Hiện nay, cái tên được nhắc đến nhiều nhất tại Trung Quốc chính là Cambricon Technologies, một công ty sản xuất chip trí tuệ nhân tạo (AI) đã chứng kiến giá trị cổ phiếu tăng gấp 10 lần chỉ trong vòng 2 năm qua.
Đà tăng trưởng mạnh mẽ này xuất phát từ kỳ vọng Cambricon có thể trở thành đối thủ đáng gờm của Nvidia tại thị trường đại lục.
Cambricon, với mức định giá P/E trong 12 tháng gần nhất vượt 4.000 lần, vượt trội so với mức 60 lần của Nvidia, phản ánh niềm tin ngày càng lớn tại Trung Quốc rằng nước này đang tiến gần tới việc xây dựng một hệ sinh thái AI độc lập, không phụ thuộc vào phần cứng của Mỹ. Theo các nhà phân tích, nhận định gần đây của nhà phát triển AI Trung Quốc DeepSeek về thế hệ chip AI nội địa tiếp theo sắp ra mắt đã tiếp thêm sự lạc quan cho triển vọng của Cambricon.
KỲ VỌNG LỚN
Theo Giám đốc nghiên cứu chuyên về ngành bán dẫn toàn cầu tại Futurum Group Ray Wang, đà bứt phá trong định giá của Cambricon không chỉ phản ánh tốc độ tăng trưởng gần đây mà còn cho thấy kỳ vọng rất lớn vào tiềm năng trong tương lai. Sự lạc quan này chủ yếu được thúc đẩy bởi các thay đổi về chính sách, địa chính trị, nhu cầu AI nội địa tăng cao, cùng những tối ưu hóa mới nhất của DeepSeek cho phần cứng tại Trung Quốc.
Theo Business Insider, sau bảy năm liên tiếp thua lỗ, công ty ghi nhận khoản lợi nhuận quý đầu tiên vào cuối năm 2024. Khách hàng của Cambricon bao gồm nhiều tập đoàn lớn trong lĩnh vực ngân hàng và viễn thông tại Trung Quốc, sử dụng chip đủ mạnh để huấn luyện và vận hành các mô hình AI của Alibaba, DeepSeek và Tencent.
Hoạt động cốt lõi của Cambricon là phát triển và thiết kế chip AI cho máy chủ đám mây, thiết bị biên, thiết bị đầu cuối và các cụm trung tâm dữ liệu. Công ty được cho là đang phát triển dòng chip chủ lực Siyuan 690, kế nhiệm dòng Siyuan 590 ra mắt năm 2023. Con chip mới này được kỳ vọng sẽ tiệm cận năng lực của H100, dòng chip AI cao cấp của Nvidia.
Dù vậy, vẫn còn nhiều thách thức hiện hữu. Tháng 12/2022, Cambricon bị đưa vào “Danh sách Thực thể” của Mỹ, khiến khả năng tiếp cận công nghệ và thiết bị sản xuất tiên tiến bị hạn chế. Đến tháng 8 cùng năm, công ty cũng cảnh báo nhà đầu tư rằng giá cổ phiếu đang tăng nhanh hơn nhiều so với các doanh nghiệp cùng ngành và mức định giá có thể không phản ánh đúng nền tảng hiện tại.
Một số nhà phân tích lưu ý rằng Cambricon vẫn sẽ là “người chơi nhỏ” so với Huawei, khi Huawei tiếp tục khắc phục các vấn đề phần mềm từng cản trở chip của mình. Hiện Huawei là nhà sản xuất duy nhất tại Trung Quốc cung cấp giải pháp thay thế khả thi cho NV-Link của Nvidia, điều có khả năng mang lại lợi thế lớn trong mảng chip huấn luyện AI.
Dù vậy, nhiều nhà đầu tư vẫn tin Cambricon có thể trở thành “Nvidia của Trung Quốc” trong tương lai. Các nhà sáng lập cũng thể hiện quyết tâm mạnh mẽ. Trong một cuộc gọi với nhà đầu tư hồi đầu năm, nhà sáng lập Chen Tianshi nhấn mạnh công ty phải gánh vác sứ mệnh và trách nhiệm của thời đại trong việc thúc đẩy công nghệ AI.
Cambricon lên sàn STAR Market của Thượng Hải vào tháng 7/2020, với cổ phiếu tăng 230% ngay ngày đầu giao dịch. Chỉ trong vòng bốn năm, vốn hóa thị trường của công ty đã vượt 100 tỷ nhân dân tệ.
Thành công của công ty trong những năm gần đây đã đưa Chen Tianshi - người nắm khoảng 29% cổ phần - gia nhập hàng ngũ những người giàu có nhất Trung Quốc, với giá trị tài sản ròng đạt 24,1 tỷ USD vào cuối tháng 10/2024, theo Fortune.
Doanh nghiệp cũng đã bắt đầu có lãi. Trong quý 4/2024, Cambricon ghi nhận lợi nhuận quý đầu tiên đạt 272 triệu nhân dân tệ, khi doanh thu tăng 75,5% so với cùng kỳ, lên 989 triệu nhân dân tệ. Đến quý 3/2025, doanh thu đạt 1,73 tỷ nhân dân tệ, trong khi lợi nhuận ròng đạt 567 triệu nhân dân tệ, đảo chiều so với khoản lỗ 194 triệu nhân dân tệ cùng kỳ năm trước, theo Bloomberg.
Vào tháng 8, Cambricon cho biết doanh thu cả năm có thể đạt 5 - 7 tỷ nhân dân tệ, tăng mạnh so với mức 1,2 tỷ nhân dân tệ của năm trước. Về dài hạn, Goldman Sachs dự báo doanh thu của công ty có thể đạt 13,8 tỷ nhân dân tệ vào năm tới và thị phần chip AI tại Trung Quốc tăng từ 3% lên 11% vào năm 2028.
DẤU ẤN CAMBRICON
Cambricon được thành lập năm 2016, tách ra từ Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS), bởi hai anh em Chen Yunji và Chen Tianshi.
Sinh ra tại Nam Xương, thủ phủ tỉnh Giang Tây, cả hai anh em họ Chen đều tốt nghiệp chương trình “thần đồng trẻ” dành cho học sinh năng khiếu của Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc.
Đáng chú ý, Chen Yunji được biết đến với nền tảng về điện toán hiệu năng cao, trong khi em trai Chen Tianshi chuyên về kiến trúc chip và thiết kế phần cứng. Đặc biệt, ông Chen Tianshi lấy bằng cử nhân toán học năm 2005 và bằng tiến sĩ khoa học máy tính năm 2010, tất cả đều trước khi bước sang tuổi 25.
Sau này, họ gia nhập CAS - cơ quan nghiên cứu khoa học hàng đầu Trung Quốc, với ông Yunji tập trung vào lĩnh vực bán dẫn, còn Tianshi theo đuổi trí tuệ nhân tạo, theo South China Morning Post đưa tin.
Khoảng năm 2010, họ bắt đầu nghiên cứu ý tưởng sử dụng chip để tăng tốc các thuật toán học sâu, hay còn gọi là “AI cộng chip”. Nghiên cứu của họ được công nhận vào năm 2014, khi một bài báo đồng tác giả về học máy giành giải thưởng cao nhất tại ASPLOS - hội nghị hàng đầu về kiến trúc máy tính.
Dẫn dắt một nhóm 20 người làm việc trong phòng thí nghiệm chỉ rộng 30 mét vuông, hai anh em miệt mài nghiên cứu và đến năm 2015 đã tạo ra nguyên mẫu chip xử lý chuyên dụng cho học sâu” Họ đặt tên con chip này là Cambricon, lấy cảm hứng từ kỷ Cambri, giai đoạn bùng nổ tiến hóa trong lịch sử Trái đất.
Với sự hậu thuẫn của CAS, nhóm nghiên cứu non trẻ chính thức tách ra thành lập Cambricon Technologies vào năm 2016, trong đó Chen Tianshi giữ vai trò Chủ tịch kiêm CEO, còn Chen Yunji là nhà khoa học trưởng. Khách hàng lớn đầu tiên của công ty là tập đoàn công nghệ Huawei.
Sự kết hợp chuyên môn của hai người nhanh chóng thu hút sự chú ý của chính phủ và giới đầu tư, đặc biệt sau khi con chip đầu tiên của họ được sử dụng trong điện thoại thông minh Huawei vào năm 2017.
Tất nhiên, con đường sự nghiệp của họ không hề bằng phẳng. Ông Chen Yunji từng chia sẻ rằng một lần bất đồng trong nghiên cứu đã leo thang thành xô xát giữa hai anh em. Tuy vậy, cả hai đều có chung niềm đam mê và đã cùng nhau trải qua cả tiếng cười lẫn nước mắt trong quá trình phát triển bộ xử lý học sâu. “Là anh em, chúng tôi có thể gạt bỏ mọi vấn đề và thẳng thắn đối mặt. Có lẽ đó là lý do chúng tôi có thể nhanh chóng thúc đẩy nghiên cứu liên ngành giữa thiết kế chip và thuật toán AI”, ông Chen Yunji chia sẻ với báo China Science Daily trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 9 năm ngoái.
Ông cũng tiết lộ, thời điểm họ lần đầu hình dung về chip AI, công nghệ này vẫn chưa được chú ý và ý tưởng thường bị coi là “viễn tưởng”. Nhóm từng có thời điểm còn không thể xin được khoản tài trợ nghiên cứu chỉ 200.000 nhân dân tệ (khoảng 28.000 USD).
“Khi đó giống như mò mẫm trong bóng tối. Không ai biết con đường nào là đúng, lối ra ở đâu, hay thậm chí có tồn tại lối ra hay không”, ông Yunji nhớ lại.
Một cú sốc lớn khác xảy ra năm 2019, khi Huawei ngừng sử dụng công nghệ của Cambricon cho điện thoại thông minh, khiến phần lớn doanh thu của công ty bị cắt đứt. Trước đó, Huawei chiếm tới 98% doanh thu của Cambricon.
Để ứng phó, Cambricon đã thực hiện bước ngoặt táo bạo, trực tiếp cạnh tranh với chính khách hàng cũ. Họ chuyển trọng tâm sang các bộ tăng tốc điện toán đám mây, phục vụ các tác vụ AI phức tạp. Sáu năm sau, bước đi này đã đưa Cambricon trở thành đối thủ chính của Huawei tại Trung Quốc, khi các nhà đầu tư đặt cược rằng công ty sẽ hưởng lợi từ nỗ lực của Bắc Kinh nhằm tự chủ công nghệ và giảm phụ thuộc vào chip Mỹ, đặc biệt là Nvidia.
Một số người trong ngành, trong đó có kỹ sư AI của ByteDance, nhận xét khả năng tương thích phần mềm của Cambricon giúp sản phẩm của hãng dễ sử dụng hơn so với chip Ascend của Huawei.