Bà Sanae Takaichi, chính trị gia theo đường lối bảo thủ cứng rắn và là đồng minh thân cận của cố Thủ tướng Shinzo Abe, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, qua đó mở đường để bà có thể chính thức trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản.
Phát biểu sau chiến thắng, bà Sanae Takaichi khẳng định sẽ “làm việc, làm việc và làm việc” để giải quyết những lo lắng của người dân về cuộc sống hàng ngày và mang đến tương lai tràn đầy hy vọng.
“BÀ ĐẦM THÉP” SANAE TAKAICHI
Bà Sanae Takaichi, 64 tuổi, sinh ra và lớn lên tại tỉnh Nara, miền Trung Nhật Bản. Bà được xem là một gương mặt đặc biệt trong chính trường Nhật Bản. Bởi lẽ, khác với nhiều đồng nghiệp, bà không xuất thân từ một gia đình có truyền thống chính trị. Mẹ bà từng là cảnh sát, còn cha làm việc cho một công ty ô tô.
Thời còn là sinh viên tại Đại học Kobe, bà Takaichi nổi tiếng là người năng động, từng chơi trống và lái mô-tô. Sau khi tốt nghiệp, bà có thời gian sinh sống tại Mỹ, làm thực tập sinh cho nữ Hạ nghị sĩ Patricia Schroeder của bang Colorado, thuộc đảng Dân chủ.
Bà lần đầu được bầu vào Quốc hội Nhật Bản vào năm 1993.
Trong những năm 2000, bà Sanae Takaichi trở thành đồng minh thân cận của ông Shinzo Abe - người từng giữ chức Thủ tướng lâu năm nhất trong lịch sử Nhật Bản trước khi bị ám sát vào năm 2022 sau khi rời nhiệm sở.
Bà Takaichi cũng là một trong số rất ít phụ nữ đạt được vị trí cao trong bộ máy chính trị Nhật Bản. Bà từng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng như Bộ trưởng Nội vụ và Truyền thông, Bộ trưởng An ninh Kinh tế, Bộ trưởng Hệ thống Số An sinh Xã hội và Thuế, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ, Thứ trưởng Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp.
Ngoài ra, bà còn có thời gian giữ cương vị Chủ tịch Ủy ban Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ của Hạ viện, cũng như Chủ tịch Hội đồng Nghiên cứu Chính sách của Đảng Dân chủ Tự do (LDP).
Bà Takaichi từng hai lần tranh cử vị trí lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do vào các năm 2021 và 2024, cho thấy khát vọng lớn của bà trong việc khẳng định vai trò và năng lực của phụ nữ trong nền chính trị Nhật Bản.
ABENOMICS 2.0?
Chiến thắng của bà Sanae Takaichi đến trong bối cảnh nền kinh tế Nhật Bản đang chịu nhiều sức ép, quan hệ đối ngoại căng thẳng, và đặt ra câu hỏi liệu Tokyo có tiếp tục theo đuổi đường lối bảo thủ, thiên về chính sách “Abenomics” trong thập kỷ tới hay không.
Trên thực tế, bà Takaichi vẫn luôn được xem là người kế thừa tư tưởng “Abenomics” của cố Thủ tướng Shinzo Abe. Đây là chiến lược kinh tế dựa trên ba trụ cột bao gồm chính sách tiền tệ nới lỏng, chi tiêu tài khóa và cải cách cơ cấu.
Bà từng chỉ trích kế hoạch tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ), trong khi Thống đốc Kazuo Ueda mới đây tuyên bố BOJ sẽ điều hành lãi suất mà không có định kiến.
Sau khi chấm dứt chính sách lãi suất âm vào tháng 3/2024, BOJ hiện giữ lãi suất ở mức 0,5%.
"Chính quyền bà Takaichi nhận thấy nền kinh tế hiện tại vẫn còn yếu, do vậy có khả năng bà sẽ chuyển hướng chính sách hoàn toàn sang một cách tiếp cận mới nhằm mở rộng đầu tư và nhu cầu thông qua quan hệ đối tác công tư", báo cáo của ngân hàng Crédit Agricole CIB chỉ ra.
Chiến thắng lịch sử của bà Takaichi đã thổi bùng lên làn sóng lạc quan trên thị trường chứng khoán Nhật Bản. Trong phiên 6/10, chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản tăng hơn 4% và đạt mức kỷ lục. Chỉ số Topix cũng tăng tới 3%, lên mốc cao nhất mọi thời đại.
Theo ước tính của Citigroup, chỉ số Nikkei 225 có thể đạt đỉnh ngắn hạn trong khoảng 47.000 điểm, trong khi hệ số P/E dự phóng 12 tháng của Topix đang ở mức gần kỷ lục 16 lần.
Citigroup cũng dự báo, dưới thời của bà Sanae Takaichi, các nhóm cổ phiếu tiêu dùng, quốc phòng, công nghệ và xuất khẩu có thể hưởng lợi, trong khi lĩnh vực tài chính và bất động sản có nguy cơ chịu áp lực.
ĐƯỜNG LỐI CỨNG RẮN VỀ ĐỐI NGOẠI
“Bà đầm thép” Sanae Takaichi được biết đến với lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc và ủng hộ sửa đổi Hiến pháp hòa bình của Nhật, đặc biệt là Điều 9, điều khoản từ bỏ quyền gây chiến. Bà từng giữ chức Bộ trưởng An ninh Kinh tế và có quan hệ thân thiện với Đài Loan. Nhà lãnh đạo Đài Loan Lai Thanh Đức gọi bà là người bạn kiên định của Đài Loan trong một bài đăng trên mạng X bằng tiếng Nhật, bày tỏ hy vọng quan hệ Đài – Nhật sẽ được nâng lên tầm cao mới.
Trong khi đó, nhà báo William Pesek, tác giả cuốn sách Japanization: Điều thế giới có thể học từ những thập kỷ mất mát của Nhật Bản, bình luận với CNBC rằng đảng LDP chọn bà Sanae Takaichi bởi họ tin bà là người phù hợp nhất để đối phó với Tổng thống Donald Trump trong bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và phần còn lại của thế giới đang rất căng thẳng.
Tuần trước, trong một chương trình trên đài Fuji TV, bà Sanae Takaichi bày tỏ lo ngại về thỏa thuận thương mại Mỹ - Nhật, cho biết khả năng tái đàm phán thỏa thuận vẫn đang để ngỏ, đồng thời nhắc đến cam kết đầu tư 550 tỷ USD của Nhật tại Mỹ.
Ông Kei Okamura, Giám đốc điều hành và quản lý danh mục đầu tư tại Neuberger Berman tin rằng bà Takaichi sẽ rất thận trọng trong cách truyền đạt quan điểm, đặc biệt là về chính sách đối ngoại.
“Lập trường của bà với Trung Quốc và Hàn Quốc đã được biết rõ, nhưng bà cũng hiểu rằng cần duy trì mối quan hệ tốt với các nước này, cũng như với Mỹ, bởi tất cả đều là những đối tác có ảnh hưởng lớn tới hoạt động xuất khẩu của Nhật”, ông Okamura nhấn mạnh.
Tất nhiên, dù thận trọng nhưng bà Sanae Takaichi sẽ không từ bỏ tư tưởng dân tộc chủ nghĩa mạnh mẽ, ông Okamura nói thêm. “Đây là điều mà cả nước Nhật sẽ tiếp tục dõi theo, đặc biệt trong năm đầu và có thể cả năm thứ hai nhiệm kỳ của bà”.
