Còn nhiều băn khoăn
Góp ý về nội dung SGK, ông Hà Ngọc Chiến - Chủ tịch Hội đồng Dân tộc trao đổi: Điều 31 dự thảo Luật có nêu: “Mỗi môn học có một hoặc một số SGK”. Ông Chiến cho rằng, cần thảo luận thêm về quy định này.
Lo lắng có xu hướng “chạy” để bộ sách của mình được dạy ở trường này, tỉnh nọ, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu ý kiến: Nghị quyết của Quốc hội có nêu, Bộ GD&ĐT thực hiện biên soạn một bộ SGK. Bộ sách này được thẩm định, phê duyệt công bằng với các bộ SGK do các tổ chức, cá nhân biên soạn theo quan điểm xã hội hóa. Dạy bộ SGK của Bộ GD&ĐT hay của tổ chức, cá nhân nào khác là lựa chọn của trường sau khi tham khảo ý kiến của học sinh, cha mẹ học sinh theo hướng dẫn của Bộ GD&ĐT.
Theo Chủ tịch Quốc hội, có những môn học không thể có nhiều SGK, chỉ có thể có sách tham khảo để minh họa. Ví dụ Lịch sử Việt Nam từ thời Đinh, Lý, Trần, Lê, tiền Lê, hậu Lê... không thể biên soạn khác được hay Địa lý Việt Nam với núi non, sông ngòi…, làm sao có nhiều SGK được… Do đó, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân bày tỏ băn khoăn về quy định SGK ở Điều 31 của dự thảo Luật và đề nghị Chính phủ, Bộ GD&ĐT giải thích thêm.
Trao đổi về nội dung này, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh, đổi mới chương trình GDPT lần này khác căn bản so với lần trước. Lần trước đổi mới từ SGK nên mọi người mới nghĩ SGK là cơ sở pháp lý để tất cả các việc phải đi theo, thậm chí giáo viên dựa vào SGK để giảng dạy và tiếp cận kiến thức. Còn lần này là chú trọng phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh. Theo đó soạn các chương trình môn học chi tiết là nội dung quan trọng.
“Theo Nghị quyết 88 của Quốc hội và của Chính phủ, chúng tôi chỉ đạo các chuyên gia bám sát và xây dựng khung để 80% thống nhất toàn quốc, đây là pháp lệnh, còn 20% có tính linh hoạt ở các địa phương. Như vậy chương trình tổng thể, chương trình môn học đã được bàn soạn xin ý kiến kỹ” - Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nói, đồng thời cho biết, cuối năm 2018, Bộ GD&ĐT ban hành Chương trình GDPT mới. Cho đến nay, chương trình này đã được các địa phương và các cơ sở GD bắt đầu triển khai.
"Điểm mấu chốt của đổi mới chương trình GDPT là khuyến khích đổi mới phương pháp dạy và học. Giáo viên dạy theo chương trình mới không nhất thiết phải bám chặt vào SGK mà còn nhiều tài liệu khác. Khi biên soạn SGK là cả một công nghệ rất chi tiết và huy động lực lượng các nhà khoa học, các nhà giáo có kinh nghiệm qua các quy trình từ biên soạn, thử nghiệm, biên tập, chế bản, đồ họa, in ấn, phát hành rất công phu, khác hẳn với phát hành sách thông thường - Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ.
Trong quá trình biên soạn phải thực hiện đúng quy trình, thủ tục, trình tự theo quy định. Khi có bản thảo phải được Hội đồng thẩm định quốc gia thống nhất chung cho toàn quốc, để tạo sự bình đẳng giữa cuốn sách mà Bộ chỉ đạo với các cuốn sách của các tổ chức, cá nhân. Trong việc biên soạn, Bộ cũng đã có hướng dẫn điều kiện, tiêu chuẩn, trình tự của những người tham gia, không phải ai viết cũng được. Trong quá trình chọn SGK, dù sách của Bộ chỉ đạo hay sách của tổ chức, cá nhân thì Bộ trưởng Bộ GD&ĐT vẫn phải ký để ban hành sách đó, như vậy thống nhất trong toàn quốc.
Chính phủ xem xét về việc quản lý điều hành giá SGK thị trường theo quy luật chung, không thể phi thị trường
Cũng theo Bộ trưởng, Bộ GD&ĐT đang xây dựng thông tư hướng dẫn trên nguyên tắc là khoa học và thực tiễn. “Cho đến bây giờ, chúng tôi đang thực hiện đúng theo Nghị quyết 88 là biên soạn một bộ sách để sớm đáp ứng được tiến độ. Chúng tôi đang tập trung các nhà khoa học, trí tuệ trong toàn quốc. Do vậy được hiểu bộ sách này là bộ sách chung, không phải bộ sách của Bộ” - Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ chia sẻ.
Phát biểu tại phiên làm việc, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh, dù ai biên soạn SGK thì vẫn có Hội đồng quốc gia thẩm định và Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phải quyết định phê duyệt có cho sử dụng SGK đó hay không. Về bản chất, tất cả SGK sau này đều chính thống và có tầm quốc gia, trách nhiệm thuộc về Bộ trưởng Bộ GD&ĐT.
Phó Thủ tướng đề nghị, phần lớn các nước trên thế giới không ấn định chỉ có một bộ SGK. Điều này tương tự như chúng ta hiểu sáng tạo ra một bài văn, chúng ta chỉ duyệt đề cương chi tiết, còn lời lẽ bài văn tùy từng nơi, nhưng cuối cùng vẫn có người duyệt bài văn đó. Ví dụ như Lịch sử, chương trình quy định rất chi tiết là phải dạy như thế nào, người ta có thể sắp xếp thứ tự dạy người này trước, người này sau. Hay về một nhân vật, người ta có thể chọn nhiều câu chuyện khác nhau nhưng vẫn thể hiện đúng bản chất của nhân vật đó.
Điều hành giá SGK phải theo quy luật chung
Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, SGK được xã hội rất quan tâm, nếu với cả nước thì đây là khoản chi không lớn, nhưng với từng gia đình, nhất là những người nông dân, người nghèo thì cũng là một khoản chi đáng kể, nên phải có cách để sử dụng SGK tiết kiệm.
Liên quan đến vấn đề giá sách, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ trao đổi: Mặc dù cũng tuân theo quản lý giá của Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và kê khai nhưng SGK là mặt hàng rất nhạy cảm. Trước đó, Quốc hội đã yêu cầu giải trình về SGK và giá SGK độc quyền. Qua thực tiễn cho thấy sự bất cập, 8 năm qua giá SGK chưa tăng mà vẫn theo định mức cũ. Khi nhà xuất bản Giáo dục đưa ra đề nghị, Bộ GD&ĐT thống nhất về chủ trương và xin ý kiến của Ủy ban điều chỉnh giá và Bộ Tài chính.
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ trong phiên thảo luận
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, nếu điều chỉnh giá, trước hết phải tính đúng, tính đủ, công khai, minh bạch. Đồng thời phải thực hiện truyền thông tốt, trước, trong và sau khi tăng giá vì đây là mặt hàng rất nhạy cảm, nếu không chuẩn bị kỹ sẽ tạo ra hệ lụy rất lớn.
Bộ trưởng cho biết, có yêu cầu nhà xuất bản dừng lại khâu xin chủ trương và tự kê. “Chúng tôi không đặt vấn đề, không tăng hay có tăng mà nhà xuất bản phải rà soát các chi phí hiện nay theo hướng tính đúng, tính đủ và không độc quyền. Trên cơ sở đó, chúng tôi sẽ xem xét và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, lúc đó thực hiện theo đúng quy trình và chủ trương. Sau đó, sẽ xin ý kiến Chính phủ để thực hiện theo đúng Luật Giá và các quy định” - Bộ trưởng cho hay.
Cho ý kiến về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ, giá SGK phải kê khai giá với Bộ Tài chính. “Tôi có trao đổi với Bộ Tài chính, 8 năm qua, SGK “đứng im”, giá vẫn duy trì mặc dù các khoản chi phí tăng liên tục. Tiền lương tối thiểu vùng tăng 3 lần, lương cơ sở tăng 1,8 lần. Giấy in tăng 20%, điện tăng 41% nhưng giá SGK vẫn như 8 năm về trước” - Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Chính phủ xem xét về việc quản lý điều hành giá cả thị trường theo quy luật chung, không thể phi thị trường vì điều đó không hợp lý. “Nếu trường hợp không điều chỉnh thì với những khoản dự kiến sẽ lỗ, Chính phủ xử lý như thế nào? Nên chăng chúng ta cũng phải trao đổi, Chính phủ có biện pháp chỉ đạo để có cho tốt. Giá bất hợp lý với thị trường, để lỗ thì ai chịu trách nhiệm” - Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đặt vấn đề.
Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng lưu ý, tất cả các nội dung về chương trình SGK sẽ được đưa ra thảo luận, báo cáo trước Hội nghị đại biểu chuyên trách, nhưng yêu cầu chung là phải có chương trình thống nhất trong toàn quốc. Còn các loại sách tham khảo do các nhóm biên soạn và các nhóm tác giả tiếp tục biên soạn phục vụ quá trình giảng dạy và phải qua thẩm định và hướng dẫn của Bộ GD&ĐT.
Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị, phải quy tụ được những người có trình độ sư phạm, có năng lực chuyên môn, đã qua thực tiễn giảng dạy, tham gia điều hành. Đồng thời, phải công khai hội đồng viết SGK và dù đa dạng thế nào nhưng cũng phải bảo đảm đúng định hướng chính trị của nền giáo dục Việt Nam. Ngoài ra, cần tránh độc quyền và phải minh bạch. Nội dung khi đã được biên soạn, phát hành phải bảo đảm đúng Luật Xuất bản, Luật Sở hữu trí tuệ, đây là vấn đề kiến thức và tri thức.
