Thời gian gần đây, cộng đồng người bán trên Shopee không khỏi xôn xao trước thông báo về một loại phí mới mang tên "phí hạ tầng". Theo Shopee, đây là chi phí để duy trì và phát triển hệ thống kỹ thuật, đảm bảo mọi giao dịch diễn ra thông suốt, áp dụng cho tất cả các giao dịch bán hàng hóa, sử dụng dịch vụ của người bán được thực hiện thành công qua sàn Shopee.
KINH DOANH ONLINE: TỪ "MIẾNG BÁNH NGỌT" ĐẾN "THỬ THÁCH KHÓ NHẰN"
Thông báo mới nhất từ sàn thương mại điện tử Shopee, từ ngày 1/7, người bán hàng trên Shopee sẽ phải chịu thêm phí hạ tầng 3.000 đồng (đã bao gồm VAT) cho mỗi đơn hàng. Khoản phí này sẽ được tự động khấu trừ vào số tiền bán hàng trước khi được chuyển vào tài khoản của người bán.
Theo Shopee, đây là khoản phí dành cho việc cung cấp, duy trì và phát triển hạ tầng kỹ thuật của sàn. Phí này sẽ áp dụng cho tất cả các đơn hàng giao thành công hoặc những đơn hàng trả hàng/hoàn tiền được Shopee hoặc người bán chấp nhận "hoàn tiền ngay" (ngoại trừ trường hợp khách hàng chưa nhận được hàng).
Trong bối cảnh các sàn thương mại điện tử lớn tại Việt Nam như Lazada, Tiki, hay TikTok Shop đều đang áp dụng đa dạng các loại phí sàn đối với người bán, Shopee lại gây bất ngờ khi tiên phong triển khai một loại phí hoàn toàn mới: "phí hạ tầng". Đây là điều chưa từng có trên thị trường, khiến nhiều người bán không khỏi lo lắng.
Trước đó, vào đầu tháng 4, Shopee cũng đã "gây sóng gió" với việc thay đổi cấu trúc tính phí, tạo ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng kinh doanh online. Trong khi một số nhà bán hàng ủng hộ, cho rằng điều này giúp sàn vận hành hiệu quả hơn, thì không ít tiểu thương lại cảm thấy "gánh nặng" chi phí gia tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận.
Việc Shopee áp dụng thêm phí hạ tầng đã thổi bùng lên nỗi lo về tổng chi phí vận hành cho người bán. Không ít tiểu thương bày tỏ sự quan ngại sâu sắc khi nhận thấy lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trên sàn đang bị co hẹp đáng kể. Với hàng loạt các loại phí từ phí thanh toán, phí cố định, phí dịch vụ cho các gói ưu đãi (Freeship Xtra, Voucher Xtra, Live Xtra), và giờ đây là phí hạ tầng, gánh nặng tài chính đang ngày càng đè nặng lên vai người bán.
Dữ liệu từ Báo cáo “Thị trường sàn bán lẻ trực tuyến quý 1/2025 và dự báo quý 2/2025” của Nền tảng phân tích dữ liệu Metric.vn, tổng doanh thu quý 1/2025 của 4 sàn thương mại điện tử hàng đầu (Shopee, TikTok, Lazada, Tiki) tăng trưởng 42,29% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 101,4 tỷ đồng với 950,7 triệu sản phẩm được bán ra.
Đáng chú ý, kết quả doanh thu khiến thị phần các sàn có sự thay đổi. Theo đó, TikTok Shop tăng trưởng doanh số 113.8% trong quý 1/2025, nâng thị phần từ 23% lên 35%. Ngược lại, mặc dù vẫn tăng trưởng 29,3%, song thị phần Shopee lại giảm từ 68% còn 62%, phản ánh sức ép cạnh tranh ngày càng lớn. Bên cạnh đó, Lazada và Tiki cũng lần lượt mất 43,5% và 66,6% doanh số.
Quý 1 năm 2025 chứng kiến một sự thay đổi đáng kể trên các sàn thương mại điện tử: số lượng shop có phát sinh đơn hàng đã giảm mạnh với hơn 38.000 shop rút lui so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy các shop nhỏ lẻ đang dần rời bỏ cuộc chơi, nhường chỗ cho những nhà bán hàng lớn hơn.
NGƯỜI BÁN "ĐỨNG NGỒI KHÔNG YÊN"
Kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, TikTok Shop, Lazada, hay Tiki từ lâu đã không hề "dễ thở" như nhiều người vẫn nghĩ. Thay vì chỉ tập trung vào giá vốn sản phẩm, người bán phải đối mặt với một danh sách dài các loại phí, khiến lợi nhuận bị bào mòn đáng kể.
Chẳng hạn, trên Shopee, tiểu thương hiện đang chịu nhiều khoản phí cố định, như phí thanh toán 5% và phí cố định (hoa hồng nền tảng) lên đến 12% tùy ngành hàng. Đặc biệt, từ ngày 1/7 tới, Shopee còn áp dụng thêm phí hạ tầng 3.000 đồng/đơn hàng, được trừ thẳng vào doanh thu. Nếu muốn sản phẩm được ưu tiên hiển thị hoặc tham gia các chương trình khuyến mãi, người bán phải chi thêm 3-7% giá trị sản phẩm cho các dịch vụ quảng cáo và xúc tiến bán hàng.
Chưa kể, các khoản phí phát sinh khác cũng không hề nhỏ. Đó là phí lệch cước vận chuyển nếu cân nặng khai báo không chính xác, hay thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp mà sàn sẽ thu hộ khi doanh thu cá nhân vượt ngưỡng quy định. Tất cả các khoản phí này đều được sàn tự động cấn trừ trước khi tiền hàng về tay người bán.
Để hoạt động kinh doanh trực tuyến hiệu quả, các tiểu thương, doanh nghiệp còn phải chi thêm cho quảng cáo, thuê nhân sự, trả hoa hồng cho cộng tác viên (KOC/KOL) hoặc các chương trình tiếp thị liên kết, cũng như chi phí đóng gói, điện nước, và rủi ro từ việc đổi/trả hàng. Tùy thuộc vào quy mô, cách vận hành và đặc thù ngành hàng, tổng các loại chi phí này có thể "ngốn" từ 15% đến 40% doanh thu, thậm chí hơn, khiến biên lợi nhuận của người bán trở nên rất mỏng.
Thử hỏi, với một đơn hàng chỉ vài chục nghìn đồng, sau khi trừ đi phí thanh toán, phí cố định, rồi đến phí hạ tầng và các khoản phí dịch vụ khác nếu có, lợi nhuận còn lại là bao? Nhiều người bán đã phải thốt lên rằng, "buôn bán trên sàn bây giờ chẳng khác nào làm công cho Shopee", khi mà phần lớn doanh thu đều "bốc hơi" vào các loại phí. Điều này không chỉ làm giảm động lực kinh doanh của tiểu thương mà còn tiềm ẩn nguy cơ đẩy giá thành sản phẩm lên cao, cuối cùng người mua sẽ là người phải gánh chịu.
“Chúng tôi tự hỏi không biết mình đang kinh doanh hay đang làm thuê cho Shopee. Lãi mỏng như lá lúa, lại còn phải "gánh" thêm đủ thứ phí. Chúng tôi tham gia các gói Freeship Xtra, Voucher Xtra để kích cầu, nhưng cuối cùng lại phải trả thêm phí dịch vụ. Đến khi có đơn hàng, tiền chưa kịp về túi đã bị trừ hết loại phí này đến loại phí khác. Với tình hình này, chúng tôi phải tính toán lại kế hoạch kinh doanh hoặc chuyển sàn thôi”, chị Hạnh Hòa (tiểu thương kinh doanh quần áo trẻ em) đã mở gian hàng trên Shopee được 5 năm chia sẻ.
Tuy nhiên, bên cạnh những lo lắng, cũng có một bộ phận người bán xem đây là thời điểm để nhìn nhận lại và điều chỉnh mô hình kinh doanh. Họ bắt đầu cân nhắc tối ưu hóa chi phí, cải thiện hiệu suất hoạt động, hoặc thậm chí là đẩy mạnh phát triển các kênh bán hàng ngoài sàn như website riêng, mạng xã hội, hay các nền tảng khác để giảm bớt sự phụ thuộc vào Shopee.
Đây có thể là cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ và vừa đa dạng hóa nguồn doanh thu, xây dựng thương hiệu vững chắc hơn và chủ động hơn trong cuộc chơi thương mại điện tử.
Ngoài áp lực về các khoản phí chồng chất, những người bán hàng chân chính trên các sàn thương mại điện tử còn phải đau đầu vì vấn đề kiểm soát chất lượng và nguồn gốc hàng hóa. Họ không khỏi lo ngại khi tình trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan trên các nền tảng, tạo ra một môi trường cạnh tranh cực kỳ thiếu lành mạnh. Điều này không chỉ trực tiếp ảnh hưởng đến uy tín của những shop kinh doanh sản phẩm thật, mà còn làm sụt giảm doanh thu một cách nghiêm trọng.
