Bất chấp những "cơn gió ngược" từ chính sách thuế quan thương mại toàn cầu, ngành tôm và cá tra Việt Nam đã cho thấy sức bật mạnh mẽ, ghi nhận những kết quả tăng trưởng xuất khẩu đầy triển vọng, cùng với đó là sự kiên cường tìm kiếm, mở rộng không ngừng sang các thị trường lớn.
Theo số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong những tháng đầu năm 2025, ngành tôm và cá tra Việt Nam ghi nhận kim ngạch xuất khẩu ấn tượng. Cụ thể, xuất khẩu tôm đạt 939 triệu USD trong quý 1, tăng 37% so với cùng kỳ năm 2024. Xuất khẩu cá tra trong tháng 3 đạt 182 triệu USD, tăng 21% so với tháng trước và 16% so với cùng kỳ năm 2024.
Về thị trường xuất khẩu, đối với ngành tôm, nhu cầu tiêu thụ từ các thị trường lớn tăng mạnh mẽ. Trung Quốc tiếp tục là thị trường dẫn đầu, với kim ngạch xuất khẩu đạt 288 triệu USD, tăng vọt 125% so với cùng kỳ năm ngoái.
Mỹ là thị trường lớn thứ hai, ghi nhận xuất khẩu tôm đạt 134 triệu USD, tăng 11%. Doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng mọi cơ hội để mở rộng gian hàng, tiếp cận khách hàng mới và tái kết nối với các đối tác truyền thống.
Thị trường EU cũng ghi nhận tăng trưởng khả quan với kim ngạch 107 triệu USD, tăng 33%. Nhật Bản và Hàn Quốc là hai thị trường cho thấy sự phục hồi tích cực, với kim ngạch lần lượt đạt 124 triệu USD (tăng 20%) và 77 triệu USD (tăng 16%). Thị trường khối CPTPP cũng đạt kim ngạch 269 triệu USD, tăng 40%, nhưng vẫn phụ thuộc lớn vào Nhật Bản và Canada. Các thị trường nhỏ khác ngoài top 5 có xu hướng giảm, do chi phí logistics cao và rào cản kỹ thuật.
Đối với cá tra, sự tăng trưởng trong những tháng đầu năm được thúc đẩy mạnh mẽ bởi nhu cầu tiêu thụ từ hai thị trường trọng điểm là Trung Quốc (bao gồm Hồng Kông) và Mỹ, khẳng định vai trò quan trọng của cá tra Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Trong tháng 3/2025, khối lượng xuất khẩu cá tra sang tất cả các thị trường đạt gần 79.000 tấn, tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái, từ mức hơn 55.000 tấn. Sự phục hồi này diễn ra trên hầu hết các thị trường chính: Trung Quốc và Hồng Kông tăng 61%, Mỹ tăng 28%, EU tăng 73%, ASEAN tăng 11%, Brazil tăng 44%, Mexico tăng 15% và Vương quốc Anh tăng ấn tượng 120%.
Trung Quốc tiếp tục là thị trường tiêu thụ lớn nhất, nhập khẩu hơn 21.000 tấn cá tra trong tháng 3/2025, phục hồi mạnh mẽ sau mức thấp kỷ lục vào tháng 2. Tại Mỹ, giá xuất khẩu cá tra hiện ở mức 3,40 USD/kg.
Các hiệp định thương mại tự do như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN (ATIGA) đang hỗ trợ cá tra Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào các thị trường như Thái Lan, Mexico và Brazil.
Tuy nhiên, nguy cơ áp dụng mức thuế quan đối ứng cao đang tạo áp lực lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu tôm và cá tra của Việt Nam.
Dự báo từ VASEP và các chuyên gia ngành thủy sản cho thấy, xuất khẩu cá tra Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng trong năm 2025, với kỳ vọng đạt khoảng 2 tỷ USD, tương đương mức của năm 2024. Trong khi đó, xuất khẩu tôm được kỳ vọng đạt mục tiêu 4 tỷ USD trong năm 2025.
Để đạt được những mục tiêu đã đề ra, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ngành tôm Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, doanh nghiệp cần tận dụng các triển lãm quốc tế như Seafood Expo Global 2025 để quảng bá thương hiệu, tiếp cận khách hàng mới và cập nhật xu hướng tiêu dùng. Việc đầu tư vào công nghệ chế biến, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế như FDA, ASC, MSC, và xây dựng thương hiệu "Thủy sản Việt Nam" gắn với giá trị bền vững sẽ giúp tạo lợi thế cạnh tranh.
Về chính sách, Việt Nam đang tận dụng các hiệp định thương mại tự do như CPTPP và EVFTA để mở rộng thị trường.
Đồng thời, việc đạt được thỏa thuận thuế quan với Mỹ sẽ là bước ngoặt quan trọng, giúp cá tra và tôm Việt Nam củng cố vị thế tại thị trường này. Việc kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc hàng hóa và tăng cường nhập khẩu từ Mỹ cũng là cách giảm áp lực từ chính sách thương mại của Mỹ.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng, như sản phẩm chế biến sẵn, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao từ người tiêu dùng quốc tế.
