Huyết áp cao là một tình trạng phổ biến, ảnh hưởng đến hơn một tỷ người trên toàn thế giới. Việc điều trị huyết áp cao là cần thiết để giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Tuy nhiên, một số loại thực phẩm bổ sung như nhân sâm, rễ cam thảo, cây Ban Âu (St. John's wort) và trà xanh có thể tương tác với thuốc điều trị huyết áp, gây ra các rủi ro cho sức khỏe.
1. Nhân sâm
Nhân sâm là một loại thảo dược quý đã được sử dụng từ hàng ngàn năm trong y học cổ truyền Á Đông. Với đặc tính chống viêm và chống oxy hóa mạnh mẽ, nhân sâm thường được dùng để tăng cường sức đề kháng, cải thiện trí nhớ, hỗ trợ chức năng miễn dịch và giúp cơ thể thích nghi với căng thẳng. Trên thực tế, có nhiều loại nhân sâm khác nhau, mỗi loại có những công dụng riêng biệt nhưng đều được đánh giá cao trong việc hỗ trợ sức khỏe toàn diện.
Một trong những tác dụng tiềm năng của nhân sâm là giúp hạ huyết áp nhờ khả năng làm giãn nở mạch máu (gây giãn mạch). Khi mạch máu được thư giãn và mở rộng, máu sẽ lưu thông dễ dàng hơn trong hệ tuần hoàn, giúp làm giảm áp lực máu lên thành mạch. Ngược lại, khi mạch máu bị co hẹp (co mạch), tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, dẫn đến huyết áp tăng cao.
Tuy nhiên, mối quan hệ giữa nhân sâm và thuốc điều trị huyết áp hiện vẫn chưa được xác định rõ ràng và còn nhiều tranh cãi trong giới khoa học. Một nghiên cứu nhỏ thực hiện vào năm 2018 trên nhóm nam giới trẻ khỏe mạnh với huyết áp bình thường cho thấy việc sử dụng nhân sâm không ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc Cozaar (losartan), một loại thuốc điều trị huyết áp phổ biến.
Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác lại ghi nhận rằng nhân sâm có thể tương tác với thuốc lợi tiểu như Lasix (furosemide), làm thay đổi cách cơ thể xử lý hoặc đáp ứng với thuốc.
Những kết quả trái chiều này cho thấy vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu chuyên sâu trên người để đánh giá chính xác mức độ và nguy cơ tương tác giữa nhân sâm và các loại thuốc điều trị huyết áp. Bởi vì các yếu tố như liều lượng, loại nhân sâm, thời gian sử dụng và tình trạng sức khỏe cá nhân đều có thể ảnh hưởng đến tác động thực tế.
Do đó, nếu đang sử dụng thuốc điều trị huyết áp, điều quan trọng là không nên tự ý dùng thêm nhân sâm hoặc các sản phẩm bổ sung từ nhân sâm khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ. Chuyên gia y tế có thể đánh giá mức độ an toàn, theo dõi các dấu hiệu tương tác và đưa ra lời khuyên phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể.
2. Rễ cam thảo
Rễ cam thảo là một loại thảo mộc quen thuộc, thường được sử dụng để tạo hương vị cho các sản phẩm như kẹo, đồ uống, thực phẩm chế biến sẵn, thậm chí cả thuốc lá. Bên cạnh vai trò là một chất tạo ngọt tự nhiên, rễ cam thảo từ lâu cũng đã được sử dụng trong y học cổ truyền để hỗ trợ điều trị các bệnh về phổi, gan và giúp làm lành vết thương nhờ đặc tính kháng viêm và kháng khuẩn.
Tuy nhiên, ẩn sau vẻ ngoài vô hại của cam thảo là một hợp chất hoạt tính sinh học có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến huyết áp. Đó là axit glycyrrhizic (GA). Hợp chất này có khả năng làm tăng huyết áp, gây giữ nước và rối loạn điện giải trong cơ thể.
Đáng lo ngại là ngay cả liều lượng thấp, chỉ khoảng 100 mg GA mỗi ngày, cũng đã được chứng minh có thể khiến huyết áp tăng cao ở những người nhạy cảm hoặc đang có sẵn bệnh lý tim mạch.
Không chỉ làm tăng huyết áp, GA còn có thể tương tác bất lợi với các loại thuốc điều trị huyết áp, đặc biệt là nhóm thuốc lợi tiểu. Những sản phẩm bổ sung chứa rễ cam thảo có thể làm giảm hiệu quả của thuốc. Đồng thời gây mất cân bằng điện giải, cụ thể là tăng natri và giảm kali trong máu.
Khi kết hợp với thuốc lợi tiểu, sự thiếu hụt kali có thể trở nên nghiêm trọng, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như rối loạn nhịp tim, yếu cơ, mệt mỏi hoặc thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.
Vì những lý do trên, nếu đang mắc bệnh cao huyết áp hoặc đang điều trị bằng thuốc huyết áp, việc tránh sử dụng rễ cam thảo dưới mọi hình thức từ thực phẩm, đồ uống cho đến thực phẩm chức năng là điều hết sức cần thiết.
3. Cây Ban Âu (St. John’s Wort)
Cây Ban Âu là một loài thảo dược đã được sử dụng từ lâu trong y học cổ truyền, đặc biệt để hỗ trợ điều trị trầm cảm nhẹ và các triệu chứng liên quan đến thời kỳ mãn kinh như lo âu, mất ngủ hay thay đổi tâm trạng.
Mặc dù có nguồn gốc từ thiên nhiên và được nhiều người xem là an toàn, nhưng loại cây này đã được khoa học hiện đại xác nhận là có thể gây ra nhiều tương tác thuốc nguy hiểm.
Loại cây này có khả năng làm giảm hiệu quả của nhiều loại thuốc bao gồm cả các thuốc điều trị huyết áp. Nguyên nhân là do hoạt chất trong cây này có thể kích thích các enzym trong gan, khiến thuốc bị chuyển hóa nhanh hơn và đào thải khỏi cơ thể trước khi kịp phát huy tác dụng. Kết quả là nồng độ thuốc trong máu bị giảm, làm suy giảm hiệu quả điều trị.
Một số loại thuốc huyết áp được ghi nhận có thể bị ảnh hưởng khi dùng chung với cây Ban Âu bao gồm Procardia (nifedipine), Talinolol và Verelan (verapamil). Khi kết hợp, những thuốc này có thể không được hấp thu đầy đủ, làm tăng nguy cơ huyết áp không kiểm soát và các biến chứng tim mạch đi kèm.
Vì lý do đó, khi đang trong quá trình điều trị bằng thuốc huyết áp hoặc bất kỳ loại thuốc kê đơn nào khác, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cây Ban Âu dưới bất kỳ hình thức nào bao gồm thảo dược, thực phẩm chức năng hoặc trà thảo mộc. Việc thận trọng với những tương tác tiềm ẩn như vậy đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả điều trị và phòng ngừa các rủi ro không mong muốn.
4. Trà xanh
Trà xanh từ lâu đã trở thành một loại thức uống phổ biến trên toàn thế giới, không chỉ nhờ hương vị nhẹ nhàng, dễ chịu mà còn vì những lợi ích sức khỏe mà nó mang lại.
Trong nhiều năm qua, trà xanh thường được quảng bá như một loại siêu thực phẩm nhờ vào khả năng hỗ trợ giảm cân, cải thiện chức năng trao đổi chất và bảo vệ sức khỏe tim mạch. Nhờ chứa hàm lượng cao các hợp chất chống oxy hóa và chống viêm, trà xanh còn được xem là có thể giúp làm giảm huyết áp nếu sử dụng đều đặn trong thời gian dài.
Tuy nhiên, mặc dù có nhiều lợi ích tích cực, trà xanh cũng tiềm ẩn một số rủi ro nhất định khi được sử dụng đồng thời với các loại thuốc điều trị huyết áp. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng trà xanh có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ hoặc chuyển hóa của một số thuốc, làm thay đổi hiệu quả điều trị mong muốn.
Cụ thể, một nghiên cứu được công bố vào năm 2020 cho thấy chỉ cần uống một cốc trà xanh cũng có thể làm giảm đáng kể khả năng hấp thụ của thuốc nadolol (tên biệt dược Cogard), một loại thuốc thường được sử dụng để kiểm soát huyết áp và điều trị đau thắt ngực. Khi khả năng hấp thụ thuốc bị suy giảm, nồng độ thuốc trong máu không đạt mức tối ưu, khiến việc kiểm soát huyết áp trở nên kém hiệu quả.
Không chỉ ảnh hưởng đến nadolol, trà xanh còn có thể tương tác với lisinopril (tên biệt dược Zestril), một loại thuốc ức chế men chuyển được kê đơn phổ biến trong điều trị tăng huyết áp và suy tim. Việc tiêu thụ trà xanh hoặc các sản phẩm bổ sung chiết xuất từ trà xanh có thể làm thay đổi cách cơ thể phân hủy lisinopril, ảnh hưởng đến mức độ và thời gian tác dụng của thuốc trong máu.
Vì lý do đó, đối với những người đang sử dụng các thuốc như nadolol hoặc lisinopril, việc hạn chế tiêu thụ trà xanh cũng như tránh sử dụng các thực phẩm chức năng chứa chiết xuất trà xanh là điều nên được cân nhắc nghiêm túc.
Trong mọi trường hợp, nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi bổ sung trà xanh vào chế độ ăn hằng ngày, đặc biệt khi đang trong quá trình điều trị bằng thuốc huyết áp. Sự phối hợp giữa chế độ dinh dưỡng và điều trị y khoa luôn cần được giám sát cẩn thận để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu.