Bộ Xây dựng đã hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
Đáng chú ý về hỗ trợ tài chính trong trường hợp đầu tư theo hình thức đầu tư kinh doanh, Nhà nước cho vay tối đa không quá 80% tổng mức đầu tư dự án được phê duyệt (không bao gồm chi phí dự phòng), với lãi suất tối thiểu bằng 0%, thời hạn vay tối đa 30 năm kể từ ngày giải ngân khoản vay đầu tiên. Nhà đầu tư phải hoàn trả toàn bộ khoản vay trong vòng 30 năm kể từ ngày giải ngân đầu tiên.
Trường hợp đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia không quá 80% tổng mức đầu tư dự án được phê duyệt. Các ngân hàng thương mại trong nước được miễn áp dụng quy định về tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với khoản vay của nhà đầu tư. Khoản vay này cũng không tính vào tổng dư nợ cấp tín dụng của ngân hàng đối với nhà đầu tư theo quy định.
Tại phương thức đối tác công tư, trong 3 năm đầu sau thời điểm vận hành, kinh doanh, cho phép áp dụng mức chia sẻ 100% phần chênh lệch giảm giữa doanh thu thực tế và doanh thu trong phương án tài chính khi doanh thu thực tế thấp hơn.
Việc chia sẻ phần giảm doanh thu các năm còn lại sau 3 năm đầu tiên thực hiện theo quy định pháp luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư. Thời gian hoàn vốn cho dự án không quá 70 năm.
Về phương án thu xếp vốn, ngay sau khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, nhà đầu tư có trách nhiệm xây dựng tiến độ thực hiện dự án, kế hoạch huy động và giải ngân vốn; gửi cơ quan cấp giấy đăng ký đầu tư xem xét, chấp thuận trước khi khởi công.
Nhà đầu tư có trách nhiệm thực hiện giải ngân với tỷ lệ vốn nhà đầu tư huy động theo quy định của giấy đăng ký đầu tư, nhưng bảo đảm các kỳ giải ngân không thấp hơn 20% so với kỳ giải ngân cho đến khi hết phần vốn góp nhà đầu tư.
Trường hợp nhà đầu tư không đáp ứng tiến độ huy động vốn theo cam kết, hoặc sử dụng vốn vay Nhà nước sai mục đích, không khắc phục kịp thời theo yêu cầu, cơ quan cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư có quyền đơn phương thu hồi; đồng thời, nhà đầu tư phải bồi thường mọi thiệt hại, tổn thất, phí tổn.
Nhà đầu tư bị đình chỉ hoặc chấm dứt hoạt động đầu tư kinh doanh và không được bồi hoàn trong trường hợp gây phương hại hoặc có nguy cơ gây phương hại đến quốc phòng, an ninh quốc gia, khai thác không bảo đảm chất lượng dẫn đến xảy ra sự cố nghiêm trọng, không thực hiện bảo đảm theo quy định.
Nhà đầu tư phải có bảo đảm thực hiện dự án đối với khoản vay ngân sách Nhà nước. Trường hợp sau khi kết thúc xây dựng dự án, tài sản bảo đảm là tài sản hình thành từ dự án. Nhà đầu tư không được cầm cố, thế chấp các tài sản thuộc dự án để huy động vốn thực hiện các dự án khác.
Trong quá trình thực hiện dự án, nhà đầu tư không được điều chỉnh mục tiêu đầu tư, quy mô chủ yếu của dự án về khổ đường, tốc độ thiết kế, tải trọng.
Trường hợp dự án áp dụng theo hình thức đầu tư kinh doanh hoặc đầu tư theo phương thức đối tác công tư, nhà đầu tư phải ưu tiên sử dụng các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà trong nước có thể sản xuất, cung cấp; yêu cầu đối tác nước ngoài chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực cho đối tác Việt Nam để làm chủ công tác quản lý, vận hành, khai thác, bảo trì; từng bước làm chủ công nghệ.
Về khai thác nhà ga đường sắt, cơ quan, đơn vị quản lý khai thác, nhà đầu tư được sử dụng, khai thác hoặc cho thuê quyền khai thác tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt và các công trình dịch vụ khác trong khu vực ga đường sắt.
Đối với khu vực TOD, UBND cấp tỉnh được chỉ định nhà đầu tư dự án để thực hiện đầu tư dự án phát triển đô thị theo mô hình TOD thuộc phạm vi dự án.
Nhà đầu tư được quyền ứng kinh phí của nhà đầu tư để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy hoạch khu vực TOD và nộp tiền sử dụng đất, thuê đất.
Tiền sử dụng đất thu được chính quyền địa phương cấp tỉnh được giữ lại 50% nộp vào ngân sách địa phương và 50% nộp vào ngân sách trung ương…
Liên quan đến dự thảo, mới đây, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu chủ trì Hội đồng thẩm định dự thảo Nghị quyết một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.
Góp ý tại hội đồng, đại diện Bộ Quốc phòng đề nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu kỹ lưỡng các tác động, rủi ro ảnh hưởng gián tiếp đến việc bảo đảm quốc phòng, an ninh; ngoài ra, cần nghiên cứu, xây dựng quy định cấm theo hướng không được chuyển nhượng dự án cho nhà đầu tư nước ngoài.
Các đại biểu khác đề nghị Bộ Xây dựng giải trình rõ hơn, cụ thể hơn về việc miễn thuế nhập khẩu đối với máy móc, thiết bị…; đề nghị phối hợp với Bộ Ngoại giao để đánh giá nội dung dự thảo có trái với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên hay không; nghiên cứu, xem xét việc có cho phép chuyển nhượng dự án hay không…
Kết luận tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cho biết, các thành viên hội đồng nhất trí việc xây dựng Nghị quyết là hoàn toàn cần thiết; đồng thời khẳng định dự thảo Nghị quyết cơ bản phù hợp với chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất; bảo đảm vấn đề an ninh, quốc phòng; nội dung của dự thảo Nghị quyết cơ bản không trái với Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần giải trình rõ hơn về sự cần thiết ban hành Nghị quyết; làm rõ mối quan hệ giữa Nghị quyết này với Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2024 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam… bởi có nhiều nội dung giao thoa nhau để tránh chồng chéo.
Bên cạnh đó, cần rà soát, đối chiếu với các quy định của Luật Đường sắt, Luật Địa chất, khoáng sản hiện hành tránh trùng lặp; phối hợp chặt chẽ với các Bộ, Ngân hàng Nhà nước để đánh giá kỹ tác động của các chính sách trong dự thảo Nghị quyết…
