Cận Tết Nguyên đán Ất Tỵ, nhu cầu đổi tiền lẻ, tiền mới, tiền có seri đẹp, tiền lưu niệm độc lạ... để lì xì và phục vụ các hoạt động mua sắm ngày càng tăng cao. Lợi dụng tâm lý này, các dịch vụ đổi tiền trực tuyến nhanh chóng nở rộ, kéo theo không ít chiêu trò lừa đảo tinh vi nhằm chiếm đoạt tiền của người dân.
Chỉ cần nhập từ khóa "đổi tiền lì xì Tết" trên mạng xã hội, hàng trăm bài đăng, hội nhóm lập tức xuất hiện với những lời chào mời hấp dẫn như "tiền thật 100%", "tiền mới nguyên seri", "giá tốt nhất thị trường"... Một số tài khoản còn mạnh dạn nhận cung cấp sỉ tiền lẻ, tiền mới với số lượng lớn và thậm chí tuyển cộng tác viên để mở rộng mạng lưới.
Không chỉ dừng lại ở dịch vụ đổi tiền truyền thống, giới buôn tiền online còn rao bán các loại tiền lì xì độc lạ, tiền hiếm, ngoại tệ từ nhiều quốc gia. Những tờ tiền này thường được quảng cáo là hàng xách tay trực tiếp từ nước ngoài, với mức giá cao gấp nhiều lần so với giá trị thực, tùy thuộc vào độ độc đáo và hiếm có của từng loại tiền.
Thử liên hệ với một tài khoản cung cấp dịch vụ đổi tiền mới trên Facebook có tên N.P.M, phóng viên Thương Gia nhận được những lời tư vấn như "tiền mới nguyên kiện", "phí đổi ưu đãi", "đổi càng sớm càng rẻ"... Người này còn sẵn sàng giao tiền tận nơi và cho phép kiểm tra thoải mái trước khi nhận.
Chủ trang cá nhân này cho biết đối với tiền mệnh giá 1.000 đồng, phí đổi lên tới 15%; tiền mệnh giá 2.000 và 5.000 đồng có mức phí 12%; tiền mệnh giá 10.000 đồng là 10%; mệnh giá 20.000 đồng có phí 9%; 50.000 đồng phí 8%; 100.000 đồng phí 6%; và mệnh giá 200.000 đồng có phí thấp nhất là 5%. Ví dụ, một xấp tiền 100 tờ mệnh giá 50.000 đồng, trị giá 5 triệu đồng sẽ phải trả phí lên đến 400.000 đồng.
Ngoài tiền mới hay được quảng cáo, còn có cả mặt hàng tiền "lướt" (loại tiền lọc lại, không cùng seri, mới 90-99%), mức phí đổi tiền lướt rẻ hơn so với tiền mới khoảng 50%. Theo một số người cung cấp dịch vụ đổi tiền, năm nay nguồn tiền mới có thể sẽ hiếm hơn các năm trước, nên đưa thêm nhiều tiền "lướt" vào đổi.
Đổi tiền là nhu cầu chính đáng của người dân nhưng những quảng cáo dịch vụ đổi tiền mới trên các trang mạng xã hội tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Người đổi tiền có nguy cơ rất cao bị lừa đảo, do phần lớn các tài khoản quảng cáo dịch vụ đổi tiền đều không cung cấp thông tin, địa chỉ cụ thể, rõ ràng, khiến khách hàng khó có thể xác minh được tính minh bạch của dịch vụ.
Thêm vào đó, những dịch vụ này thường yêu cầu khách hàng phải chuyển khoản trước một khoản tiền đặt cọc, tạo cơ hội cho những đối tượng xấu lợi dụng lòng tin của người tiêu dùng.
Thực tế đã có nhiều nạn nhân thực hiện giao dịch đổi tiền mới, nhưng khi nhận lại tiền được đổi không đủ như cam kết, thậm chí có trường hợp bị trộn tiền cũ vào tiền mới hoặc bị “rút ruột” khi giao dịch. Không ít trường hợp người dân chuyển khoản xong, chủ tài khoản trang mạng xã hội đã chặn liên lạc và mất tích, "bùng" tiền cọc của khách.
Thông thường những người “sập bẫy” các chiêu lừa đảo và bị đổi tiền giả đều xem như “xui” không dám trình báo đến các cơ quan chức năng vì sợ bị truy cứu trách nhiệm.
Theo điều 12 và điều 13 của Thông tư số 25/2013/TT-NHNN, các hành vi thu đổi tiền mới, tiền lẻ của các nhân, tổ chức nhằm hưởng phần trăm chênh lệch đều là hành vi trái pháp luật. Các hành vi này có thể bị xử phạt từ 20-40 triệu đồng đối với cá nhân, 40-80 triệu đồng đối với tổ chức (theo Khoản 5 Điều 30 Nghị định 88/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng).
Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, việc đổi tiền cũ sang tiền mới chỉ được thực hiện khi đồng tiền bị rách, nát không đủ điều kiện lưu thông. Tuy nhiên, thực tế, một số ngân hàng vẫn hỗ trợ khách hàng đổi từ tiền cũ sang tiền mới nếu còn có nguồn tiền mới tại ngân hàng và việc này được các ngân hàng thực hiện miễn phí để không vi phạm quy định.
Trước vấn nạn nêu trên, Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) khuyến cáo người dân cảnh giác trước những đối tượng không quen biết, tuyệt đối không đổi tiền qua mạng xã hội để tránh trở thành "con mồi" tiếp tay cho các hành vi lừa đảo.
Người dân chỉ nên sử dụng các dịch vụ đổi tiền của ngân hàng, công ty tài chính hoặc các cơ sở kinh doanh có uy tín, có giấy phép hoạt động hợp pháp. Đối với các dịch vụ trên mạng xã hội, trước khi giao dịch, người dân hãy kiểm tra các phản hồi từ khách hàng cũ, các đánh giá hoặc các chứng chỉ pháp lý của dịch vụ; so sánh tỷ giá chênh lệch với thị trường, không tin vào những dịch vụ tỷ giá quá cao so với thị trường.
Người dân hãy cảnh giác với các dịch vụ yêu cầu chuyển tiền trước khi nhận hàng. Khi phát hiện các đối tượng có hành vi tàng trữ, lưu hành tiền giả hay các hành vi lừa đảo, trục lợi khác, người dùng kịp thời trình báo cơ quan công an gần nhất để có biện pháp ngăn chặn, xử lý theo quy định của pháp luật.
