Phó Thủ tướng cho biết, năm 2015, nợ công đã đến sát trần 65%, dư nợ Chính phủ trên 50%, vượt trần cho phép… Đại hội Đảng XII đánh giá nợ công tăng cao, áp lực trả nợ lớn và xác định nhiệm vụ giải quyết vấn đề này là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn 2016- 2020.
“Chúng ta đứng trước nhiệm vụ kép của giai đoạn 2016-2020, vừa đảm bảo phát triển nhanh, bền vững, vừa tập trung giải quyết yếu kém nội tại của nền kinh tế tích tụ nhiều năm càng ngày càng bộc lộ rõ,” Phó Thủ tướng nói.
Trong điều kiện chính sách tài khóa còn rất chật hẹp, kinh tế thế giới và khu vực cũng còn nhiều khó khăn, đây là một vấn đề nan giải đặt ra cho toàn thể hệ thống chính trị. Trong bối cảnh đó, chọn chính sách như thế nào?
Phó Thủ tướng cho biết, nhiều thành viên Chính phủ, chuyên gia và đại biểu Quốc hội khuyến cáo Chính phủ nghiên cứu trình Trung ương, trình Quốc hội nới trần nợ công để có vốn cho đầu tư phát triển và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao khi đất nước còn nghèo, nhu cầu phát triển rất lớn, đảm bảo các vấn đề liên quan đến quốc phòng, an ninh, an sinh xã hội và xóa đói giảm nghèo.
Chính phủ và Thủ tướng đã tính toán kỹ và thấy rằng trần nợ công chỉ là một yếu tố, quan trọng là khả năng trả nợ. Tổng trả nợ bao gồm trả nợ trực tiếp từ ngân sách và vay để đảo nợ đã quá 25% so với tổng thu ngân sách hàng năm.
“Do đó, Chính phủ nói không với việc xin tăng trần nợ công,” Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Thay cho việc xin nới trần nợ công, Chính phủ và Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính chủ trì xây dựng Đề án về cơ cấu lại thu chi ngân sách, đảm bảo bền vững an toàn nợ công để trình Bộ Chính trị.
Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 07 về chủ trương, giải pháp, cơ cấu lại ngân sách Nhà nước, quản lý nợ công để đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn và bền vững. Theo Phó Thủ tướng, đây là văn kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng; lần đầu tiên Bộ Chính trị có một nghị quyết chuyên đề về vấn đề này.
Trên cơ sở Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị cũng như các nghị quyết Trung ương IV và V (khóa XII), Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành các Nghị quyết về kế hoạch đầu tư công trung hạn, Kế hoạch tài chính ngân sách trung hạn, với mục tiêu đảm bảo cân đối ngân sách một cách tích cực nhất, giữ vững an ninh tài chính quốc gia.
Trong đó có các chỉ tiêu cụ thể là: tỷ lệ huy động vào ngân sách quốc gia phấn đấu khoảng 20 - 21% GDP; tổng thu của giai đoạn này là khoảng 1,65 lần so với giai đoạn trước. Cơ cấu lại các khoản thu về ngân sách trong đó giảm thu từ dầu thô, xuất nhập khẩu và tăng thu nội địa. Chi ngân sách phải giữ trong mức 24-25% GDP, trong đó phấn đấu chi đầu tư phát triển là 24 - 25%, chi thường xuyên dưới 64% và giảm dần bội chi đến năm 2020 là khoảng 3,5%. Quy mô nợ công đến năm 2020 là không quá 65% GDP, nợ Chính phủ không quá 54%, nợ nước ngoài quốc gia không quá 50%.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh đến quan điểm thực hiện chủ trương này là phải đặt trong tổng thể cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới tăng trưởng, đảm bảo hiệu quả, toàn diện và công bằng, bền vững; thực hành triệt để tiết kiệm, chống lãng phí.
Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị đặt ra là phải coi tiết kiệm là quốc sách hàng đầu; chỉ chi tiêu trong khả năng của nền kinh tế và chỉ vay trong khả năng trả nợ. Kết hợp giải quyết hài hòa các vấn đề quan trọng cấp bách trước mắt, các vấn đề căn cơ và lâu dài, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính ngân sách; tăng cường công khai minh bạch và tăng cường trách nhiệm giải trình nhất là đối với người đứng đầu trong vấn đề thu chi ngân sách, sử dụng vốn vay và xử lý nợ công; hạn chế, tiến tới xóa bỏ tình trạng “xin-cho."
Thông tin thêm về một nhóm giải pháp mà Chính phủ thực hiện từ nay đến năm 2020, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, kiên định phát triển kinh tế xã hội chủ nghĩa, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế-xã hội; tạo nguồn thu vững chắc cho ngân sách nhà nước; Phối hợp chặt chẽ chính sách tài khóa, tiền tệ và chính sách vĩ mô khác. Đây là giải pháp hàng đầu, giải pháp của mọi giải pháp.
Cùng với đó, đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, phấn đấu phát triển nhanh, bền vững.
“Tôi tán thành với quan điểm vay nợ thế nào không quan trọng, mà quan trọng là hiệu quả sử dụng vốn vay,” Phó Thủ tướng nêu.
Cũng theo Phó Thủ tướng, một giải pháp nữa là cần tuyên truyền sâu rộng, tạo ý thức chấp hành nghĩa vụ của người nộp thuế, pháp luật về ngân sách nhà nước, quản lý nợ công. Đẩy mạnh thực hành tiết kiệm và phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Tập trung cơ cấu lại chi ngân sách nhà nước.
Tăng cường quản lý nợ công, đảm bảo an toàn, bền vững nền tài chính quốc gia theo một số trọng điểm. Hoàn thiện chính sách thu theo hướng bao quát toàn bộ các nguồn thu, mở rộng cơ sở thuế, chống xói mòn cơ sở thuế. Tăng cường chống thất thu, gian lận thuế, giải quyết nợ đọng thuế để tăng thu hơn là tăng thuế suất.
Đối với khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, Phó Thủ tướng cho biết sẽ tăng cường biện pháp để chống chuyển giá. Đối với thuế nội địa, tăng cường quản lý thuế đối với khu vực phi chính thức, thực hiện hóa đơn điện tử; từng bước cơ cấu chi ngân sách, giảm tỷ trọng chi thường xuyên; tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật về quản lý nợ công; tập trung cơ cấu lại cơ cấu nợ công, giảm vay nước ngoài, giảm nợ Chính phủ bảo lãnh. Vì thế nợ công đã tốt hơn, giảm còn 62,6%, nợ Chính phủ 51,8%./.