Bất động sản xanh đang trở thành xu hướng không thể đảo ngược. Số liệu quốc tế cũng như Việt Nam đều cho thấy những thay đổi mạnh mẽ của con đường "xanh hoá' này.
Trên toàn cầu, theo báo cáo của Markets and Data Research công bố năm 2025, quy mô thị trường công trình xanh (green building market) đã được ước tính ở mức 683,11 tỷ USD vào năm 2024, và dự báo sẽ đạt 1.444,77 tỷ USD vào năm 2032, với tốc độ tăng trưởng kép hằng năm (CAGR) khoảng 9,75% trong giai đoạn 2018–2032. Con số này cho thấy đầu tư vào các công trình xanh không chỉ là lựa chọn vì môi trường mà còn là kênh thu hút tài chính lớn.
Tại Việt Nam, báo cáo tổng quan thị trường công trình xanh Việt Nam năm 2024 do hệ thống chứng nhận Edge và Tổ chức tài chính quốc tế IFC, thành viên của Ngân hàng thế giới (World Bank), chỉ rõ Việt Nam hiện có 559 công trình với 13,6 triệu m2 diện tích sàn đạt chứng chỉ công trình xanh và 31.384 căn hộ, 3.234 nhà ở riêng lẻ đạt chứng nhận xanh.
Riêng năm 2024, Việt Nam có 163 công trình đạt chứng nhận xanh, gấp hơn 2 lần so với năm 2023, và gấp 3 lần so với năm 2022 (có 54 công trình) và hơn 27 lần so với năm 2014 (6 công trình).
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, xu hướng phát triển bất động sản xanh tại Việt Nam không chỉ là tất yếu, mà còn là đòi hỏi cấp bách của thị trường. Tuy nhiên, việc xanh hóa bất động sản vẫn đang gặp nhiều rào cản từ nhận thức, chính sách đến nguồn lực đầu tư. Cần một cú hích mạnh để đưa công trình xanh phát triển.
Với bất động sản thì cần thêm yếu tố chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ nâu sang xanh, từ vật thể sang số, làm cho không gian sống và điều kiện sống thay đổi. Cấu trúc thị trường bất động sản thay đổi. Phải là bất động sản xanh và bất động sản số.
Cần thay đổi động lực phát triển. Chiến lược trung tâm là chiến lược phát triển nguồn nhân lực vì nay con người quyết định, đó là con người sáng tạo. Con người bây giờ là con người trí tuệ kết hợp trí tuệ nhân tạo thì mới thành nhân lực đích thực. Nếu làm được thì nhân lực sống của ta sẽ tăng sức mạnh lên hàng chục lần. Các doanh nghiệp hãy hành động theo tinh thần ấy, nhất là các nhà quản trị.
Việc làm chiến lược, sử dụng dữ liệu để đưa các phương án và quyết định… thì đều được AI hỗ trợ. Nếu lan tỏa vào tất cả bộ phận thì các doanh nghiệp sẽ có bước tiến vượt bậc.
Để công trình xanh thực sự trở thành một kênh đầu tư bền vững và minh bạch, pháp luật Việt Nam cần tập trung bổ sung và làm rõ 4 nhóm vấn đề.
Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý về tiêu chuẩn và quy chuẩn như ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) về công trình xanh, công trình hiệu quả năng lượng; xây dựng hệ thống chứng nhận công trình xanh quốc gia.
Thứ hai, xây dựng cơ chế khuyến khích phát triển công trình hiệu quả năng lượng, công trình xanh như tín dụng xanh, giảm thuế suất, tiền thuê đất, tiền chuyển đổi mục đích sử dụng đất ở xây dựng công trình xanh; rút ngắn thủ tục hành chính ưu tiên xét duyệt nhanh các thủ tục pháp lý liên quan đến phát triển công trình hiệu quả năng lượng, công trình xanh.
Thứ ba, tăng cường tính minh bạch và bảo vệ người tiêu dùng như quy định bắt buộc về nhãn năng lượng công trình xanh; chuẩn hóa thông tin, hợp đồng mua bán nhà ở hình thành trong tương lai có một phụ lục riêng về cam kết “xanh” như dự án cam kết đạt chứng nhận gì, cấp độ nào, các thông số kỹ thuật chính (vật liệu, thiết bị tiết kiệm điện, nước...). Đồng thời xây dựng chế tài đủ mạnh để răn đe cho hành vi quảng cáo sai sự thật về công trình xanh như một tình tiết tăng nặng;
Thứ tư, phát triển hệ sinh thái xanh đồng bộ cho vật liệu xây dựng xanh như hệ thống tiêu chuẩn và dán nhãn cho vật liệu xanh để thị trường và chủ đầu tư lựa chọn.
Hiện nay có rất nhiều công trình đã được xây dựng nhưng chưa đáp ứng tiêu chuẩn xanh, vì vậy vừa đặt ra thách thức trong việc nâng cao hiệu quả năng lượng, vừa mở ra cơ hội để cải thiện môi trường. Hội đồng Công trình xanh Việt Nam VGBC) đã phát triển hệ thống đánh giá LOTUS cho các công trình đang vận hành (LOTUS BIO) và sắp tới là hệ thống dành cho các công trình sẵn sàng phát thải ròng bằng “0” (Zero Carbon Ready Buildings). Đây là những công cụ hỗ trợ các tòa nhà hiện hữu triển khai các giải pháp nâng cao hiệu quả năng lượng.
Một thách thức lớn là việc tìm nguồn tài chính cho các cơ hội “xanh hóa” các tòa nhà hiện hữu này. Tuy nhiên, VGBC đã và đang hợp tác với các tổ chức quốc tế nhằm hỗ trợ nguồn vốn cho các dự án cải tạo nâng cao hiệu quả năng lượng đối với công trình hiện hữu.
Cuối cùng, chúng ta đều cùng chung một hành trình. Mỗi thành viên trong xã hội đều đang chia sẻ Trái đất và có trách nhiệm chung tay xây dựng một thế giới xanh hơn. Mỗi bước đi, dù lớn hay nhỏ, đều góp phần đưa Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Phát triển đô thị xanh trở thành mô hình được người dân ưa chuộng, sớm định hình là xu hướng tất yếu của tương lai. Các chủ đầu tư có tiềm lực đang đầu tư đáng kể vào không gian xanh mà nhận thức của bản thân người mua nhà về tiêu chí chọn lựa chỗ ở cũng đã có những thay đổi.
Yếu tố khoảng cách và giá cả đã dần không còn là tiêu chí hàng đầu khi lựa chọn thuê, mua nhà. Người mua nhà hiện nay chú trọng hơn vào phong cách sống, môi trường sống và hệ thống tiện ích nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Họ sẵn sàng trả thêm tiền và đi xa hơn để được thỏa mãn các nhu cầu nói trên.
Trước nhu cầu thực tế đó, nhiều chủ đầu tư đã tiên phong phát triển bất động sản xanh là các khu đô thị đáng sống bậc nhất. Đến thời điểm hiện tại, các dự án đô thị xanh, chú trọng vào tiện ích, sức khỏe con người và môi trường xung quanh đang trở thành mối quan tâm hàng đầu với lượng bán tốt vượt trội so với những dự án khác.
Tuy nhiên, theo nhìn nhận của VARS, số lượng dự án thực tế vẫn khiêm tốn so với nhu cầu và số lượng những dự án được xây dựng trong suốt thập niên vừa qua. Bởi nhiều chủ đầu tư muốn làm công trình xanh nhưng chưa có kinh nghiệm. Nhiều chủ đầu tư lo ngại việc xây dựng và phát triển công trình xanh sẽ khiến chi phí đầu tư tăng 20 - 30%, thậm chí cao hơn.
Trong khi thực tế, theo các nghiên cứu trên thế giới, công trình xanh đòi hỏi tăng vốn đầu tư 3 - 8% so với đầu tư thông thường, nhưng sẽ tiết kiệm được từ 15 - 30% năng lượng sử dụng, giảm 30 - 35% lượng khí thải carbon, tiết kiệm từ 30 - 50% lượng nước sử dụng, 50 - 70% chi phí xử lý chất thải.
Bên cạnh đó, nhiều người dân chưa nhận thức chính xác về công trình xanh. Đây là sơ hở cho nhiều chủ đầu tư trục lợi, mượn nhãn dự án bất động sản xanh để quảng bá nhằm gia tăng khả năng thu hút, xoay vòng vốn và mở rộng diện khách hàng.
Vì vậy, để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng kinh tế xanh của Việt Nam, trước hết, cơ quan quản lý Nhà nước cần sớm xây dựng và triển khai thực hiện quy trình đánh giá, chứng nhận, cấp chứng chỉ cho vật liệu, thiết bị, công trình xanh bằng các con số, định lượng cụ thể. Trên thế giới có nhiều hệ thống đánh giá tiêu chuẩn công trình xanh đang được áp dụng như Edge (của tổ chức IFC thuộc Ngân hàng Thế giới); Green Mark (Singapore), Leed (Mỹ),...
Cùng với đó, cần có các cơ chế ưu đãi cụ thể đối với công trình xanh sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả để thu hút doanh nghiệp tham gia xây dựng và phát triển công trình xanh. Các doanh nghiệp cũng cần kịp thời định vị lại sản phẩm phát triển để được hưởng lợi từ những ưu đãi và nhu cầu sống xanh ngày càng tăng.
Ngoài ra, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức cho các đối tượng liên quan về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, sử dụng các thiết bị thân thiện với môi trường...
