Báo cáo triển khai, thực hiện các dự án nhà ở xã hội trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2016 - 2025 của Sở Quy hoạch – Kiến trúc cho thấy, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế trong chính sách phát triển nhà ở xã hội (NOXH) trong thực tiễn triển khai.
Sở Quy hoạch – Kiến trúc cho biết, quá trình triển khai thực hiện giai đoạn 2016-2021, đa số các đồ án quy hoạch phân khu trên địa bàn thành phố được duyệt hiện nay, chưa xác định vị trí, quy mô diện tích quỹ đất bố trí nhà ở xã hội hoặc chưa được cập nhật các dự án NOXH.
Cũng theo Sở này, quy định của pháp luật hiện nay, việc bắt buộc tất cả các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại tại các đô thị từ loại 3 trở lên phải dành quỹ đất để xây dựng NOXH (tỷ lệ 20% theo quy định của Chính phủ) chưa phù hợp với thực tiễn.
Cụ thể, việc yêu cầu tất cả các dự án phải dành quỹ đất NOXH mà không căn cứ vào đặc điểm cụ thể, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương có thể dẫn đến tình trạng quỹ đất này không được đưa vào đầu tư, gây mất mỹ quan đô thị, lãng phí nguồn lực đất đai và làm tăng giá nhà ở.
Đồng thời, đối với các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại có quy mô sử dụng đất nhỏ (ví dụ dưới 2ha tại các đô thị loại đặc biệt và loại 1), việc dành quỹ đất để đầu tư xây dựng NOXH là không khả thi do không đủ diện tích tối thiểu để đầu tư NOXH độc lập đảm bảo tiêu chuẩn... nếu ở các vị trí “đất vàng” có thể tiềm ẩn các tiêu cực, không công bằng.
Ngoài ra, trường hợp người thu nhập thấp vào ở trong các căn hộ NOXH trong các dự án nhà ở thương mại cao cấp, siêu cao cấp sẽ thì chỉ tính riêng chi phí quản lý vận hành tòa nhà cũng như các dịch vụ thiết yếu khác trong các dự án này cũng là không phù hợp với thu nhập...
Sở Quy hoạch – Kiến trúc cũng cho biết, đa số các đồ án quy hoạch phân khu trên địa bàn thành phố chưa xác định vị trí, quy mô diện tích quỹ đất bố trí NOXH vì nhiều nguyên nhân khác nhau như: Thời gian phê duyệt quy hoạch đồ án; Một số dự án chậm triển khai theo kế hoạch…
Cùng với đó, công tác rà soát, đề xuất bổ sung diện tích đất nhà ở xã hội trong quy hoạch phân khu gặp nhiều vướng mắc, khó khăn khi triển khai công tác dự báo nhu cầu NOXH tại địa phương và xác định quỹ đất bố trí phù hợp. Cụ thể, mật độ dân cư cao tại các địa phương, tăng chi phí giải phóng mặt bằng và chi phí đầu tư... Do đó, các dự án NOXH chưa thu hút được nhà đầu tư. Nguồn vốn đầu tư hàng năm từ ngân sách Nhà nước còn hạn chế, chưa đủ để thực hiện các dự án, chương trình phát triển nhà ở…
Giai đoạn 2016 – 2020, có 19 dự án NOXH đã hoàn thành và đưa vào sử dụng trong giai đoạn này, cung ứng cho thị trường 1,23 triệu m2 sàn, tương ứng 14.954 căn hộ. Trong đó, có 1 dự án nhà lưu trú công nhân, tổng diện tích sàn xây dựng đạt 51.386 m2, quy mô 756 phòng với 4.600 chỗ ở; 1 ký túc xá sinh viên, tổng diện tích sàn xây dựng đạt 4.215 m2, quy mô 423 chỗ ở sinh viên.
Từ những bất cập trên, Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM kiến nghị Bộ Xây dựng sớm rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản hướng dẫn thi hành các luật liên quan đến quy hoạch phù hợp với quy định của Luật Quy hoạch. Đồng thời đề xuất có quy định đặc thù cho TP.HCM có những yêu cầu quản lý khác với nhiều tỉnh, thành có mật độ đô thị hóa chưa cao.
Ngoài ra, Sở này cũng đề xuất Bộ Xây dựng nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch nhằm cung cấp thông tin đồng bộ, thống nhất, đầy đủ, chính xác, kịp thời cho công tác lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh và thực hiện quy hoạch...
Cho phép một chủ đầu tư có nhiều dự án đang được triển khai trên cùng một quận/huyện thì được hoán đổi diện tích đất để xây dựng NOXH tập trung vào một dự án nhằm tạo điều kiện cho chủ đầu tư kinh doanh, khai thác và vận hành được thuận lợi hoặc có các quy định, giải pháp khác về cơ chế chính sách thu hút đầu tư...