Tại Toạ đàm "Ngăn ngừa nguy cơ vàng hoá nền kinh tế" được tổ chức vào sáng ngày 8/7, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, các cơ quan quản lý có thể hướng đến thành lập sàn giao dịch vàng để quản lý thị trường vàng minh bạch, hiệu quả, theo đúng xu hướng của thế giới.
Theo ông Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLaw cho rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi kinh nghiệm thành công và thất bại của việc quản lý thị trường vàng trên thế giới. Cụ thể, phải hướng đến xem xét có nên xây dựng các sàn vàng vật chất hay không.
Ông Hà phân tích, nhu cầu người dân hiện nay không chỉ dừng lại ở việc tham gia vàng vật chất, mà còn muốn kinh doanh trên các sàn vàng trạng thái. Trên thế giới, có nhiều quốc gia công nhận sàn vàng trạng thái, còn Việt Nam thì hoàn toàn không có.
“Điều đó dẫn tới những hoạt động lừa đảo từ đối tác từ nước ngoài hay thậm chí cả ở Việt Nam cũng lôi kéo nhau kinh doanh trên sàn vàng trạng thái đó. Nếu không sớm có cơ chế quản lý, sẽ có thêm nhiều người dân bị mất tiền vào các ứng dụng hoặc những sàn trạng thái đấy. Điều đó gây nguy hiểm cho nền kinh tế và làm tăng tình trạng tội phạm lừa đảo”, ông Hà khuyến cáo.
Chia sẻ góc nhìn cá nhân, ông Phạm Xuân Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam cho biết, cần quan niệm là thị trường vàng gắn với thị trường tài chính (hàng hóa phái sinh).
Trên thế giới, Trung Quốc, Thái Lan đều triển khai quản lý theo cách này, từ đó giúp người dân không phải “lưu luyến” quá nhiều với vàng vật chất và Nhà nước cũng có thể huy động được vàng trong dân.
“Việt Nam đã có sàn hàng hóa là sàn cà phê, sàn cá tra do Bộ Công thương quản lý. Bản chất nó vẫn là các sàn tài chính, bởi đó là hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn. Có nghị định khung về vấn đề này và cho phép thí điểm 3 - 5 năm, sau đó sẽ tổng kết, đánh giá, tránh để tình trạng thí điểm chưa xong đã cho bùng nổ để rồi quay lại thắt chặt”, ông Hòe kiến nghị.
Vị chuyên gia này cũng chia sẻ thêm, để sàn giao dịch vàng quốc gia hoạt động hiệu quả, không đơn thuần là mặt bằng giao dịch cung cấp vàng vật chất, vàng chứng chỉ, mà là một tập hợp các vấn đề đồng bộ về dịch vụ, tiện ích liên quan đến giao dịch, hoạt động thanh toán, kiểm định, giao nhận, nghĩa vụ thuế, định danh vàng gắn với sở hữu cá nhân, tổ chức,... Chính phủ cần xây dựng đề án tổng thể.
“Đầu tiên, cần có Nghị định khung cho hoạt động của sàn giao dịch vàng này, bước đầu có thể cho phép thí điểm hoạt động 3 đến 5 năm. Sau đó, tổng kết thí điểm, nêu rõ những điểm được và chưa được; tránh tình trạng thí điểm chưa xong đã cho phát triển bùng nổ, để rồi khi gặp sự cố thì lại quay về thời kỳ siết chặt quản lý", Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam đề xuất.
Tại tọa đàm, các chuyên gia cho biết nhiều quốc gia trên thế giới cũng cấm người dân sở hữu vàng nguyên chất ở một số thời điểm nhất định khi đồng nội tệ bị mất giá; thay vào đó, Nhà nước phát hành tín chỉ vàng (ETF) cho người dân.
Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP.HCM cho hay, Hoa Kỳ - ở một số thời điểm nhất định - cũng cấm người dân sở hữu vàng nguyên chất. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ bán cho người dân một tín chỉ vàng (ETF) ghi nhận số vàng mà người dân đang nắm giữ là bao nhiêu.
Người dân có thể mua bao nhiêu lượng vàng cũng được, nhưng nhà nước sẽ phát hành cho người dân một tín chỉ thay vì là vàng nguyên chất. Ngân hàng trung ương vẫn nắm giữ lượng vàng nguyên chất làm dữ trự ngoại hối. Người dân có thể mua bán tín chỉ đó với nhau và bán lại cho ngân hàng trung ương.
Ở một số thời điểm nhất định khi đồng nội tệ bị mất giá, Chính phủ một số nước cũng thực hiện việc phát hành tín chỉ quỹ ETF như vậy cho người dân. Với các giải pháp này, thị trường vàng vật chất sẽ không còn hấp dẫn.
Theo chuyên gia này, thay vì cấm người dân nắm giữ vàng nguyên chất, Nhà nước nên có những quy định khuyến khích người dân đem vàng gửi cho ngân hàng trung ương với mức lãi suất thấp. Như vậy, ngân hàng trung ương có thể tính toán được và trả lời cho câu hỏi đầy tranh cãi là số lượng vàng thực sự trong dân là bao nhiêu.
Hiện nay, dự trữ ngoại hối Việt Nam không nhiều, dùng ngoại hối để bình ổn thị trường vàng phải trả giá quá cao. Hiện Việt Nam đang dành khá nhiều nguồn lực và sự quan tâm về thị trường vàng, làm thị trường này càng thêm sốt. Vì vậy, cần phải có những cái biện pháp làm giảm sức hấp dẫn của thị trường vàng, hướng người dân sang những kênh đầu tư khác hỗ trợ phát triển nền kinh tế.
