Cổ phiếu ngành gỗ sắp đón "bão"

Đầu tháng 3/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh yêu cầu Bộ Thương mại tiến hành điều tra xác định liệu gỗ nhập khẩu có đe dọa an ninh kinh tế quốc gia này hay không. Nếu kết luận cho thấy có tác động tiêu cực, Mỹ có thể áp dụng mức thuế mới lên tới 25% đối với gỗ xẻ và các sản phẩm lâm nghiệp nhập khẩu, dự kiến có hiệu lực từ ngày 2/4/2025.

Quyết định trên của Mỹ tạo ra thách thức lớn đối với ngành gỗ Việt Nam. Bởi Mỹ là thị trường xuất khẩu gỗ lớn của Việt Nam. Đồng thời, phạm vi rà soát không chỉ giới hạn ở gỗ xẻ mà còn bao gồm các sản phẩm gỗ chế biến sâu như đồ nội thất, trong đó có cả tủ bếp. Đặc biệt, ngay cả những sản phẩm có nguồn gốc từ Mỹ nhưng được xuất khẩu và tái nhập khẩu cũng nằm trong diện xem xét.

THÁCH THỨC LỚN ĐANG ĐẾN GẦN

Theo số liệu từ Cục Hải quan Việt Nam, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 16,2 tỷ USD, tăng 20,3% so với năm trước. Trong đó, Mỹ tiếp tục là thị trường quan trọng, chiếm tới 56% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Riêng năm 2024, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang Mỹ đạt gần 9,1 tỷ USD, tăng 24% (tương đương 1,75 tỷ USD) so với năm trước.

Đáng chú ý, chỉ trong hai tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này đã đạt hơn 2,5 tỷ USD, tăng 12,4% so với cùng kỳ, với Mỹ vẫn giữ thị phần áp đảo 55%. Việt Nam xuất khẩu chủ yếu các sản phẩm nội thất, đồ mộc tinh chế, bên cạnh một số mặt hàng như gỗ dán, ván ghép thanh và các loại sản phẩm khác.

Hiện tại, thuế nhập khẩu đồ gỗ Việt Nam vào Mỹ đang ở mức 0%. Tuy nhiên, nếu thuế suất tăng lên 25% và Việt Nam bị đưa vào danh sách các quốc gia chịu thuế, doanh nghiệp trong nước sẽ gặp khó khăn lớn khi cạnh tranh với đối thủ từ Malaysia, Indonesia và Ba Lan.

Bên cạnh đó, ngành gỗ Việt Nam còn phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu, chủ yếu từ châu Phi và Nam Mỹ. Khi chi phí sản xuất gia tăng do thuế quan, các doanh nghiệp sẽ phải tìm cách cân đối giá thành và lợi nhuận, thậm chí đứng trước nguy cơ đánh mất thị phần tại thị trường Mỹ.

Một thách thức khác là Việt Nam chưa được công nhận là nền kinh tế thị trường đầy đủ, khiến doanh nghiệp rơi vào thế bất lợi trong các cuộc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp từ Hoa Kỳ. Đồng thời, có lo ngại rằng xu hướng dịch chuyển sản xuất và đầu tư từ một số quốc gia sang Việt Nam để tận dụng lợi thế về chi phí lao động thấp và môi trường cạnh tranh có thể khiến Việt Nam đối mặt với những biện pháp phòng vệ thương mại khắt khe hơn từ các thị trường lớn.

THỊ TRƯỜNG CỔ PHIẾU BẮT ĐẦU PHẢN ỨNG

Thông tin về khả năng Mỹ áp thuế đối với ngành gỗ Việt Nam đã nhanh chóng tác động đến thị trường chứng khoán, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp xuất khẩu gỗ niêm yết.

Dù mức độ ảnh hưởng chưa quá nghiêm trọng do nhà đầu tư vẫn đang theo dõi diễn biến từ Mỹ, song Những cái tên như Công ty Cổ phần Phú Tài (mã chứng khoán: PTB), Công ty Cổ phần Tập đoàn Kỹ nghệ Gỗ Trường Thành (mã chứng khoán: TTF) và Công ty Cổ phần Chế biến Gỗ Đức Thành (mã chứng khoán: GDT) đều ghi nhận có dấu hiệu biến động ngay trong những phiên giao dịch đầu tiên sau tin tức này.

Cổ phiếu PTB của Phú Tài giảm hai phiên liên tiếp, từ 61.400 đồng xuống còn 60.000 đồng vào ngày 4/3. Dù mức giảm không lớn, nhưng thanh khoản sụt giảm mạnh khi khối lượng giao dịch ngày 3/3 chỉ đạt 79.000 đơn vị, thấp hơn 2,9 lần so với phiên trước đó. Đáng chú ý, từ cuối tháng 12/2024 tới nay, cổ phiếu PTB liên tục lao dốc và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Phú Tài hiện là một trong những doanh nghiệp dẫn đầu ngành chế biến và xuất khẩu gỗ tại Việt Nam. Và theo thông tin của Phú Tài, trong năm 2024, công ty đạt tổng kim ngạch xuất khẩu gần 120 triệu USD, trong đó riêng thị trường Mỹ và châu Mỹ chiếm khoảng 74 triệu USD.

Về kết quả kinh doanh, năm 2024, Phú Tài đã ghi nhận doanh thu hợp nhất lũy kế đạt 6.466 tỷ đồng, tăng 15% so với cùng kỳ năm trước. Lợi nhuận trước thuế của công ty đạt 472 tỷ đồng, trong khi lợi nhuận sau thuế là 379 tỷ đồng, tăng trưởng ấn tượng 46%.

Theo kế hoạch kinh doanh ban đầu, Phú Tài đặt mục tiêu doanh thu 6.175 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế 462 tỷ đồng. Với kết quả thực tế vượt qua cả hai chỉ tiêu này, công ty đã hoàn thành xuất sắc kế hoạch đề ra trong năm 2024.

Tương tự, cổ phiếu TTF của Gỗ Trường Thành cũng lao dốc hai phiên liên tiếp, từ 3.200 đồng xuống còn 3.110 đồng vào ngày 4/3, tương đương mức giảm 2,2%. Tuy nhiên, thanh khoản vẫn ở mức cao với 2,3 triệu cổ phiếu được khớp lệnh.

Hiện tại, Trường Thành đang vận hành 11 công ty con tại Bình Dương, Đắk Lắk, Bình Định, Phú Yên, cung cấp sản phẩm cho nhiều thương hiệu danh tiếng như Crate & Barrel, Four Hands, Natuzzi, Williams Sonoma, Restoration Hardware và Asahi.

Về kết quả kinh doanh, năm 2024, Trường Thành đạt doanh thu 1.224 tỷ đồng, giảm 21,5% so với năm trước. Tuy nhiên, công ty đã có lãi 12,4 tỷ đồng, cải thiện đáng kể so với khoản lỗ 133 tỷ đồng cùng kỳ năm 2023. Dù vậy, so với kế hoạch doanh thu 2.012 tỷ đồng và lợi nhuận 57 tỷ đồng đặt ra cho năm 2024, công ty mới chỉ hoàn thành 21,9% mục tiêu lợi nhuận.

Cổ phiếu GDT của Gỗ Đức Thành cũng không tránh khỏi ảnh hưởng khi giảm 2,73% xuống còn 23.150 đồng/cổ phiếu vào ngày 4/3, đánh dấu phiên thứ hai giảm liên tiếp sau tin tức từ Mỹ. Khối lượng khớp lệnh trong ngày 4/3 là hơn 112.000 đơn vị cổ phiếu. Đáng chú ý, từ cuối tháng 12/2024 tới nay, cổ phiếu GDT liên tục lao dốc, giảm tới gần 17%.

Gỗ Đức Thành hiện có mặt tại 63 tỉnh thành trong nước và xuất khẩu sang hơn 50 quốc gia. Với hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành, doanh nghiệp này đã đáp ứng được các tiêu chuẩn chất lượng khắt khe của nhiều thị trường khó tính.

Năm 2024, Gỗ Đức Thành đạt doanh thu thuần 335,7 tỷ đồng, tăng 8% so với năm 2023. Nhờ kiểm soát hiệu quả giá vốn, lợi nhuận gộp của công ty tăng 48%, đạt 134,7 tỷ đồng. Kết thúc năm, Gỗ Đức Thành ghi nhận lợi nhuận 55,4 tỷ đồng, tăng trưởng 51%. Tổng tài sản của công ty cũng tăng 29%, đạt 527,5 tỷ đồng so với năm trước.

Tuy nhiên, tài sản ngắn hạn lại giảm 14%, xuống còn 233,9 tỷ đồng, chủ yếu do tiền và các khoản tương đương tiền giảm mạnh 78%, chỉ còn 5,1 tỷ đồng. Đầu tư ngắn hạn cũng giảm 25%, xuống 51,5 tỷ đồng, trong khi các khoản phải thu ngắn hạn tăng 20%, lên 94,4 tỷ đồng.

CHIẾN LƯỢC GIÚP VƯỢT ẢI BẢO HỘ THƯƠNG MẠI MỸ

Sau những động thái mới từ chính quyền Hoa Kỳ, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) đã lập tức kiến nghị Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường nhanh chóng xem xét và triển khai các biện pháp giảm thuế nhập khẩu đối với nguyên liệu gỗ từ Mỹ. Mục tiêu của đề xuất này là nhằm tránh nguy cơ bị áp mức thuế đối ứng 25% lên 9 tỷ USD hàng hóa gỗ và sản phẩm gỗ xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Mỹ.

Trước đó 2 tháng, tại buổi tọa đàm “Ngành gỗ Việt Nam trước thay đổi của thị trường xuất khẩu”, các chuyên gia và doanh nghiệp ngành gỗ cũng đã đưa ra những dự báo cho vấn đề này.

Tại đây, các doanh nghiệp nhận định rằng trước các chính sách bảo hộ mạnh mẽ của Hoa Kỳ, ngành gỗ Việt Nam sẽ phải đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ sản phẩm nội địa Mỹ cũng như hàng hóa từ các quốc gia khác.

Tuy nhiên, theo ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch VIFOREST, với vị thế là thị trường xuất khẩu trọng điểm của ngành gỗ Việt Nam, những thay đổi từ chính sách thương mại Hoa Kỳ cũng là cơ hội để doanh nghiệp tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tận dụng xu hướng dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc để thu hút đầu tư FDI, mở rộng thị trường xuất khẩu.

Một điểm sáng khác là nhu cầu tiêu thụ gỗ tại Hoa Kỳ vẫn tăng nhờ các chính sách thúc đẩy đầu tư hạ tầng và công nghiệp, cùng với xu hướng sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường. Việt Nam có thể khai thác lợi thế này bằng cách đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như đồ nội thất, vốn chiếm 41% kim ngạch xuất khẩu trong chín tháng đầu năm 2024, thay vì phụ thuộc vào xuất khẩu dăm gỗ hay gỗ xẻ.

Để thích ứng với biến động thị trường, các chuyên gia đề xuất ngành gỗ Việt Nam cần mở rộng thị trường xuất khẩu nhằm giảm phụ thuộc vào Mỹ, hướng tới các thị trường tiềm năng như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Đông.

Ngoài ra, việc hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp, hiệp hội và cơ quan quản lý nhà nước là cần thiết để xây dựng chiến lược ứng phó kịp thời với các biện pháp bảo hộ thương mại từ Mỹ. Đặc biệt, xác minh nguồn gốc xuất xứ hàng hóa (CO) là yếu tố quan trọng giúp ngăn chặn gian lận thương mại.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp ngành gỗ cần nâng cao giá trị sản phẩm thông qua thiết kế, chất lượng và thương hiệu để tạo sự khác biệt trên thị trường. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn giúp chuyển một phần áp lực thuế vào giá bán mà không làm giảm sức hút sản phẩm.

Việc phát triển các nhà máy sản xuất theo tiêu chuẩn “xanh”, đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về môi trường sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam gia tăng lợi thế khi cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Trước những rủi ro thương mại tiềm ẩn, các doanh nghiệp gỗ Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực pháp lý, quản trị rủi ro để đối phó với các cuộc điều tra chống bán phá giá hoặc các biện pháp phòng vệ thương mại từ Hoa Kỳ.

Đồng thời, việc theo dõi sát sao chính sách thương mại của Mỹ, tích cực tham gia các hoạt động đối thoại và vận động hành lang thông qua các hiệp hội ngành nghề cũng là giải pháp quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp trong bối cảnh đầy biến động.