Với quy định này, các loại tiền ảo vốn được tạo ra từ các thuật toán máy tính cũng bị cấm kinh doanh theo phương thức đa cấp.
Ngăn chặn huy động vốn bất chính
Dự thảo nghị định về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến theo hướng mở rộng đối tượng và phạm vi điều chỉnh nhằm có cơ sở xử lý hoạt động kinh doanh đa cấp biến tướng. Bộ Công Thương cho biết sẽ sửa đổi Nghị định số 42/2014/NĐ-CP về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp và các văn bản, thông tư liên quan bởi thời gian qua, một số doanh nghiệp đã lợi dụng mô hình kinh doanh theo phương thức đa cấp để huy động vốn nhằm thu lợi bất chính cũng như thực hiện các hành vi vi phạm mới.
Dự thảo nghị định nêu rõ sản phẩm nội dung số và tài sản được tạo ra trong các chương trình phần mềm máy tính không được kinh doanh theo phương thức đa cấp. Theo các chuyên gia, đây là bước tiến giúp cơ quan quản lý xử lý vi phạm hoạt động kinh doanh tiền ảo theo hình thức đa cấp (những loại tiền ảo như bitcoin, onecoin, ilcoin, gemcoin... vốn được tạo ra từ các thuật toán máy tính).
Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Chi nhánh TP HCM, nhận xét việc dự thảo nghị định nêu rõ các loại tiền ảo không được kinh doanh đa cấp sẽ giúp cơ quan quản lý có cơ sở để xử lý các trường hợp vi phạm. Trước đây, không ít lần nhà đầu tư chơi tiền ảo theo mô hình đa cấp, bị mất tiền nhưng khi khiếu nại thì cơ quan công an không xử lý được vì thiếu cơ sở pháp lý. Do đó, trước đây, NHNN Chi nhánh TP chỉ có thể cảnh báo và đề nghị sớm có quy định rõ ràng về hình thức này.
“Dù cơ quan quản lý liên tục cảnh báo nhưng các loại tiền ảo hoạt động theo mô hình đa cấp vẫn nở rộ, thay đổi phương thức để dụ dỗ người chơi bằng quảng cáo mức hoa hồng siêu lợi nhuận” - ông Nguyễn Hoàng Minh lo ngại. Vị lãnh đạo NHNN Chi nhánh TP HCM cho biết mới đây, ông đã nhận được điện thoại mời tham gia mô hình tiền ảo đa cấp - cho thấy hoạt động này không ngừng tìm kiếm người chơi mới, mở rộng mạng lưới.
Cần xử lý triệt để
NHNN và Bộ Công Thương đã nhiều lần cảnh báo về rủi ro từ các giao dịch tiền ảo theo mô hình đa cấp bởi theo quy định hiện hành, các loại tiền ảo và hình thức tương tự không phải tiền tệ, không là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam.
Hồi tháng 9-2016, hàng trăm người dân ở thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai đã điêu đứng vì số tiền đầu tư vào hình thức huy động vốn theo mô hình đa cấp với tên gọi “Ngân hàng cộng đồng bitcoin” biến mất khi trang web sàn giao dịch ngưng hoạt động. Hình thức này lôi kéo người chơi theo mô hình đa cấp với lời hứa lợi nhuận lên tới 144%/tháng, cộng hoa hồng tăng dần khi giới thiệu thêm người tham gia. Đến khi huy động được hàng chục tỉ đồng của nhiều người thì sàn giao dịch ảo bị đánh sập.
Chuyên gia tài chính, TS Huỳnh Trung Minh phân tích: Bản chất của hoạt động kinh doanh tiền ảo là theo mô hình đa cấp, phải mời gọi nhiều người tham gia thì giá trị tiền ảo mới tăng lên và người chơi được hưởng nhiều hoa hồng. Thực chất, đây là hình thức lấy tiền người sau trả cho người trước… nhưng pháp luật lại chưa có quy định rõ ràng về hoạt động này.
Nếu nghị định về quản lý hoạt định kinh doanh theo phương thức đa cấp được ban hành, nhà đầu tư biết chắc chắn chơi tiền ảo theo mô hình đa cấp sẽ bị cấm, “vòi bạch tuộc” của những mô hình này cũng bị hạn chế, không thể vươn rộng như trước vì cơ quan quản lý đã có cơ sở pháp lý để xử phạt.
