Giống như nhiều doanh nghiệp Mỹ khác, World Emblem đang khẩn trương đa dạng hoá hoạt động sản xuất của mình ra khỏi các quốc gia bị chính quyền Tổng thống Donald Trump đe doạ đánh thuế cao như Mexico và Trung Quốc.
World Emblem là nhà sản xuất miếng dán may mặc lớn nhất thế giới, với khách hàng bao gồm Bộ An ninh Nội địa Mỹ, UPS, NHL và Levi’s. Hiện công ty sản xuất 65% sản lượng tại Aguascalientes, Mexico, và khoảng 30% tại Trung Quốc.
Mặc dù chính quyền Trump mới chỉ áp dụng mức thuế 25% với hàng hóa không thuộc thỏa thuận thương mại USMCA giữa Mỹ, Mexico và Canada, nhưng hàng loạt bất ổn trong chính sách và căng thẳng địa chính trị vẫn khiến CEO World Emblem Randy Carr quyết định tái cơ cấu chuỗi cung ứng.
“Chính sách thuế quan này đến quá đột ngột và nghiêm trọng hơn tôi tưởng. Mức thuế 25% là đã đủ để chúng tôi phải thốt lên rằng “Chuyện này thật điên rồ. Phải tìm hướng giải quyết ngay lập tức”, CEO Randy Carr cho biết.
Trong khi phần lớn các doanh nghiệp chọn những quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam hay Malaysia để mở rộng sản xuất, thì CEO Randy Carr lại quyết định tìm kiếm giải pháp ở gần hơn, đó là nước Cộng hòa Dominica.
ĐIỂM ĐẾN HẤP DẪN
Có nhiều yếu tố khiến Cộng hoà Dominica trở thành điểm đến hấp dẫn đối với các công ty Mỹ, đó là nền chính trị ổn định, lực lượng lao động có kĩ năng và đặc biệt là vị trí thuận lợi gần nước Mỹ cũng như hệ thống khu vực tự do (free zones) - nơi tập trung 60% hoạt động sản xuất cả nước. Các khu vực này được miễn nhiều loại thuế, giúp doanh nghiệp tiết kiệm tới hàng triệu USD.
“Dominica nổi tiếng với các bãi biển, nhưng chưa được biết đến nhiều về năng lực sản xuất. Cho đến gần đây, chúng tôi bắt đầu chứng kiến nhiều doanh nghiệp nước ngoài công bố kế hoạch chuyển nhà máy sang Dominica”, ông Marino Auffant, nhà sáng lập công ty tư vấn Auffant Global Advisory chuyên xây dựng chiến lược thu hút đầu tư vào sản xuất, nhận xét.
Ngành sản xuất của nước Cộng hòa Dominica đã ghi nhận đà phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây. Theo Quỹ Đổi mới Công nghệ và Thông tin (ITIF), gần 20% vốn đầu tư nước ngoài vào quốc gia này là cho lĩnh vực sản xuất, chỉ xếp sau du lịch.
Số liệu của Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển cũng chỉ ra rằng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Dominica năm 2024 đã tăng 7,1% so với năm đó, chiếm 41% tổng vốn FDI vào khu vực Trung Mỹ.
Nhiều thương hiệu lớn đã có sự hiện diện tại đây, bao gồm hãng may mặc Hanes, thương hiệu giày Timberland, công ty công nghệ Rockwell Automation, tập đoàn hàng không vũ trụ Eaton và doanh nghiệp thiết bị y tế Cardinal Health.
Còn về phía World Emblem, ngay trong tháng 6 này, công ty sẽ khởi công xây dựng một nhà máy rộng khoảng 10.000 mét vuông, dự kiến đi vào hoạt động trong năm tới. Mục tiêu của công ty là đưa 30–35% công suất sản xuất sang Dominica và qua đó công ty có thể tiết kiệm được hàng triệu USD mỗi năm.
“Chúng tôi buộc phải hành động một cách cực kỳ nhanh chóng. Gần như ngày nào cũng phải họp bàn để thúc đẩy tiến trình”, CEO World Emblem Randy Carr nói thêm.
HỆ THỐNG FREE ZONE
Theo Hội đồng Khu vực Tự do Quốc gia, hiện Cộng hoà Dominica có 92 khu vực tự do (free zones) với hơn 850 doanh nghiệp đang hoạt động.
Dù không được miễn hoàn toàn thuế nhập khẩu, nhưng doanh nghiệp trong hệ thống khu vực tự do của Dominica được miễn 100% thuế thu nhập, thuế xuất khẩu, thuế địa phương và một số loại thuế nhập khẩu máy móc hoặc tài sản trí tuệ.
“Thực chất, các khu vực tự do tại Dominica được thiết kế hỗ trợ doanh nghiệp dễ dàng triển khai sản xuất”, ông Stephen Ezell, Phó Chủ tịch phụ trách chính sách đổi mới toàn cầu tại Quỹ Công nghệ Thông tin và Đổi mới Sáng tạo nhận xét.
Mặc dù khái niệm “khu vực tự do” không chỉ xuất hiện riêng ở Dominica, mà có tới 135 quốc gia đã triển khai mô hình này, nhưng lợi thế vượt trội của Dominica là vị trí địa lý rất gần nước Mỹ. Ví dụ, một tàu hàng từ Dominica sẽ chỉ mất ba ngày để đến Miami (Mỹ) và năm ngày để đến New York (Mỹ). Dominica hiện còn có kế hoạch mở rộng cảng phía Bắc để rút ngắn thêm một ngày vận chuyển. Trong khi đó, hàng hóa từ châu Á thường mất ba đến bốn tuần để đến bờ Tây nước Mỹ, và bốn đến sáu tuần để đến bờ Đông.
“Các khu vực tự do tại Dominica mang đến môi trường lý tưởng cho hoạt động sản xuất gần thị trường Mỹ, đặc biệt với hàng hóa xuất khẩu sang Bắc Mỹ”, ông Stephen Ezell viết trong báo cáo năm 2024 về vai trò của Dominica trong ngành sản xuất bán dẫn.
Đặc biệt, các khu vực tự do cũng có hệ thống đào tạo kỹ thuật nhằm giúp doanh nghiệp tuyển dụng và phát triển nhân lực. Bên cạnh đó, mức lương tại Dominica thấp hơn khoảng 30% so với Mexico, quốc gia vốn nổi tiếng với chi phí nhân công rẻ.
Hiện Mỹ đang có thặng dư thương mại trị giá 5,4 tỷ USD với Dominica, một trong những mức cao nhất với bất kỳ quốc gia nào. Trước khi chính quyền Tổng thống Donald Trump áp mức thuế 10% toàn diện, Mỹ và Dominica đã có thỏa thuận thương mại tự do DR-CAFTA từ năm 2004.
“Sự bùng nổ sản xuất tại Cộng hòa Dominica đi kèm với việc thặng dư thương mại của Mỹ ngày càng tăng, vì phần lớn nguyên liệu đầu vào chuyển đến các khu thương mại tự do ở Dominica đều có nguồn gốc từ Mỹ”, ông Marino Auffant của Global Advisory lưu ý.
THÁCH THỨC LỚN
Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất đối với doanh nghiệp muốn đầu tư vào Dominica lại là... diện tích đất. Bởi lẽ, quốc gia này vốn chỉ bằng một nửa bang South Carolina của Mỹ, khiến quỹ đất cho các khu tự do bị hạn chế.
Chính phủ cũng đang gặp khó trong việc tìm đủ đất để mở rộng các khu vực sản xuất, theo ông Stephen Ezell. “Để Dominica có thể thành trung tâm sản xuất phục vụ cho các thị trường lớn là một bước nhảy lớn. Dù tiềm năng có, nhưng đây vẫn chỉ là một hòn đảo nhỏ”, ông Ezill nhận xét.
Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng của Dominica vẫn còn một số điểm hạn chế, nhất là trong việc hỗ trợ ngành sản xuất phát triển bền vững và thu hút thêm đầu tư thì quốc gia này vẫn cần tiếp tục đẩy mạnh các lĩnh vực như năng lượng tái tạo.
Quy mô lực lượng lao động cũng là một yếu tố khó khăn. Theo CIA World Factbook, tổng lực lượng lao động tại Dominica chỉ khoảng 5,41 triệu người.
“Dominica cần mở rộng quy mô lao động, đặc biệt là ở cấp kỹ sư, và tôi biết đây là một ưu tiên của chính phủ”, ông Auffant nhấn mạnh.
Ngoài ra, một rào cản khác đối với Cộng hòa Dominica là thiếu đi nhận diện thương hiệu như một trung tâm sản xuất tiềm năng.
Nhiều doanh nghiệp đơn giản là không hề biết Dominica có năng lực sản xuất mạnh đến vậy. Và chính vì điều này nhiều công ty thường mặc định lựa chọn những địa điểm quen thuộc khác mà bỏ qua điểm đến này.
Ngay cả với CEO World Emblem Randy Carr, Dominica ban đầu không hề nằm trong danh sách các lựa chọn để họ xây dựng nhà máy. Tuy nhiên, ông tiết lộ rằng mình đã khám phá ra điểm đến tiềm năng này qua một cách thức rất bất ngờ. “Tất cả là nhờ ChatGPT đấy”, ông Carr hóm hỉnh chia sẻ.
