Mới đây, Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) đã chính thức vinh danh Làng Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Làng Quỳnh Sơn (Lạng Sơn) trong danh sách "Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025". Giải thưởng này là minh chứng cho những giá trị nổi bật về tài nguyên thiên nhiên, văn hóa phong phú cùng cam kết mạnh mẽ trong việc phát triển du lịch có trách nhiệm của hai địa phương.
Đến nay, Việt Nam đã có 5 làng du lịch được UN Tourism vinh danh, gồm: Tân Hóa (Quảng Trị), Thái Hải (Thái Nguyên), Trà Quế (Đà Nẵng), Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Quỳnh Sơn (Lạng Sơn).
LÀNG TÂN HOÁ
Theo Cục Du lịch Quốc gia, UN Tourism đã ghi nhận làng Tân Hóa sở hữu nguồn tài nguyên văn hóa và thiên nhiên phong phú, nổi bật. Bên cạnh đó, những nỗ lực và cam kết mạnh mẽ của cộng đồng địa phương trong việc phát triển du lịch bền vững cũng là yếu tố quan trọng giúp Tân Hóa được vinh danh trên bản đồ du lịch thế giới.
Vào năm 2023, UN Tourism chính thức công bố Tân Hóa là “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2023”.
Tân Hóa là một vùng thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, được xem là “rốn lũ” của tỉnh Quảng Bình (cũ). Nơi đây từng hứng chịu trận lũ lịch sử năm 2010, khi mực nước dâng cao đến 12 m, nhấn chìm toàn bộ nhà cửa, buộc người dân phải sơ tán lên các hang đá và vách núi để trú ẩn.
Không chấp nhận bị thiên nhiên khuất phục, từ năm 2011, người dân Tân Hóa đã sáng tạo ra mô hình nhà bè phao để thích ứng với lũ. Đến năm 2012, mô hình này được cải tiến thành nhà nổi, giúp người dân vẫn có thể sinh hoạt bình thường trong mùa ngập. Hiện nay, toàn làng có hơn 600 căn nhà nổi, được xây dựng hoàn toàn nhờ sự đóng góp của các mạnh thường quân. Không chỉ dừng lại ở đó, Tân Hóa còn biến “mùa lũ” thành điểm nhấn du lịch độc đáo với mô hình du lịch trải nghiệm mùa nước nổi.
Ngoài khả năng thích ứng đáng khâm phục, Tân Hóa còn được biết đến như hình mẫu của du lịch bền vững. Người dân tận dụng tối đa vẻ đẹp tự nhiên vốn có, kết hợp với sự hỗ trợ của các tổ chức bảo tồn để phát triển những tour du lịch thân thiện với môi trường. Tiêu biểu trong số đó là tuyến du lịch khám phá hang Tú Làn. Với hệ thống hang động hùng vĩ, nơi đây mang lại cho du khách cảm giác phiêu lưu và choáng ngợp trước vẻ đẹp nguyên sơ của núi rừng. Khi đến với Tân Hóa, du khách không chỉ được đắm mình trong cảnh quan thiên nhiên hoang sơ mà còn có cơ hội trải nghiệm văn hóa địa phương qua các lễ hội truyền thống và những bữa cơm gia đình ấm áp, đậm tình người miền Trung.
LÀNG THÁI HẢI
Vào năm2022, UN Tourism công bố danh sách 32 làng du lịch tốt nhất thế giới, trong đó Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải (tỉnh Thái Nguyên) là đại diện duy nhất của Việt Nam được vinh danh.
Ẩn mình giữa những ngọn đồi xanh mướt của vùng trung du Thái Nguyên, Thái Hải không chỉ là một điểm đến du lịch, mà còn là khu bảo tồn văn hóa sống động của người Tày. Với hơn 30 ngôi nhà sàn cổ được bảo tồn nguyên vẹn, Thái Hải mang đến cho du khách cảm giác như lạc vào miền ký ức xưa, nơi thời gian dường như trôi chậm lại giữa không gian xanh mát, hồ nước yên bình và những lối nhỏ len qua rừng cây.
Đến với Thái Hải, du khách có thể trải nghiệm cuộc sống thường nhật của người Tày như tự tay dệt vải, làm gốm, hoặc học nấu các món ăn truyền thống đậm đà hương vị bản địa. Không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn văn hóa, nơi đây còn khéo léo kết hợp yếu tố du lịch nghỉ dưỡng, với các hoạt động như yoga giữa thiên nhiên, thiền tĩnh tâm, mang đến cảm giác an yên, giúp du khách tái tạo năng lượng và tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống.
LÀNG TRÀ QUẾ
Nằm cách trung tâm phố cổ Hội An khoảng 3 km về phía Đông Bắc, làng rau Trà Quế là làng nghề trồng rau truyền thống hình thành từ thế kỷ 16, được bao quanh bởi sông Cổ Cò và đầm Trà Quế.
Nhờ khí hậu ôn hòa cùng thổ nhưỡng màu mỡ của vùng đất ven sông gần biển, Trà Quế từ lâu đã trở thành cái nôi của nghề trồng rau hữu cơ, được gìn giữ và phát triển suốt hàng trăm năm.
Từ năm 2003, làng rau Trà Quế được khai thác như một điểm du lịch trải nghiệm độc đáo với chương trình “Một ngày làm nông dân làng rau Trà Quế”. Tham gia tour, du khách sẽ hóa thân thành người nông dân thực thụ, được trải nghiệm đội nón lá, xắn quần, tự tay cuốc đất, trồng rau, bón phân, bắt sâu, tưới nước. Sau đó rồi cùng người dân chế biến và thưởng thức các món đặc sản địa phương như: cao lầu, mì Quảng, bánh đập, bánh vạc, hến trộn hay tôm hữu... Đặc biệt, du khách có thể thư giãn bằng cách ngâm chân trong nước thảo mộc hoặc thưởng thức ly nước é mát lạnh giữa không gian vườn rau xanh mướt.
Bên cạnh đó, Trà Quế còn mang đến trải nghiệm lưu trú tại các homestay, nơi du khách được “cùng ăn, cùng ở, cùng làm” với người dân địa phương. Du khách cũng có thể tham gia nhiều hoạt động hấp dẫn khác như tour “Bình minh trên làng rau”, “Khám phá các làng nghề truyền thống Hội An” hay “Lớp học nấu ăn đặc sản địa phương”.
LÀNG LÔ LÔ CHẢI
Thôn Lô Lô Chải nằm giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ của vùng cực Bắc Tổ quốc, nổi bật với những ngôi nhà trình tường mái ngói âm dương cổ kính, lễ hội đặc sắc, nghề thủ công truyền thống và trang phục thổ cẩm rực rỡ sắc màu.
Trong những năm gần đây, người Lô Lô đã phát triển mô hình du lịch cộng đồng nhằm giúp du khách khám phá đời sống văn hóa bản địa, trải nghiệm sinh hoạt thường ngày, ẩm thực dân tộc và phong tục truyền thống nơi biên cương. Nhờ đó, cảnh quan nguyên sơ cùng không gian văn hóa đặc trưng của người Lô Lô được gìn giữ, đồng thời tạo nền tảng cho du lịch bền vững gắn liền với bản sắc dân tộc.
Theo Sở Du lịch tỉnh Tuyên Quang, thành công của Lô Lô Chải không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương mà còn là dấu ấn quan trọng trong hành trình khẳng định thương hiệu du lịch Tuyên Quang trên bản đồ du lịch thế giới.
LÀNG QUỲNH SƠN
Làng Du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn nằm tại xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn, thuộc Khu di tích cấp Quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn và Vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.
Nổi bật giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ của vùng núi phía Bắc, Quỳnh Sơn mang trong mình vẻ đẹp nguyên sơ cùng nét văn hóa Tày đặc trưng. Hình ảnh làng quê được thể hiện qua những nếp nhà sàn gỗ cổ kính, tiếng đàn tính, làn điệu hát then và những phong tục sinh hoạt mộc mạc, đậm đà bản sắc miền sơn cước.
Mô hình du lịch cộng đồng tại Quỳnh Sơn được triển khai một cách bài bản, với sự tham gia tích cực của người dân địa phương, mang đến cho du khách cơ hội khám phá sâu sắc đời sống văn hóa bản địa. Đến đây, du khách có thể nghỉ đêm trong nhà sàn truyền thống, cùng người dân làm nông, dệt vải, nấu rượu ngô, chế biến món ăn dân tộc, hay hòa mình trong lễ hội Lồng Tồng, hát then, múa sạp giữa thung lũng lúa xanh mướt.
Không chỉ tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng, mô hình du lịch tại Quỳnh Sơn còn góp phần gìn giữ tri thức dân gian, bảo tồn kiến trúc nhà sàn cổ và bảo vệ cảnh quan tự nhiên. Cách làm du lịch ở đây hướng đến sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên, giữa bảo tồn và phát triển, giúp Quỳnh Sơn trở thành hình mẫu tiêu biểu về du lịch cộng đồng bền vững, được nhiều tổ chức trong nước và quốc tế ghi nhận.