Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) đặt vấn đề, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhiều lần chỉ đạo phải tiếp tục xây dựng và hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế và phòng, chống tham nhũng, kịp thời khắc phục những bất cập để không thể tham nhũng.
Đại biểu cho biết, thời gian qua có một số cán bộ trong quá trình thực thi nhiệm vụ, bên cạnh những việc làm được có tính đột phá và không có yếu tố vụ lợi thì có những việc làm còn sai sót, thậm chí vi phạm pháp luật. Đề nghị cho biết quan điểm và các giải pháp để vừa thực hiện tốt nhiệm vụ, không bỏ lọt tội phạm, xử lý nghiêm tội phạm tham nhũng, đồng thời bảo đảm thực hiện đúng chủ trương của Đảng về bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.
Trả lời vấn đề này, Viện trưởng Lê Minh Tríkhẳng định cá nhân ông và ngành kiểm sát luôn xác định tiếp tục quyết tâm cao nhằm thực hiện chủ trương của Đảng trong đấu tranh hiệu quả với phòng chống tham nhũng, tiêu cực. "Việc này để bảo vệ chế độ, xây dựng lòng tin của người dân", theo ông Trí.
Đồng thời, ông Lê Minh Trí cho biết, để bảo vệ chế độ, thực hiện lòng tin của nhân dân thì phải xử lý nghiêm các đối tượng cầm đầu, chủ mưu vụ lợi gây hậu quả nghiêm trọng. Nếu xử lý càng nghiêm khắc thì càng răn đe giáo dục chung.
Tuy nhiên, thực tế có trường hợp cán bộ cấp dưới thực hiện theo mệnh lệnh cấp trên, cấp trên gợi ý nhưng cấp dưới phải chấp hành, hoặc do cấp dưới tham mưu không chính xác, không đầy đủ… Đó được coi là rủi ro, bất khả kháng. Trong những trường hợp này, ông Trí cho rằng những người liên quan chủ động khắc phục hậu quả, thấy sai thì sửa, hợp tác với cơ quan điều tra làm rõ vụ án…nhưng áp dụng miễn, giảm, tha tội theo luật hiện hành thì lại vướng.
Song với giai đoạn đất nước phát triển, những lỗi mang tính vô ý, không có chủ đích chiếm đoạt, vụ lợi nên xem xét lại. Ông Lê Minh Trí bày tỏ, cần rà soát, sửa điều luật cụ thể liên quan "hậu quả không lớn nhưng vẫn bị xử lý hình sự".
Dẫn chứng, ông Trí đề cập vụ án lớn Việt Á và cho biết liên quan vụ án này, cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, tòa án đã ngồi với nhau nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành chủ trương phân hóa hành vi để xử lý, chia làm 3 loại: Xử lý nghiêm, giảm và không xử lý hình sự mà chỉ xử lý kỷ luật về mặt Đảng và hành chính.
Tuy nhiên, ông chỉ rõ với từng vụ án cụ thể, với tính đặc biệt nghiêm trọng, nhiều đối tượng, các cơ quan chức năng tham mưu đề xuất, còn tổng thể áp dụng cho các vụ án trên toàn quốc thì chưa có. Theo ông, với điều 29 của Bộ luật hình sự hiện nay, những điều này nếu vận dụng thì làm được, còn áp dụng đối chiếu với pháp luật là sai.
Ông Lê Minh Trí cho biết, một số quy định của Đảng, điển hình như Quy định 14, Quy định 69 có nói “ khi chấp hành mệnh lệnh cấp trên mà làm sai thì không kỷ luật”, nhưng quy định đó phải cụ thể hóa bằng luật pháp , nếu không khi áp dụng sẽ vướng.
"Vừa rồi, như phương án xử lý vụ Việt Á là vận dụng pháp luật và xin chủ trương chứ không áp dụng pháp luật được", ông Trí nhắc lại.
Từ phân tích trên, ông Trí cho rằng, câu trả lời cho chất vấn của đại biểu là việc lớn, phải được thực hiện đồng bộ, có chủ trương, phân công các cơ quan, ngành ngồi lại rà lại về chủ trương, chính sách pháp luật hình sự để điều chỉnh.
Hay đơn cử luật hình sự quy định chỉ gây hậu quả 100 triệu đồng đã bị khởi tố và xử lý hình sự. Ông Trí đề nghị xem lại định mức này vì đây là mức đưa ra từ năm 1999, không còn phù hợp trong giai đoạn hiện nay. Ông cũng đồng thời đề xuất giảm phạt tù, tăng phạt tiền để đảm bảo vừa xử lý nghiêm đối tượng chủ mưu, cầm đầu nhằm chiếm đoạt vụ lợi, nhưng cũng cần chính sách nhân văn với người làm việc có nguy cơ rủi ro.
“Tôi đề nghị có đối tượng thì phải xử nghiêm để răn đe giáo dục, nhưng cũng có cái phải nhân văn để phát huy sự năng động sáng tạo của cán bộ để ổn định phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay", Viện trưởng Lê Minh Trí kiên trì nêu quan điểm.
