Kiểm soát lạm phát năm 2025: Tránh tăng giá đột biến, hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất hàng hóa trong nước

Dự báo năm 2025 việc kiểm soát CPI của Việt Nam sẽ đối mặt với nhiều thách thức, do đó chúng ta cần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát, điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt... và đặc biệt phải có chính sách tài khóa thận trọng, hạn chế bội chi ngân sách Nhà nước...

NHỮNG THÁCH THỨC CỦA NĂM 2025

Năm 2024, CPI của Việt Nam tăng 3,63% so với năm trước, đạt mục tiêu Quốc hội đề ra, lạm phát được kiểm soát hiệu quả. Để đạt được kết quả đó là do chúng ta có chính sách điều hành giá hiệu quả, ổn định giá cả các mặt hàng thiết yếu, việc điều chỉnh giá các dịch vụ do Nhà nước quản lý được thực hiện thận trọng tránh tác động lớn đến CPI, chính sách tiền tệ và tài khóa hợp lý.

Tuy nhiên, bước sang năm 2025 dưới góc nhìn của PGS - TS Ngô Trí Long nhận định Việt Nam sẽ phải đối mặt với một số thách thức. Đầu tiên phải nhắc đến là giá dầu và lương thực trên thị trường quốc tế có thể biến động, ảnh hưởng trực tiếp đến lạm phát trong nước. Bởi, giá dầu có tác động trực tiếp đến chi phí sản xuất và vận chuyển, ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa và dịch vụ trong nước.

Tiếp đến, theo ông Long, Việt Nam phụ thuộc nhiều vào các thị trường như Mỹ và Trung Quốc. Sự suy giảm nhu cầu hoặc căng thẳng thương mại từ các thị trường này có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu, sản xuất và từ đó tác động đến giá cả trong nước.

Một thách thức không nhỏ có thể tác động đến nước ta là sức mạnh của đồng USD và chính sách tiền tệ của các nước lớn có thể tạo áp lực lên tỷ giá VND/USD, ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa nhập khẩu và lạm phát. Việc duy trì chính sách tiền tệ linh hoạt để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong khi kiểm soát lạm phát sẽ là một thách thức đối với Ngân hàng Nhà nước, Tiến sĩ Long nói.

Ngoài những yếu tố trên, theo Tiến sĩ Long, các xung đột địa chính trị, như ở Trung Đông, có thể đẩy giá năng lượng lên cao, trong khi thiên tai và biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, làm tăng giá lương thực và gây áp lực lên CPI.

Về các yếu tố trong nước, Tiến sĩ Long cho rằng nhóm hàng lương thực - thực phẩm có tỷ trọng lớn trong rổ hàng hóa CPI. Bởi thế, biến động giá lương thực, thực phẩm, đặc biệt là gạo và thịt, có ảnh hưởng đáng kể đến CPI. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy năm 2024 cho thấy, giá gạo tăng 20,25%, góp phần làm CPI tăng 0,52 điểm phần trăm. Thị trường gạo năm 2025 có thể tiếp tục chịu áp lực do tình trạng hạn hán ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Việc điều chỉnh học phí và giá dịch vụ y tế là yếu tố trực tiếp làm tăng CPI. Minh chứng năm 2024, chỉ số giá nhóm giáo dục tăng 8,15%, đóng góp 0,5 điểm phần trăm vào CPI. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê dịch vụ y tế tăng 7,63%, làm CPI tăng 0,41 điểm phần trăm, Tiến sĩ Long cho biết.

Một yếu tố không thể không nhắc đến là việc đẩy mạnh giải ngân đầu tư công có thể kích thích tổng cầu, tạo áp lực lạm phát. Năm 2024, chi đầu tư phát triển tăng 9,5% và được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng mạnh trong năm 2025 với các dự án trọng điểm như cao tốc Bắc - Nam, sân bay Long Thành, Tiến sĩ Long bày tỏ quan điểm.

TĂNG CƯỜNG HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT HÀNG HÓA TRONG NƯỚC

Theo Nghị quyết số 158/2024/QH15 của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, mục tiêu kiểm soát lạm phát được đặt ra với tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân khoảng 4,5%. Và để đạt được mục tiêu này, theo PGS - TS Ngô Trí Long chúng ta cần thực hiện khéo léo song song nhiều giải pháp.

Tiến sĩ Long cho rằng, chúng ta cần thực hiện là điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm. Nâng cao chất lượng tín dụng, tập trung cho sản xuất, kinh doanh và các lĩnh vực ưu tiên.

Đối với Ngân hàng Nhà nước có thể điều chỉnh lãi suất và cung tiền để kiểm soát lạm phát. Điều tiết tỷ giá ngoại tệ để tránh biến động lớn, giảm thiểu tác động từ yếu tố nhập khẩu lạm phát. Việc tăng lãi suất có thể làm giảm cầu tín dụng, từ đó hạn chế chi tiêu và đầu tư, giúp kiểm soát giá cả. Tuy nhiên, lãi suất cao có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế, Tiến sĩ Long nêu quan điểm.

Đặc biệt, theo Tiến sĩ Long, chúng ta phải có chính sách tài khóa thận trọng, hạn chế bội chi ngân sách Nhà nước. Để làm được điều này, chúng ta phải tăng cường hiệu quả sử dụng ngân sách thông qua việc đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên. Kiểm soát chi tiêu công và thâm hụt ngân sách giúp giảm áp lực vay nợ, từ đó ổn định CPI. Cắt giảm chi tiêu không hiệu quả có thể gây khó khăn trong một số lĩnh vực xã hội.

Đối với các mặt hàng thiết yếu, Nhà nước kiểm soát giá các mặt hàng như xăng dầu, điện, thực phẩm, thuốc men để tránh tăng giá đột biến. Kiểm soát giá các mặt hàng chiến lược giúp giảm áp lực lên CPI, nhưng cần cân đối để không làm giảm động lực đầu tư của doanh nghiệp. Tiếp tục giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu trong năm 2025, đây là biện pháp nhằm giảm chi phí đầu vào cho sản xuất và ổn định giá cả hàng hóa, dịch vụ, Tiến sĩ Long khuyến nghị.

Đối với cộng đồng doanh nghiệp, ông Long kiến nghị Nhà nước cần tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất hàng hóa trong nước để giảm phụ thuộc vào nhập khẩu. Đầu tư phát triển nông nghiệp, công nghiệp chế biến để đảm bảo nguồn cung ổn định. Giảm phụ thuộc vào nhập khẩu sẽ giảm nguy cơ lạm phát do tỷ giá và giá cả quốc tế tăng. Tuy nhiên, cần thời gian và nguồn lực để nâng cao năng lực sản xuất. Song song đó là hạn chế nhập khẩu các mặt hàng xa xỉ, ưu tiên nhập khẩu nguyên liệu đầu vào cho sản xuất. Hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu để tăng nguồn thu ngoại tệ, cân bằng cán cân thương mại. Hạn chế nhập khẩu không cần thiết giúp giảm áp lực lạm phát do cầu vượt cung. Tuy nhiên, cần tránh các biện pháp bảo hộ quá mức gây ảnh hưởng đến quan hệ thương mại quốc tế.

Theo quan điểm của Tiến sĩ Long, các biện pháp nêu trên có khả năng kiểm soát CPI một cách hiệu quả nếu được thực hiện đồng bộ, phù hợp với tình hình thực tế. Tuy nhiên, một số biện pháp như kiểm soát giá cả hoặc tăng lãi suất có thể tạo áp lực lên doanh nghiệp và giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế.