TPHCM đề xuất thu phí xe ôtô vào trung tâm để giải quyết kẹt xe: Coi chừng phá sản!

Tuy nhiên, với những giải pháp được đơn vị lập đề án đề xuất, nhiều ý kiến lo ngại rằng, việc thu phí này vừa gây tốn kém vừa không giải quyết được nạn kẹt xe.

Lập vành đai để thu phí xe ôtô

Đề án thu phí xe ô tô vào khu vực trung tâm thành phố được UBND TPHCM giao Cty Cổ phần Công nghệ Tiên Phong (ITD) nghiên cứu từ năm 2010, tuy nhiên đến khoảng 2012 thì thành phố đã tạm dừng đề án này. Sau đó, đầu năm 2017, TPHCM tiếp tục giao ITD tái khởi động lại đề án.

Và mới đây, ITD đã báo cáo Sở GTVT đề án sau khi đã hoàn thiện, chỉnh sửa, bổ sung. Theo đó, dự kiến thành phố sẽ lập một vành đai các tuyến đường (nằm trên địa bàn các quận 1, 3, 5, 10), bao quanh khu vực trung tâm.

Trong giai đoạn đầu sẽ xây dựng 36 cổng thu phí không dừng trên vành đai khép kín, được kết nối với Trung tâm điều hành để xử lý thông tin và quản lý các hoạt động thu phí của hệ thống. Giai đoạn tiếp theo sẽ xây bổ sung thêm 3 cổng thu phí trên các tuyến thường xuyên xảy ra ùn tắc ở khu vực sân bay Quốc tế Tân Sơn Nhất (đường Trường Sơn, Trường Chinh, Cộng Hòa) – tức sau khi đó thành phố đã có phương tiện vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn như tuyến metro số 1, xe buýt nhanh...

Bởi hiện có đến 60 % xe ôtô mượn đường Trường Sơn chứ không đi vào sân bay Tân Sơn Nhất nên đề án bổ sung các cổng thu phí ở khu vực này, nhằm góp phần hạn chế tình trạng ùn tắc giao thông khu vực sân bay.

Thời gian thu phí hằng ngày dự kiến từ 6h đến 17h, với mức thu phí 30.000-50.000 đồng/lượt (tùy loại phương tiện). So với những lần nghiên cứu trước, lần này ITD bổ sung sử dụng công nghệ nhận diện vô tuyến kết hợp tự động nhận dạng biển số.

Với công nghệ này được cho là đảm bảo khả năng thu phí đa làn không dừng với công suất 1.800 ôtô/giờ/làn xe. Tổng mức đầu tư của đề án khoảng hơn 1.600 tỉ đồng. Về phương thức đầu tư dự kiến theo phương thức huy động nguồn lực xã hội hóa.

Trả lời báo chí, lãnh đạo Sở GTVT TPHCM cho rằng, đề án thu phí này chống ùn tắc vào nội đô thành phố, chứ không phải thu phí bảo trì đường bộ, mục tiêu dự án cũng không phải để kinh doanh thu tiền người dân mà nhằm giảm ùn tắc giao thông.

Sở GTVT cũng đề nghị nhà đầu tư tiếp nhận góp ý của các sở, ngành để làm rõ những vấn đề còn chưa thống nhất. Sau đó, gửi Ủy ban Mặt trận Tổ quốc TPHCM xem xét mới có cơ sở lập dự án khả thi. Nếu điều kiện thuận lợi, dự kiến đến năm 2020, việc thu phí sẽ triển khai.

Vốn đầu tư lớn nhưng thiếu tính khả thi

Mục tiêu cốt lõi của đề án đặt ra là giải quyết tình trạng kẹt xe cho khu vực trung tâm, tuy nhiên nhiều ý kiến lo ngại rằng, việc thu phí ôtô vào trung tâm như đề xuất vừa gây tốn kém vừa không khả thi.

Kĩ sư giao thông Nguyễn Văn Hùng, từng công tác tại Sở GTVT TPHCM – cho rằng, vấn đề kẹt xe của TPHCM hiện nay không tập trung chủ yếu ở trung tâm, mà ở một số khu vực lân cận (Q.Tân Bình, Tân Phú, Phú Nhuận, Bình Thạnh…), vậy thì hạn chế kẹt xe ở khu ít kẹt xe thì có ý nghĩa gì? Hơn nữa, kẹt xe hiện nay không chỉ nằm ở vấn đề xe ô tô mà chủ yếu là xe gắn máy quá nhiều (khoảng 7-8 triệu chiếc). Do đó, khi thu phí xe ôtô vào trung tâm thì sẽ phát sinh thêm một lượng lớn xe gắn máy đổ vào trung tâm do nhu cầu đi lại của người dân, bởi hiện nay hệ thống xe buýt chưa tiện lợi.

Ngoài ra, thành phố đang thiếu trầm trọng các bãi đậu xe, khi thu phí xe ô tô vào trung tâm thì đòi hỏi tại các cổng thu phí trên vành đai (dự kiến có 36 cổng thu phí vào trung tâm) phải có các bãi đậu xe để phục vụ nhu cầu gửi xe ôtô của người dân. Trong khi điều này đối với thành phố khó mà đáp ứng được, vì nhiều năm nay dù thành phố đã quy hoạch khoảng 10 vị trí xây bãi đậu xe ngầm, song đến nay các dự án này phần lớn vẫn còn nằm trên giấy.

“Khi không đáp ứng đủ các bãi đậu xe ôtô tại các cổng thu phí, thì một là người dân vẫn chấp nhận trả phí để đi ôtô vào trung tâm TP hoặc thay thế đi bằng xe gắn máy vào trung tâm. Khi đó, mục đích thu phí ô tô nhằm giảm kẹt xe có nguy cơ phá sản” – kỹ sư Nguyễn Văn Hùng phân tích.

Cùng quan điểm này, luật sư Trần Quốc Minh (Đoàn Luật sư TPHCM) cho biết, việc tạo một vành đai bao quanh khu vực trung tâm không những phức tạp, khó giải quyết được vấn đề kẹt xe mà còn tăng thêm nguy cơ tắc đường ở các khu vực khác trong TPHCM. Bởi khi thu phí sẽ xảy ra tình trạng các xe không vào trung tâm sẽ chạy lòng vòng ở khu vực vành đai làm gia tăng thêm mật độ giao thông hoặc xe ôtô tìm cách đi vào những hẻm nhằm né phí, từ đó dẫn đến giao thông lộn xộn.

“Nếu sử dụng các thiết bị nộp phí tự động thì quản lý các xe ngoại tỉnh vào trung tâm thành phố như thế nào? Rồi xử phạt xe không trả phí ra sao? Cơ sở pháp lý nào để xử phạt? Còn nếu xây dựng barie ở 36 cổng thu phí, thì không chỉ tốn thêm diện tích mà tình trạng kẹt xe còn tăng cao hơn” – Luật sư Quốc Minh đặt vấn đề.

Trong khi đó, theo tiến sĩ Phạm Sanh, điều kiện cơ sở hạ tầng, tình hình giao thông của thành phố như hiện nay thì việc áp dụng thu phí xe ô tô vào trung tâm là không phù hợp, khó khả thi. Không thể thấy một số nước đã áp dụng biện pháp thu phí xe ô tô vào trung tâm thành công thì mình cũng làm theo họ.

Các nước áp dụng giải pháp này đều là các nước phát triển, họ đang xây dựng một đô thị xanh nên việc thu phí xe ô tô vào trung tâm chủ yếu vì mục đích môi trường, chứ không hẳn để giải quyết kẹt xe như mình đặt ra. Hơn nữa, ở các nước phát triển, điều kiện cơ sở hạ tầng bến bãi, giao thông công cộng của họ rất tốt nên việc hạn chế xe ô tô vào trung tâm bằng việc thu phí đem lại hiệu quả cao.

Nhiều ý kiến khác cũng bày tỏ sự lo ngại rằng, với tổng mức đầu tư lên đến hơn 1.600 tỉ đồng, trong khi tính hiệu quả của đề án này dù đã được nghiên cứu hơn 7 năm qua nhưng vẫn còn rất lờ mờ; do vậy, nếu thành phố không cân nhắc kĩ thì nhiều nguy cơ sẽ vừa gây tốn kém vừa không giải quyết được vấn đề kẹt xe.

Một khoản vốn đầu tư lên đến 1.600 tỉ đồng, dù là nguồn vốn ngân sách hay xã hội hóa thì suy cho cùng người dân vẫn phải gánh chịu. Trong khi đó, các đơn vị triển khai thực hiện đầu tư dự án thu phí xe ôtô vào trung tâm thành phố cũng không ngoài mục đích bán công nghệ, trang thiết bị nhằm hưởng lợi. 

Theo Lao động