Dữ liệu do Tổng cục Thống kê (GSO) vừa công bố cho thấy, tốc độ tăng trưởng GDP Việt Nam thực tế trong quý 2/2023 đã tăng lên 4,14% so với cùng kỳ, từ mức được điều chỉnh 3,28% trong quý 1/2023. Kết quả này vượt xa mức dự báo chung là 3,8% nhưng thấp hơn kỳ vọng của nhiều bên.
Như đã diễn ra kể từ đầu năm nay, nguyên nhân chính dẫn đến kết quả tăng trưởng ảm đạm tiếp tục là do hoạt động sản xuất và nhu cầu bên ngoài sụt giảm. Nhìn chung, nửa đầu năm 2023, nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng 3,72% so với cùng kỳ, thấp hơn nhiều so với tốc độ 6,46% trong nửa đầu năm 2022 cũng như mục tiêu tăng trưởng chính thức là 6,5%.
Cầu quốc tế suy giảm
Xét về mức độ tăng trưởng theo ngành, lĩnh vực sản xuất (bao gồm cả xây dựng) vốn chiếm khoảng 34% tỷ trọng của nền kinh tế, đã đạt mức tăng trưởng khoảng 1,1% so với cùng kỳ và đóng góp tích cực trong nửa đầu năm 2023, sau khi giảm lần đầu tiên kể từ quý 3 năm 2021.
Trong khi đó, ngành dịch vụ (chiếm 43% tỷ trọng nền kinh tế) đã cố gắng bù đắp một số tổn thất từ khu vực bên ngoài, tăng 6,1% so với cùng kỳ trong quý 2/2023 và kéo dài mức tăng trưởng 6,6% so với cùng kỳ trong quý 1/2023. Lĩnh vực dịch vụ đóng góp 2,7%, tương đương hơn 60% mức tăng trưởng chung trong nửa đầu năm 2023.
Nguyên nhân chính khiến lĩnh vực sản xuất hoạt động kém hiệu quả chủ yếu đến từ nhu cầu bên ngoài sụt giảm, vốn đã xảy ra kể từ đầu năm 2023 và ở khắp các nền kinh tế xuất khẩu chủ chốt ở châu Á khi chính sách thắt chặt ở các thị trường phát triển siết chặt nhu cầu, cộng với căng thẳng Mỹ-Trung đang diễn ra gây khó khăn lên các hoạt động của chuỗi cung ứng.
Xuất khẩu trong quý 2 giảm 14,2% so với cùng kỳ, trong khi nhập khẩu giảm 22,3% so với cùng kỳ. Kết quả này kéo dài từ quý 1/2023, khi xuất khẩu giảm 11,9% so với cùng kỳ và nhập khẩu giảm.
Trong nửa đầu năm nay, xuất khẩu đã giảm hơn 12% so với cùng kỳ năm ngoái do không có tháng nào tăng kể từ cuối năm 2022. Tổng cục Thống kê cũng công bố sản lượng điện thoại thông minh, mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đã giảm 27,1% so với cùng kỳ trong quý 2/2023 xuống còn 39,8 triệu chiếc, trong khi sản lượng hàng may mặc giảm 2,9% và sản lượng giày dép giảm 4,1% trong quý.
Ở trong nước, doanh thu bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ trong nửa đầu năm nay tăng 10,9% so với cùng kỳ, trong khi giá tiêu dùng bình quân trong kỳ tăng 3,29%. Tốc độ lạm phát đã giảm bớt mặc dù nhu cầu trong nước còn mạnh mẽ.
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tiếp tục giảm sâu, xuống 2,4% so với cùng kỳ trong quý 2/2023 từ 4,18% so với cùng kỳ trong quý 1/2023, đạt mức dưới mục tiêu của chính phủ là 4,5%. Lạm phát cơ bản (không bao gồm giá thực phẩm, năng lượng và các dịch vụ công khác) đã giảm xuống 4,48% trong quý 2/2023, từ mức 5,01% của quý 1, tạo cơ hội cho ngân hàng trung ương nới lỏng lập trường chính sách của mình trong nửa đầu năm.
Hạ dự báo GDP năm 2023 xuống sâu hơn
Với tốc độ tăng trưởng trong 6 tháng đầu năm 2023 thấp hơn nhiều so với mục tiêu tăng trưởng chính thức trong năm, ngân hàng UOB cho rằng, Việt Nam sẽ rất khó để đạt được mức dự báo 6,0% mà cơ quan này đưa ra trước đó.
"Mặc dù các lĩnh vực trong nước đã hoạt động tốt lên, đặc biệt với các biện pháp tích cực gần đây bao gồm cắt giảm lãi suất cơ bản và thuế giá trị gia tăng (VAT), nhưng những biện pháp này vẫn chưa đủ. Những yếu tố thúc đẩy chẳng hạn như lĩnh vực sản xuất và ngoại thương sẽ cần trở lại bình thường để đóng góp mạnh mẽ hơn cho tăng trưởng", đại diện UOB cho biết.
Đồng thời, dựa trên các yếu tố trên và quỹ đạo hiện tại, UOB chính thức điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng cả năm của Việt Nam xuống 5,2% (từ dự báo trước đó là 6,0%; 2022 là 8,0%).
Thậm chí, UOB lưu ý thêm, triển vọng phía trước sẽ đầy thách thức, đặc biệt là trong quý 4/2023 với mức cơ sở cao (về mặt giá trị) trong một năm trước đó. Quý 3/2023 sẽ là thời điểm quan trọng vì đây là những tháng thường chứng kiến hoạt động sản xuất và xuất khẩu tăng mạnh trước nhu cầu lễ hội cuối năm tại các thị trường phát triển.
Do đó, rủi ro suy giảm vẫn còn ở phía trước, đặc biệt nếu xuất khẩu và/hoặc sản xuất không có bất kỳ cải thiện đáng kể nào trong những tháng tới và sẽ khiến dự báo tăng trưởng 7% trong quý 3/2023 của UOB đưa ra trước đó cũng như dự báo cả năm là 5,2% gặp thách thức.
"Dự báo tăng trưởng chính thức 6,5% có thể sẽ còn khó khăn hơn nữa sau kết quả trong nửa đầu năm 2023. Trong báo cáo đánh giá quốc gia mới nhất về Việt Nam hoàn thành vào cuối tháng 6, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã công bố dự báo tăng trưởng của Việt Nam ở mức 5,8%", nhóm nghiên cứu của UOB nhấn mạnh.
Dư địa tiếp tục hạ lãi suất
Trước đà tăng trưởng yếu của nền kinh tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã hành động quyết liệt bằng cách cắt giảm lãi suất tái cấp vốn tổng cộng 1,5 điểm phần trăm, xuống còn 4,50%. Với những hành động này, Ngân hàng Nhà nước đã thiên về chính sách nới lỏng hơn và nhiều khả năng sẽ có thể tiếp tục hạ lãi suất trong quý 3/2023.
Hoạt động xuất khẩu yếu với khả năng ảnh hưởng đến nhu cầu trong nước, việc Cục Dữ trữ liên bang Mỹ (Fed) tạm dừng tăng lãi suất vào tháng 6 và có thể giảm lãi suất vào năm 2024, cũng như niềm tin vào tỷ giá hối đoái VND ổn định bất chấp các đợt giảm lãi suất trước đó đã thúc đẩy triển vọng cắt giảm lãi suất tiếp theo của Việt Nam trong năm nay. Do đó, UOB dự đoán lãi suất sẽ giảm thêm 1 điểm phần trăm trong quý 3/2023 trước khi Ngân hàng Nhà nước tạm dừng để đánh giá các tác động.
