Học từ thành công của người khác cho ta cảm hứng, nhưng học từ những kinh nghiệm thất bại mới thật sự giúp ta mạnh lên. Phân tích các trường hợp startup thất bại, ta có thể thấy nhiều nguyên do.
Có trường hợp thất bại bởi thiếu vốn. Đầu tiên là tiền đâu. Doanh nghiệp được thành lập nhưng do doanh chủ không nắm vững về dòng tiền (cash-flow), hay nói cách khác là không biết lúc nào mình cần bao tiền và có bao tiền, dẫn đến thiếu hụt chi phí để vận hành (costs of staying in business hay operating capital), kết quả là “dặt dẹo” và chết yểu trước khi kịp có cơ hội để thành công. Cái này gọi là “gục ngã trước cổng thiên đường”.
Lập kế hoạch kinh doanh, trong đó có kế hoạch tài chính để tiên lượng được ‘cash-flow’, tức mạch máu nuôi sống doanh nghiệp, đặc biệt là trong giai đoạn mới sinh, còn non nớt là việc làm bắt buộc để có thể đi tới thành công.
Ngược lại, có trường hợp thất bại bởi phát triển nóng quá. Doanh chủ lầm tưởng phát triển mạnh, mở rộng nhanh đồng nghĩa với thành công. Đổ vốn mở rộng ồ ạt (thuê thêm người, mua thêm máy, thiết lập thêm cửa hàng) một cách liều lĩnh hòng bao phủ, chiếm lĩnh thị trường trong thời gian ngắn để rồi phá sản không phải là trường hợp quá hiếm. Cái này gọi là “chết vì ăn nhầm cám con cò.”
Tập trung cho tăng trưởng chậm, chắc nên là ưu tiên hàng đầu đối với ‘startup’ và chỉ xem xét mở rộng khi đã có một ‘cash-flow’ ổn định, một ‘customer base’ (tập khách hàng) vững chắc VÀ nhận thấy những tín hiệu như nhu cầu của khách hàng không được đáp ứng kịp thời hay người lao động không bắt kịp với yêu cầu sản xuất.
Quản lý yếu kém dẫn đến thất bại cũng là một nguyên do phổ biến. Thông thường khi mới khởi nghiệp, doanh chủ có nguồn lực, kiến thức và kinh nghiệm rất hạn chế, đặc biệt là về các mặt tài chính, mua sắm đầu vào, bán hàng, sản xuất, thuê và quản lý lao động. Thế nhưng, để tiết kiệm chi phí (cut costs), họ ôm đồm bao sân gần như mọi việc. Điều này dẫn đến thảm họa phá sản. Cái này thì có thể gọi là “chết vì thiếu hiểu biết.”
Nếu không có kiến thức, kinh nghiệm tương ứng thì ‘startup’ hoặc phải nhanh chóng học để nắm bắt, hoặc tuyển dụng nhân sự có trình độ hay thuê dịch vụ bên ngoài. Một doanh chủ thành công nhất định là một người lãnh đạo, một nhà quản trị giỏi, có khả năng tuyển dụng đúng người, phân công đúng việc, tạo ra một môi trường làm việc đầy hứng khởi để nhân viên phát huy hết năng lực, tối đa hóa năng suất làm việc.
Còn có rất nhiều nguyên do có thể trích dẫn nữa, nhưng đâu nguyên do số 1 dẫn đến khởi nghiệp thất bại?
“Nguyên do số 1, và cũng là nguyên do đầu tiên, làm khởi nghiệp thất bại chính là về câu hỏi “Tại sao bạn khởi nghiệp kinh doanh?”. Đa số những người khởi nghiệp thất bại là bởi… những lý do sai lầm!
Với những người tìm đến tôi để tư vấn về khởi nghiệp, câu hỏi số 1 mà tôi nêu ra với họ là: Tại sao bạn khởi nghiệp kinh doanh?
Một câu hỏi tưởng chừng như đơn giản nhưng lại không hề dễ để trả lời cho đúng. Bạn không thể khởi nghiệp chỉ vì bạn đang… thất nghiệp. Bạn cũng không thể khởi nghiệp bởi thấy bạn bè hay người khác làm như vậy. Hiểu rõ về động cơ của bản thân sẽ giúp bạn sẵn sàng cho một hành trình dài hạn, nhiều lúc rất cô đơn (xin nhấn mạnh là rất cô đơn, bởi không phải lúc nào ta cũng muốn vợ, chồng, bố mẹ, hay người thân phải lo lắng về những thách thức ta đang gặp phải) nhưng cũng rất vinh quang, đó là hành trình khởi nghiệp.
Nguyên do số 1, và cũng là nguyên do đầu tiên, làm khởi nghiệp thất bại chính là về câu hỏi đó. Đa số những người khởi nghiệp thất bại là bởi… những lý do sai lầm!
Bạn nhìn các gương khởi nghiệp thành công và thấy ở họ tiền bạc, địa vị, sự tự do. Và bạn lấy đó làm những lý do cho mình để khởi nghiệp. Bạn đã phạm sai lầm. Bởi bạn bỏ qua mất phần chìm, là những nỗ lực, những đắng cay mà những người thành đạt đó đã trải qua.
Khởi nghiệp chỉ có thể thành công khi nó được xuất phát bởi những lý do đúng đắn.
Vậy những lý do đúng đắn là lý do như thế nào?
Thứ nhất, bạn khởi nghiệp bởi bạn ĐAM MÊ, yêu thích công việc bạn đang làm. Bán bánh mì, bạn yêu bánh mì. Bán giáo dục, bạn yêu giáo dục.
Đam mê và ám ảnh về việc muốn/đang làm là điều kiện tiên quyết.
Nhưng như thế chưa đủ.
Bạn còn phải thực tế, thực dụng. Bạn phải dựa trên những dữ liệu điều tra, khảo sát kỹ lưỡng để chắc chắn rằng, sản phẩm hay dịch vụ mà bạn rất đam mê làm ra đó, có NHU CẦU THỰC trên thị trường. Bạn là Bộ trưởng Nông nghiệp, rất giỏi về nuôi heo nhưng tôi chắc chắn bạn khó khởi nghiệp thành công với dự án bán thịt heo sang Indonesia!
Thứ hai, bạn khởi nghiệp bởi bạn có khát vọng, quyết tâm, sự kiên nhẫn và, đặc biệt là một THÁI ĐỘ TÍCH CỰC. Bạn luôn luôn nhìn về phía trước, tin tưởng vào việc đang làm và kiên trì theo đuổi nó. Thất bại chưa bao giờ làm bạn nản lòng, trái lại, thất bại làm cho bạn mạnh mẽ dần lên. Bạn không bao giờ lẩn tránh thất bại, mà biết cách ‘kết bạn’ với thất bại, để học hỏi từ nó.
“Success is built on ealier failures”, hãy nhớ vậy.
Và thứ ba, không kém phần quan trọng, bạn khởi nghiệp bởi bạn có thể QUÝ MẾN, nếu không phải là yêu mến, tất cả những cộng sự, nhân viên thuộc mọi tính cách. Dù cho họ là kiểu người nào, bạn cũng có khả năng hòa hợp và dẫn dắt được. Và bạn thể hiện tình cảm yêu mến này thể hiện qua sự chân thành, trung thực, liêm chính trong từng tương tác với họ.
Con người là tài sản quý giá nhất của doanh nghiệp. “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công.” Chừng nào đội ngũ vẫn tin yêu, đoàn kết chặt chẽ với nhau thì mọi thử thách chỉ còn là “muỗi đốt inox”!
Nếu có cả 3 yếu tố trên, bạn có ‘good reasons’ để khởi nghiệp thành công. Ngược lại, sự thất bại trong dự án khởi nghiệp của bạn dường như đã được báo trước.
Chúc các bạn tìm được những lý do chính đáng để khởi nghiệp thành công.
Tuấn OZ
Thạc sĩ, Cố vấn Kinh doanh tại Sydney
(Chương trình cố vấn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ của Chính phủ tiểu bang NSW, Australia)
