Khi Covid xuất hiện vào cuối năm 2019 và bắt đầu lây lan khắp thế giới, các nhà khoa học đã cố gắng tìm hiểu về virus và cách chống lại nó, với các bệnh viện thử nghiệm nhiều kỹ thuật khác nhau để cứu những bệnh nhân Covid-19 bị bệnh nặng nhất trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt.
Và may mắn thay, trẻ em mặc dù vẫn có khả năng nhiễm Covid-19 nhưng tình trạng bệnh thường chỉ ở mức nhẹ và ít có trường hợp trở nặng hay tử vong. Mặc dù các nhà khoa học vẫn còn bối rối về lý do tại sao trẻ em không bị ảnh hưởng xấu bởi Covid-19, nhưng các nghiên cứu gần đây đang dần làm sáng tỏ cách thức và lý do tại sao phản ứng của trẻ em với Covid-19 lại khác với phản ứng của người lớn.
“Một số giả thuyết đã được đưa ra, bao gồm đáp ứng miễn dịch bẩm sinh hiệu quả hơn, ít nguy cơ phản ứng quá mức miễn dịch như nhiều ca Covid-19 trở nặng ở người lớn, ít có bệnh nền và có thể ít thụ thể ACE-2 hơn ở biểu mô đường hô hấp trên cơ quan thụ cảm … ” Tiến sĩ Andrew Freedman, một học giả về các bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Đại học Cardiff của Vương quốc Anh, nói với CNBC trong các bình luận qua email và lưu ý thêm rằng hiện tượng này vẫn chưa được“ hiểu một cách đầy đủ. ”
Ông cho biết sẽ cần nhiều nghiên cứu hơn nữa trước khi chúng ta có câu trả lời chính xác nhưng một số bằng chứng đã xuất hiện cho thấy Covid-19 gây ra ít rủi ro hơn nhiều ở trẻ em.
Phản ứng miễn dịch
Chúng ta đều hiểu rằng rủi ro khi mắc Covid-19 sẽ tăng lên theo tuổi tác mỗi người khi hệ thống miễn dịch của chúng ta phản ứng chậm hơn và kém hiệu quả hơn trong việc chống lại các loại virus. Đặc biệt, nguy cơ gia tăng đối với những người ở độ tuổi 60, 70 và 80, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh cho biết, với những người 85 tuổi trở lên có nhiều khả năng mắc bệnh nặng nhất. Ngoài ra, một số tình trạng bệnh lý tiềm ẩn, bệnh nền cũng là lí do khiến người trưởng thành trở bệnh nặng hơn.
Đã có một số nghiên cứu gần đây xem xét sự khác biệt giữa phản ứng miễn dịch của người lớn và của trẻ em đối với Covid-19 và phát hiện ra sự khác biệt cơ bản là ở trẻ em, phản ứng miễn dịch “bẩm sinh” mạnh mẽ hơn rất nhiều.
Nghiên cứu được thực hiện bởi Viện Wellcome Sanger (WSI) và Đại học College London (UCL), và được công bố trên tạp chí Nature, nhận định phản ứng miễn dịch “bẩm sinh” mạnh mẽ hơn trong đường thở của trẻ em, đặc trưng bởi sự triển khai nhanh chóng của các interferon - được giải phóng khi phát hiện các mối đe dọa do virus hoặc vi khuẩn gây ra và giúp nhanh chóng hạn chế sự sinh sôi lên của virus - UCL cho biết.
Trong khi đó ở người lớn, các nhà nghiên cứu thấy phản ứng miễn dịch kém nhanh nhẹn hơn, nghĩa là virú “có khả năng xâm nhập tốt hơn vào các bộ phận khác của cơ thể, nơi khó kiểm soát tình trạng nhiễm trùng hơn”.
Kristin Mondy, trưởng bộ phận phụ trách các bệnh truyền nhiễm tại Trường Y khoa Dell thuộc Đại học Texas, nói với CNBC rằng “trong số rất nhiều giả thuyết hiện đang được lưu hành trong các tài liệu, bằng chứng hợp lý nhất cho đến nay ủng hộ giả thuyết này và cho thấy trẻ em có phản ứng miễn dịch bẩm sinh tốt hơn nhiều so với người lớn, đặc biệt là ở mô niêm mạc mũi, nơi các tế bào miễn dịch có thể kiểm soát và tiêu diệt virus nhanh hơn so với người lớn ”.
“Tuy nhiên, chúng ta cũng cần cẩn trọng rằng trẻ em dễ mắc phải (hơn người lớn) Hội chứng viêm đa hệ, là một phản ứng miễn dịch hoạt động quá mức đối với Covid-19, dẫn đến tình trạng viêm các cơ quan khác ngoài phổi (thường là tim, hệ thống quần hoàn và đường tiêu hóa).”
Tiếp xúc với virus
Một lợi thế khác mà trẻ em có là khả năng tiếp xúc với nhiều loại virus hơn, đặc biệt là trong thời gian học tập khi vi rút có thể lây lan dễ dàng ở trường. Loại virus phổ biến nhất mà trẻ em mắc phải là cảm lạnh và chúng thường do một số loại virus như rhinovirus (nguyên nhân phổ biến nhất của cảm lạnh thông thường) cũng như virus hợp bào hô hấp (RSV) và virus corona.
Virus corona là một họ virus thường gây ra các bệnh về đường hô hấp trên từ nhẹ đến trung bình ở người nhưng một số, bao gồm cả Covid-19 hay SARS và MERS, dều đã xuất hiện như những mối đe dọa sức khỏe toàn cầu.
Ralf Reintjes, giáo sư dịch tễ học tại Đại học Khoa học Ứng dụng Hamburg, giải thích với CNBC rằng hệ thống miễn dịch của trẻ em có một số lợi thế khi chống lại tình trạng nhiễm trùng.
Trước hết, khi còn nhỏ, hệ thống miễn dịch thường trải qua rất nhiều “thách thức”, đặc biệt là trong giai đoạn 1 hoặc 2 tuổi cho đến 10 hoặc 12 tuổi, trẻ em thường hay mắc phải các bệnh nhiễm trùng” ông Reintjes nói.
“Trẻ em có thể đã tiếp xúc nhiều với các virus corona khác nhau vào cùng một thời điểm nên dù sao thì hệ thống miễn dịch của chúng cũng dần được “đào tạo”, “trẻ” và khỏe mạnh hơn,” ông nói thêm rằng khi hệ thống miễn dịch của trẻ em đối mặt với Covid-19, thì bản thân hệ miễn dịch đã có rất nhiều lần “thực hành” chống lại các bệnh nhiễm trùng và virus corona gây cảm cúm khác nhau, do đó phản ứng miễn dịch mạnh mex hơn so với người trưởng thành - vốn có xu hướng ít nhiễm các loại bệnh nhiễm trùng như vậy.
Tiến sĩ Andrew Freedman cho biết hiện tượng này cũng không phải là duy nhất đối với Covid-19, trẻ em thường có khả năng chống lại các loại nhiễm trùng khác tốt hơn người lớn, mặc dù không phải trong tất cả mọi trường hợp.
“Ví dụ, hầu hết trẻ em không phát triển các triệu chứng do nhiễm trùng Viêm gan A và nhiễm trùng Epstein-Barr, khác hẳn so với thanh thiếu niên và người trưởng thành. Tất nhiên, có những bệnh nhiễm trùng khác ở trẻ nhỏ nghiêm trọng hơn so và người lớn, chẳng hạn như RSV [virus hợp bào hô hấp] và cúm."
Liệu chăng có những rủi ro tiềm ẩn mà Covid-19 có thể gây ra?
Nghiên cứu được công bố vào cuối năm 2021 xem xét nguy cơ tổng thể mà Covid-19 gây ra cho trẻ em cho thấy tỷ lệ này rất thấp đối với phần lớn trẻ em và thiếu niên dưới 18 tuổi.
Nghiên cứu cho thấy trong số 3.105 trẻ em và thiếu niên tử vong vì mọi nguyên nhân trong năm đại dịch đầu tiên ở Anh, chỉ có 25 người tử vong vì Covid-19, tương ứng với tỷ lệ tử vong chung là 2 trên một triệu trẻ em ở Anh.
Trong số 25 trẻ em đã tử vong vì Covid-19, có 19 trẻ mắc các bệnh mãn tính về sức khỏe cơ bản, bao gồm một số trẻ mắc nhiều bệnh đi kèm và các tình trạng sức khoẻ hạn chế. Trong khi 6 trẻ khác đã tử vong dường như không có tình trạng sức khỏe kém nhưng có thể có bệnh ẩn chưa xác định hoặc khuynh hướng di truyền chưa được chẩn đoán đối với bệnh nặng khi nhiễm Covid-19.
Trong khi nghiên cứu phát hiện ra rằng nguy cơ tổng thể đối với trẻ em là "cực kỳ thấp", nó đã lưu ý rằng những bé trên 10 tuổi, thuộc chủng tộc người châu Á và người da đen, và những trẻ mắc bệnh nền (bệnh thần kinh là bệnh phổ biến nhất) có khả năng tử vong cao hơn hẳn những đối tượng khác.
Nghiên cứu kết luận rằng Covid-19 “rất hiếm gây tử vong” ngay cả đối với những trẻ có bệnh lý tiềm ẩn. Thật vậy, trong năm được nghiên cứu, ước tính có khoảng 469.982 trẻ em ở Anh mắc Covid-19 nhưng tỷ lê tử vong lại rất thấy, cho thấy cơ hội hồi phục sau khi nhiễm Covid-19 của một đứa trẻ là 99,995%.
Dữ liệu về trường hợp và tỷ lệ tử vong ở Hoa Kỳ cũng cho thấy nguy cơ thấp tương tự đối với trẻ em. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ đã báo cáo tổng số 966.575 trường hợp tử vong do Covid-19 ở Hoa Kỳ. Từ năm 2020 đến năm 2022, có 921 trường hợp tử vong ở trẻ 0-17 tuổi do Covid-19 gây ra, trong số 73.508 trường hợp tử vong ở nhóm tuổi này do các nguyên nhân khác.
Kể từ khi đại dịch bắt đầu, trẻ em đã chiếm 19% tổng số ca Covid-19 ở Hoa Kỳ, theo bản tóm tắt dữ liệu mới nhất của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ được công bố vào tuần trước, nhưng học viện cho biết “trong số các tiểu bang báo cáo, trẻ em chỉ chiếm là 0,00% -0,27% tổng số ca tử vong do Covid-19, và có 3 tiểu bang báo cáo không có trẻ em tử vong”.
