Tạo xung lực từ chuyển đổi kép: Cần khối FDI dẫn dắt doanh nghiệp nội lớn lên

Chuyển đổi kép là ứng dụng công nghệ và dữ liệu giúp thúc đẩy các mục tiêu phát triển bền vững. Đây là mối quan hệ tương hỗ, theo đó, chuyển đổi số là phương tiện để hiện thực hóa các mục tiêu chuyển đổi xanh.

SỰ KẾT HỢP TỪ NHIỀU BÊN

Phát biểu tại hội thảo phát triển bền vững với chủ đề "Tiên phong chuyển đổi kép vì một Việt Nam xanh hơn", ông Lê Việt Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh là hai quá trình song hành, nhưng có quan hệ mật thiết, hữu cơ và không thể tách rời nhau. Hai chuyển đổi này sẽ đảm bảo cho một quốc gia phát triển nhanh và bền vững.

Theo ông Lê Việt Anh, việc triển khai chuyển đổi kép “xanh – số” luôn cần nắm bắt kịp xu thế tiến bộ của thế giới, đặc biệt là các tiến bộ về khoa học, kỹ thuật, đổi mới sáng tạo. Do vậy, cần tăng cường hợp tác quốc tế, trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ thông tin.

“Nhân đây, tôi kêu gọi các doanh nghiệp, tập đoàn quốc tế lớn, doanh nghiệp FDI cần phát huy vai trò dẫn dắt, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam trong quá trình chuyển đổi kép này”, đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh.

Cùng với đó, quá trình triển khai chuyển đổi kép cần có sự phối hợp chặt chẽ, toàn diện của tất cả các bên liên quan. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, tạo lập khung khổ thể chế chính sách, hỗ trợ ban đầu và cộng đồng doanh nghiệp đóng vai trò tiên phong, cốt lõi trong quá trình này, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn.

Điều cần lưu ý, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh có sự gắn kết chặt chẽ, hữu cơ với nhau và đều dựa trên một nền tảng quan trọng đó là khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đi cùng với nguồn nhân lực chất lượng cao.

Do vậy, việc ưu tiên đầu tư cho khoa học, công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao chính là nền tảng tiên quyết để triển khai thực hiện thành công chuyển đổi kép.

Và đích đến của chuyển đổi kép đều do con người và vì con người, lấy con người là trung tâm. Bởi thế, quá trình chuyển đổi này cần được thực hiện trên nguyên tắc đảm bảo công bằng, bình đẳng và cần có lộ trình giảm thiểu các tác động tới các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi trong quá trình này.

“Muốn chuyển đổi xanh thì phải dùng chuyển đổi số và muốn chuyển đổi số cũng phải dùng chuyển đổi xanh vì công nghệ số giúp tăng tốc cả thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, song, bản thân công nghệ số cũng cần xanh hơn vì nó tiêu tốn nhiều năng lượng”, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường nêu.

DOANH NGHIỆP NGOẠI ĐÓN ĐẦU XU HƯỚNG

Nhiều chuyên gia đánh giá rằng, đi đầu trong chuyển đổi kép “xanh – số” là các doanh nghiệp FDI. Nhiều doanh nghiệp đã vạch định rõ ràng đường đi và đạt được những kết quả nhất định.

Theo ông Trường Bùi, Tổng giám đốc Roland Berger, hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang thúc đẩy năng lượng tái tạo thông qua thỏa thuận mua bán điện trực tiếp (DPPA), một bước quan trọng hướng tới thị trường điện cạnh tranh.

Điều này cho phép các nhà sản xuất lựa chọn nhà cung cấp năng lượng xanh và đáp ứng nhu cầu bền vững toàn cầu ngày càng tăng. Đồng thời, các doanh nghiệp FDI đang đón đầu xu hướng số hóa, tích hợp các công nghệ tiên tiến như AI và tự động hóa để nâng cao hiệu quả.

Các công ty FDI hàng đầu như Samsung là minh chứng cho quá trình chuyển đổi kép này, kết hợp sử dụng năng lượng tái tạo với chuyển đổi kỹ thuật số. Những nỗ lực này phù hợp với mục tiêu kinh tế của Việt Nam, định vị quốc gia này là điểm đến hàng đầu của FDI tập trung vào tính bền vững và đổi mới.

Tổng giám đốc Roland Berger cho rằng, chiến lược chuyển đổi kép của Việt Nam sẽ là động lực mới cho tăng trưởng kinh tế - xã hội bền vững. Quá trình chuyển đổi xanh sẽ giảm thiểu tác động môi trường của quá trình công nghiệp hóa, đảm bảo tính bền vững lâu dài và tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường toàn cầu. Đồng thời, chuyển đổi kỹ thuật số sẽ thúc đẩy đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động và mở ra các cơ hội thị trường mới.

Bằng cách tích hợp các ưu tiên kép này, Việt Nam củng cố vị thế là điểm đến ưa thích của dòng vốn FDI chất lượng cao, thể hiện cam kết rõ ràng về phát triển kinh tế bền vững và dựa trên công nghệ. Cách tiếp cận chiến lược này cũng sẽ giúp Việt Nam nâng cao chuỗi giá trị toàn cầu, củng cố hơn nữa lợi thế cạnh tranh của mình trên thị trường quốc tế.

Để thúc đẩy quá trình chuyển đổi kép xanh - kỹ thuật số, ông Trường Bùi đã đưa ra nhiều đề xuất cụ thể. Thứ nhất, khuyến khích đầu tư xanh, thực hiện các chính sách và ưu đãi khuyến khích FDI vào năng lượng tái tạo và công nghệ bền vững.

Thứ hai, tăng cường cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, đầu tư vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số mạnh mẽ, bao gồm Internet tốc độ cao, điện toán đám mây và an ninh mạng để hỗ trợ các sáng kiến ​​chuyển đổi kỹ thuật số.

Thứ ba, hợp lý hóa các khung pháp lý, đơn giản hóa và hài hòa các quy định để tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài áp dụng công nghệ xanh và kỹ thuật số dễ dàng hơn.

Thứ tư, thúc đẩy PPP (quan hệ đối tác công-tư) giữa chính phủ, doanh nghiệp địa phương và các tập đoàn đa quốc gia để thúc đẩy đổi mới và chuyển giao kiến ​​thức.

Thứ năm, tập trung vào phát triển kỹ năng. Đầu tư vào các chương trình giáo dục và đào tạo để xây dựng lực lượng lao động lành nghề có khả năng hỗ trợ cả quá trình chuyển đổi xanh và chuyển đổi kỹ thuật số.

CÓ KHOẢNG CÁCH “LỚN” TRONG CHUYỂN ĐỔI KÉP

Có thể thấy, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số đang được đưa lên bàn cân để bàn luận rất nhiều trong thời gian qua. Tuy nhiên, dường như quá trình chuyển đổi kép này đang ở “phần chóp của chiếc nón”, mà chưa thể đi hết toàn bộ.

Chia sẻ quan điểm tại hội thảo, bà Đỗ Lê Thu Ngọc, Trưởng phòng Phát triển bao trùm UNDP tại Việt Nam cho hay, những nỗ lực từ Chính phủ Việt Nam, cùng nhiều các tổ chức phát triển, hiện đã có những tác động tích cực nhất định tới cộng đồng các doanh nghiệp tại Việt Nam.

Song có thể nhận thấy các doanh nghiệp lớn thường sẽ có khả năng tiếp cận nhanh hơn và chuyển từ nhận thức thành hành động một cách rõ ràng hơn. Trong khi các công ty nhỏ và vừa thì đa phần mới ở nhận thức, chưa có nhiều sự thay đổi, hành động rõ rệt.

Còn nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ, hay khối kinh doanh như các hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể thì gần như chưa có nhận thức, hay có các hành động thay đổi hướng tới chuyển đổi kép.

"Tôi nhận thấy, còn khoảng cách rất xa, từ những doanh nghiệp chuyển đổi số hàng đầu, tới các hợp tác xã do người dân tộc thiểu số làm chủ ở vùng cao, như khoảng cách từ các siêu máy tính tới chiếc điện thoại chức năng nghe gọi cơ bản".

“Có những địa phương vùng sâu vùng xa, cả thôn chỉ có 1 chiếc điện thoại đen trắng, phải buộc vào túi nilong treo trên 1 phần cửa sổ. Phải để đúng ở đây vì đây là vị trí duy nhất trong thôn có sóng điện thoại, ở những nơi khác là không có”, bà Ngọc bày tỏ.

Trong bối cảnh Việt Nam có tới 98% doanh nghiệp thuộc nhóm nhỏ và vừa, 20% do phụ nữ làm chủ, bà Ngọc cho rằng, để phát triển bền vững không thể chỉ doanh nghiệp lớn tiên phong, mà cần đảm bảo doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp do nhóm yếu thế làm chủ không bị để lại phía sau.

Ngoài ra, một điểm cần lưu ý, trong các chương trình đào tạo chuyển đổi số cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thường chỉ tập trung đào tạo liên quan tới việc bán hàng trên các sàn thương mại điện tử, sử dụng các công cụ để chỉnh sửa ảnh, clip bán hàng… mà quên đi phần quan trọng nhất, là doanh nghiệp cần phải điều chỉnh mô hình kinh doanh của chính họ.

“Quá trình điều chỉnh này cần phù hợp với việc từ chỉ kinh doanh truyền thống, sang mô hình kinh doanh cả bán hàng trực tiếp và bán hàng trực tuyến. Nếu không tính toán cẩn trọng về mô hình kinh doanh và các bước chuẩn bị khác, có khi đào tạo hay ‘’xúi bẩy’’ doanh nghiệp tham gia thương mại điện tử lại là hại chứ không phải tốt cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các chương trình đào tạo cần có thêm thời gian từ 3 - 6 tháng cầm tay chỉ việc để hỗ trợ, đặc biệt dành cho nhóm yếu thế làm chủ”, Trưởng phòng Phát triển bao trùm UNDP đề xuất.