Kể từ đầu năm 2020, Vũ Hán nổi tiếng là nơi bùng phát đại dịch Covid-19. Nhưng thành phố miền trung Trung Quốc giờ đây có thể sắp được công nhận trên toàn cầu vì một lý do khác: Tự hào là nơi có đội xe tự lái lớn nhất thế giới.
Vũ Hán đang nổi lên như một trung tâm thử nghiệm quan trọng cho các công nghệ non trẻ, cơ sở hạ tầng quan trọng và bối cảnh pháp lý làm nền tảng cho xe tự hành ở Trung Quốc.
Theo các nhà phân tích, tiến bộ mà các công ty và cơ quan quản lý Trung Quốc đạt được ở Bắc Kinh đặt ra một thách thức mới đối với phương Tây. Phương Tây vốn vốn đang tụt hậu so với Trung Quốc trong việc phát triển xe điện, và hiện đang chứng kiến nước này giành được chỗ đứng nhờ những nỗ lực với mảng xe không người lái.
Raymond Tsang, chuyên gia công nghệ ô tô của Bain ở Thượng Hải cho biết: “Rất khó để đo lường, nhưng nếu bạn nhìn vào mức độ sẵn sàng triển khai và tính sẵn có của công nghệ, Trung Quốc có lẽ không chậm hơn một hoặc hai năm. Động lực thu hẹp khoảng cách đó khá mạnh”.
Trung Quốc bắt đầu phát triển xe không người lái thương mại vào năm 2013, khoảng 5 năm sau các tập đoàn ở Mỹ. Nhưng tính đến tháng 9 năm ngoái, xe tự hành ở Trung Quốc đã đi được tổng cộng 70 triệu km, ngang bằng với Mỹ, theo dữ liệu từ Bain.
Tại Vũ Hán, 500 robotaxis, chủ yếu do Baidu – công ty được xem là “Google của Trung Quốc” điều hành, đã ghi nhận hơn 730.000 chuyến đi bằng dịch vụ gọi xe vào năm ngoái. Con số này so với tổng số đơn đặt hàng hơn 700.000 chiếc vào năm ngoái tại Phoenix, San Francisco và Los Angeles. Waymo – một nhà phát triển xe tự lái của công ty mẹ Google là Alphabet nói với Financial Times rằng họ có “vài trăm ô tô” ở mỗi khu vực trong số ba khu vực tự lái hoàn toàn.
Sự an toàn của xe tự hành đã được chú ý kể từ đầu tháng 10, khi một robotaxi do Cruise, bộ phận xe không người lái của General Motors điều hành, đã va chạm với một người đi bộ và sau đó kéo người này đi 1 đoạn qua đường phố San Francisco.
GM đã tạm dừng hoạt động của bộ phận này và các cơ quan quản lý đang điều tra vụ việc. Họ đã đặt câu hỏi về những tiết lộ trước đây của công ty về những hạn chế của công nghệ cũng như cách xử lý vụ việc.
Về phần mình, Baidu đã tung hô “phương tiện hoàn toàn không người lái” và nói rằng trong quá trình thử nghiệm, không có vụ tai nạn lớn nào được ghi nhận. Tuy nhiên, chuyến thăm của FT tới trung tâm lái xe tự hành của tập đoàn ở Bắc Kinh vào tháng 6 cho thấy mỗi robotaxi được giám sát từ xa bởi một người ngồi trong trạm lái xe giống như đang chơi trò chơi điện tử và người này sẵn sàng can thiệp nếu có bất kỳ vấn đề gì xảy ra.
Trong khi đó, Waymo từ chối cung cấp con số cụ thể về số lượng người giám sát từ xa mỗi chiếc xe được triển khai. Tập đoàn Mỹ nhấn mạnh rằng những chiếc xe tự lái hoàn toàn của họ “chịu trách nhiệm đưa ra mọi quyết định lái xe trên đường và không phụ thuộc vào người lái, dù ở trong xe hay từ xa”.
“Ví dụ: nếu một phương tiện Waymo phát hiện ra rằng con đường phía trước bị đóng do đang thi công, nó có thể tấp vào lề và yêu cầu xác nhận từ các chuyên gia phản ứng của đội xe của chúng tôi trước khi đi tuyến đường thay thế. Sau đó, các chuyên gia của chúng tôi có thể xác nhận rằng chiếc xe đã nhận biết chính xác khu vực xây dựng và thông báo việc đóng làn đường cho những người còn lại trong đội xe”, Waymo nói.
Ya-Qin Zhang, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Công nghiệp AI tại Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh, cảnh báo rằng chính phủ Trung Quốc sẽ vẫn “rất, rất thận trọng” cho đến khi họ tin chắc rằng các phương tiện này an toàn.
“Đây là vấn đề về cuộc sống của con người… an toàn phải được đặt ở mức hơn gấp 10 lần so với người lái xe để triển khai trên quy mô lớn”.
XÂY DỰNG NIỀM TIN
Ngoài Vũ Hán, Baidu và một loạt đối thủ trong nước, bao gồm Pony.ai và AutoX, đã thành lập một loạt khu vực thử nghiệm tại các thành phố trên khắp Trung Quốc. Nhiều nhà phát triển xe điện của đất nước, bao gồm cả công ty có doanh thu lớn nhất thế giới, BYD, cũng có các nhóm nội bộ phát triển các hệ thống hỗ trợ người lái tiên tiến, tiền thân của xe tự lái.
Tu Le, người sáng lập Sino Auto Insights cho biết Mỹ vẫn dẫn đầu Trung Quốc về một số công nghệ làm nền tảng cho các lĩnh vực chính của xe tự lái, bao gồm máy học và cảm biến. “Người Trung Quốc có đội ngũ lãnh đạo mạnh, nhưng sẽ không có nhiều kinh nghiệm như những người đồng cấp ở Mỹ”.
Tuy nhiên, theo Tsang của Bain, quy mô của các thử nghiệm thương mại có nghĩa là Trung Quốc đang hướng tới “điểm bùng phát” vào khoảng năm 2027 để các công nghệ chủ chốt có thể khả thi về mặt thương mại ở quy mô lớn.
Bain mong đợi một khung thời gian tương tự để hoàn thiện khung pháp lý về trách nhiệm pháp lý và bảo hiểm cũng như cải thiện cơ sở hạ tầng đường bộ và viễn thông đi kèm.
Khả năng các công ty khai thác mạng lưới camera bên đường, đèn giao thông và cơ sở hạ tầng nội thành khác của thành phố, cũng như phạm vi phủ sóng rộng rãi của 5G và bản đồ kỹ thuật số, đã củng cố niềm tin của ngành đối với Trung Quốc.
Zhang của Tsinghua cho biết các công ty tận dụng phần cứng và phần mềm hiện có của Trung Quốc để giảm chi phí, đẩy nhanh quá trình triển khai và quan trọng là làm cho đường sá an toàn hơn.
“Về mặt đó, Trung Quốc có lẽ đang dẫn đầu so với phần còn lại của thế giới. Học máy để lái xe an toàn đều liên quan đến dữ liệu. Nhiều dữ liệu hơn giúp đưa ra quyết định tốt hơn”, Zhang nói.
Một cuộc khảo sát toàn cầu của McKinsey đối với các giám đốc điều hành xe tự hành, được công bố trong tháng này, đã tiết lộ tình trạng thay đổi liên tục trong ngành. Kỳ vọng về sự phát triển không người lái đã được kéo dài thêm khoảng hai năm, đến khoảng năm 2030 đối với robotaxis khả thi về mặt thương mại.
Ở Mỹ và Trung Quốc, cần phải đầu tư thêm hàng tỷ USD, chủ yếu vào các thuật toán dự đoán và phần mềm nhận thức, trước khi ngành này có thể chứng minh rằng công nghệ này là an toàn.
Chưa hết, vào năm 2021, cuộc khảo sát tương tự của McKinsey cho thấy gần 60% các nhà lãnh đạo ngành kỳ vọng Bắc Mỹ sẽ đánh bại Trung Quốc trong việc phát triển công nghệ xe không người lái. Nhưng hiện tại, những người trả lời đã “chia đều tỷ lệ” cho cả hai.
“Đây là bằng chứng cho sự tiến bộ của Trung Quốc… được thúc đẩy bởi các yếu tố như sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ; tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và sẵn có dữ liệu; và thái độ dễ tiếp thu của người tiêu dùng đối với việc áp dụng công nghệ mới”, các nhà phân tích của McKinsey cho biết.
THẬN TRỌNG
Zhang của Tsinghua, cũng là cựu giám đốc điều hành của Baidu và lãnh đạo việc phát triển phần mềm xe không người lái nguồn mở của công ty đang kêu gọi chính phủ và ngành công nghiệp thúc đẩy việc mở rộng dự án Vũ Hán ra toàn bộ thành phố - ngày nay nó bao phủ một khu vực chiếm khoảng một phần tư trong số 10 triệu người của thành phố. Việc mở rộng này sẽ cho phép các phương tiện học cách vận hành trước mọi mối nguy hiểm khi lái xe trong đô thị.
“Nếu một chiếc ô tô có thể lái được ở Vũ Hán… Tôi khá chắc chắn rằng nó có thể chạy ở bất kỳ thành phố nào khác trên thế giới”, anh nói. Các giám đốc điều hành hiện tại của Baidu đã từ chối trả lời phỏng vấn.
Hành khách trên robotaxis của Vũ Hán ngồi ở ghế sau phía sau màn hình Perspex ngăn chặn mọi hành vi ép buộc cố gắng giành lại quyền kiểm soát phương tiện. Baidu cũng đang tìm kiếm sự chấp thuận theo quy định để giới thiệu phiên bản robotaxi tiếp theo không có vô lăng, mở đường cho việc thiết kế lại toàn bộ nội thất.
Trong những tháng gần đây, Bắc Kinh đã áp dụng cách tiếp cận thực tế hơn trong quy định chỉ đạo, sau khi giao cho chính quyền địa phương giám sát các dự án robotaxi.
Vào tháng 11, các hướng dẫn đã được ban hành để chính quyền địa phương tuân theo khi thiết lập các dự án thí điểm xe không người lái. Tiếp theo đó là các hướng dẫn an toàn mới vào tháng 12 đối với việc sử dụng phương tiện tự hành trong giao thông công cộng. Bắc Kinh đang xây dựng các quy định trên toàn quốc để làm rõ công ty nào sẽ phải chịu trách nhiệm trong trường hợp xảy ra tai nạn. Để thể hiện sự ủng hộ hơn nữa, thủ đô Trung Quốc đã bắt đầu thử nghiệm xe tuần tra không người lái của cảnh sát trên đường.
Sự trỗi dậy của ngành này diễn ra trong thời kỳ quan hệ Mỹ-Trung căng thẳng và sự gia tăng các rào cản thương mại, bao gồm cả việc kiểm soát sâu rộng việc bán công nghệ của Mỹ sang Trung Quốc. Điều này đe dọa bóp nghẹt các tập đoàn công nghệ Trung Quốc, trong đó có Baidu, vốn vẫn đang phụ thuộc vào chip máy tính của Mỹ.
Tom Nunlist, chuyên gia về quy định công nghệ Trung Quốc của công ty tư vấn Trivium có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết việc tăng cường giám sát từ Bắc Kinh phản ánh nỗ lực “cân bằng” những lo ngại về an toàn với mong muốn không làm chậm tốc độ phát triển công nghệ một cách không cần thiết.
“Trung Quốc muốn giành chiến thắng trong cuộc đua này”, ông nói. “Họ muốn dẫn đầu với công nghệ này”.
