Hai biến thể mới của Covid-19 đã được xác định là đáng lo ngại ở Anh, cả hai đều được cho là dễ lây truyền hơn so với “nguyên gốc” đã và đang đe dọa toàn thế giới. Và đây là những gì chúng ta biết cho đến thời điểm này…
Các biến thể mới đã được phát hiện như thế nào?
Một ca dường như đã phát sinh ở Kent vào tháng 9 và ca còn lại được xác định có nguồn từ Nam Phi. Hai biến thể có một số điểm tương đồng nhưng không giống hệt nhau.
Biến thể ở Vương quốc Anh được phát hiện trong một cuộc điều tra về lý do tại sao các ca nhiễm coronavirus ở Kent tiếp tục tăng trong đợt khóa sổ tháng 11. Cơ quan Y tế Anh đã tìm thấy một nhóm các trường hợp do một biến thể có số lượng đột biến cao gây ra. Khi họ kiểm tra lại chuỗi gen của virus được thu thập trong những tháng trước, họ phát hiện ra rằng nó xuất hiện lần đầu tiên ở Kent vào ngày 20/9, và một trường hợp khác được phát hiện ở Greater London vào ngày hôm sau. Các ca nhiễm biến thể mới đã gia tăng kể từ đó và lan rộng trên toàn quốc. Các biến thể từ Nam Phi dường như đã được phát hiện bởi giám sát bộ gen trong tháng này.
Biến thể mới nguy hiểm hơn “coronavirus cũ” như thế nào?
Điều nổi bật về biến thể mới của Vương quốc Anh là số lượng đột biến mà nó mang theo. Có 23 lần thay đổi mã di truyền. Sáu loại được cho là không ảnh hưởng đến virus, nhưng những loại khác có thể thay đổi hành vi của nó. Các đột biến được quan tâm nhiều nhất là ở protein đột biến cấu tạo bề mặt của virus. Điều này giúp virus xâm nhập tế bào và là mục tiêu của hầu hết các loại vắc xin.
Ít nhất ba trong số các đột biến đột biến, N501Y, N439K và Y453F, có thể giúp virus lây nhiễm sang tế bào người. Những thay đổi này và một thay đổi khác trong đợt tăng đột biến được gọi là delta69/70, có thể giúp virus tránh được các kháng thể từ những người đã nhiễm virus trước đó hoặc đã tiêm vắc-xin. Biến thể ở Anh được gọi là B117 hoặc VUI-202012/01, có nghĩa là "biến thể đang được điều tra" đầu tiên vào tháng 12/2020. Biến thể Nam Phi cũng chứa nhiều đột biến, bao gồm cả đột biến N501Y.
Biến thể Vương quốc Anh đến từ đâu?
Câu trả lời đến thời điểm này là: Không ai biết. Dữ liệu cho thấy nó hình thành hoàn toàn ở một người duy nhất. Điều đó có thể xảy ra ở một bệnh nhân bị nhiễm Covid-19 mãn tính, vì virus có thời gian để biến đổi thành nhiều biến thể trong một cơ thể. Một khả năng là nó phát sinh ở một bệnh nhân bị suy giảm hệ thống miễn dịch đã được điều trị trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng bằng các kháng thể từ một bệnh nhân đã hồi phục.
Trong tình huống này, các kháng thể sẽ quét sạch một số biến thể của virus, khiến những biến thể khác ít nhất có thể kháng thuốc một phần. Giả thuyết khác cho rằng biến thể này được lây từ nơi khác ngoài Anh. Nguồn gốc của biến thể Nam Phi tương tự cũng không được xác định rõ ràng.
Tại sao và làm thế nào mà biến thể ở Anh lại lây lan nhanh hơn?
Các nhà khoa học khẳng định rằng biến thể mới có khả năng lây truyền cao hơn những biến thể cũ. Bằng chứng chính xuất phát từ quan sát rằng biến thể mới tiếp tục lan rộng ở Kent và các khu vực khác trong thời gian cuối tháng 11 trong khi các biến thể cũ hơn thì giảm.
Một số yếu tố có thể làm cho nó dễ truyền hơn. Nếu virus có khả năng lây nhiễm cao hơn - như nhiều nhà khoa học nghi ngờ - thì cần ít hơn để truyền bệnh. Virus cũng có thể nhân lên nhanh hơn trong đường hô hấp hoặc làm cho con người lây nhiễm lâu hơn, khiến họ có nhiều khả năng truyền virus hơn. Biến thể Nam Phi mang cùng một đột biến N501Y có thể làm tăng tốc độ lây truyền.
Những biến thể này ít hay nhiều nguy hiểm hơn những biến thể khác?
Đây là một trong những câu hỏi quan trọng nhất mà các nhà khoa học đang nghiên cứu. Các dấu hiệu ban đầu là bệnh do các biến thể mới gây ra không tệ hơn, nhưng cần có thêm dữ liệu để chắc chắn. Vào ngày 18/12, Nhóm tư vấn về các mối đe dọa virus hô hấp mới của chính phủ (Nervtag) đã báo cáo 4 trường hợp tử vong trong khoảng 1.000 trường hợp do coronavirus biến thể mới ở Anh.
Nhưng các nhà khoa học cần so sánh tỷ lệ này với tỷ lệ tử vong trong 1.000 trường hợp tương tự, trùng khớp về độ tuổi để biết tỷ lệ này cao hơn hay thấp hơn bình thường. Dữ liệu từ Văn phòng Thống kê Quốc gia cho thấy biến thể mới của Vương quốc Anh có khả năng lây nhiễm ở người trẻ hơn một chút so với các biến thể trước đó.
Với tốc độ lây lan của biến thể mới ở Anh, tỷ lệ tử vong có thể tăng lên ngay cả khi căn bệnh mà nó gây ra ít nghiêm trọng hơn.
Giãn cách xã hội có ngăn được biến thể mới?
Sự lây lan nhanh hơn của các biến thể mới có nghĩa là mọi người cần phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiện có như cách xa xã hội và các quy tắc vệ sinh một cách nghiêm túc hơn. Tay cần được rửa kỹ lưỡng và thường xuyên. Khẩu trang phải có chất lượng tốt, vừa vặn, đeo đúng cách. Bạn nên đeo chúng ngay cả trong trong những không gian nhỏ hơn,kể cả khi các quy tắc hiện hành không yêu cầu điều đó.
Đảm bảo nhà cửa được thông gió thích hợp để làm mới không khí, đặc biệt vào dịp Giáng sinh khi mọi người vẫn giữ thói quen đến thăm, chơi nhà nhau. Nguy cơ lây nhiễm khi đi bộ hoặc chạy qua người bên ngoài là rất thấp, nhưng hãy nhớ rằng bạn càng ở gần người khác, nguy cơ lây nhiễm càng lớn.
Các biến thể tại Anh đã lan sang các nước khác chưa?
Câu trả lời là đã. Các quốc gia khác như Đan Mạch, Hà Lan và Úc đã báo cáo về các trường hợp mắc bệnh này. Đại học Hoàng gia London cho biết biến thể mới này có lẽ dành cho đa số, nếu không phải là tất cả, các nước châu Âu. Vương quốc Anh và Đan Mạch giám sát rất tốt các đột biến gen trong virus, nhưng các quốc gia khác thực hiện giải trình tự kém hơn nhiều.
Liệu biến thể ở Anh lan ra toàn châu Âu và cả thế giới?
Theo các nhà khoa học, đây là điều mà họ lo ngại. Chủng Covid-19 mới hoàn toàn có thể sẽ tạo ra một làn sóng lây lan trên toàn thế giới. Ở Anh, biến thể mới đang phát triển nhanh chóng và thay thế các biến thể khác. Tại phòng thí nghiệm Milton Keynes Lighthouse, biến thể mới chiếm khoảng 3/4 tổng số các thử nghiệm dương tính.
Nhưng những gì xảy ra trên khắp châu Âu và các nơi khác phụ thuộc vào khả năng của Vương quốc Anh trong việc ngăn chặn biến thể này và các quốc gia khác trong việc ngăn chặn việc nhập khẩu và ngừng truyền tải trong nước nếu nó đã có chỗ đứng.
Liệu các biến thể mới có thay đổi quỹ đạo của đại dịch?
Gần như chắc chắn. Dự kiến sẽ có nhiều người bị nhiễm bệnh hơn và việc hấp thụ vắc-xin sẽ cần cao hơn để đạt được “miễn dịch bầy đàn” - nơi có rất nhiều người miễn dịch với virus mà đại dịch bùng phát.
Nói tóm lại, những biến thể dễ lây truyền hơn này có thể dễ dàng khiến đại dịch kéo dài hơn và cuối cùng cướp đi sinh mạng của nhiều người hơn.
Có cần cập nhật vắc xin không?
Không chắc rằng vắc xin sẽ cần được thay đổi ngay lập tức. Mặc dù cả hai biến thể mới đều chứa nhiều đột biến trong protein đột biến, nhưng hầu hết mọi người đều phản ứng với vắc-xin bằng cách tạo ra một loạt các kháng thể vô hiệu hóa virus bằng cách kết hợp nhiều phần khác nhau của nó. Vì vậy, mặc dù một số kháng thể do vắc-xin tạo ra có thể không hoạt động tốt chống lại virus, nhưng những kháng thể khác không có khả năng bị ảnh hưởng. Nhìn chung, vắc-xin có thể kém hiệu quả hơn một chút, nhưng tác động có thể là tối thiểu.
Làm thế nào nhanh chóng có thể thay đổi vắc xin nếu được yêu cầu?
Nó phụ thuộc vào loại vắc xin. Cái gọi là vắc-xin mRNA, chẳng hạn như vắc-xin Pfizer/BioNTech, dựa trên một sợi vật liệu di truyền, mRNA, có thể được thiết kế lại trong một hoặc hai ngày. Vắc xin Oxford/AstraZeneca cũng sử dụng mã di truyền cho protein đột biến và có thể được thiết kế lại nhanh chóng. Các bước tiếp theo, chẳng hạn như thử nghiệm để kiểm tra phản ứng miễn dịch chính xác, có thể diễn ra trong vòng vài tuần trước khi phê duyệt và sản xuất.
Theo The Guardian
