Một tuyên bố mới đây từ chính quyền Donald Trump đã gây ra làn sóng tranh cãi gay gắt, trong đó đề xuất các hãng dược Mỹ phải giảm giá thuốc nội địa nhưng nên nâng giá ở các quốc gia khác đề bù đắp lợi nhuận.
Kế hoạch đã được Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick chia sẻ trong chương trình The Axios Show: “Tổng thống Donald Trump đã nói với các hãng dược rằng các bạn không thể bán thuốc tại Mỹ nếu vẫn bán cho nước khác với mức giá quá rẻ. Hãy ngừng việc bán cho họ với giá thấp như vậy”.
Đây là động thái mới nhất trong chuỗi nỗ lực của chính quyền Trump nhằm gây áp lực buộc các công ty dược phải giảm giá thuốc cho người Mỹ. Mục tiêu trọng tâm của ông Trump là yêu cầu các hãng dược cung cấp thuốc tại Mỹ với cùng mức giá như ở châu Âu và các quốc gia phát triển khác, gọi là mức giá “Tối huệ quốc” (Most Favored Nation - MFN).
Ông Trump nhiều lần nhấn mạnh rằng bệnh nhân Mỹ đang phải trợ giá cho bệnh nhân ở các nước khác. Ông viện dẫn số liệu cho thấy vào năm 2022, người Mỹ phải trả chi phí thuốc men cao gấp gần ba lần so với các quốc gia phát triển khác.
Tuy nhiên, các chuyên gia đặt câu hỏi liệu ông Trump có thẩm quyền can thiệp vào giá thuốc ở nước ngoài hay buộc các công ty phải bán theo mức giá nhất định tại Mỹ hay không. Nếu ban hành mệnh lệnh, động thái này gần như chắc chắn sẽ bị khởi kiện.
Ngay cuối nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump từng cố áp đặt chính sách giá “Tối huệ quốc” lên ngành dược, khi ban hành một quy định thử nghiệm cho phép bảo hiểm Medicare chỉ trả mức giá thấp nhất trong số 50 loại thuốc được kê tại phòng khám. Tuy nhiên, kế hoạch này nhanh chóng bị tòa án chặn lại vì lý do thủ tục và sau đó bị chính quyền Biden hủy bỏ.
Đến tháng 5 vừa qua, ông Trump tái khởi động nỗ lực này bằng một sắc lệnh hành pháp, cảnh báo các hãng dược rằng họ phải cung cấp thuốc cho người Mỹ với mức giá thấp nhất mà một quốc gia phát triển nào đó đã trả, nếu không sẽ phải chịu hậu quả. Khi đó, ông chỉ trích Liên minh châu Âu vì buộc các công ty dược bán thuốc với giá thấp, nói rằng: “Trò chơi đã kết thúc rồi, xin lỗi nhé”.
Không hài lòng với kết quả đàm phán sau đó giữa chính quyền và ngành dược, cuối tháng 7, ông Trump gửi thư cho 17 CEO của các tập đoàn dược phẩm lớn. Trong thư, ông yêu cầu các hãng mở rộng chính sách giá “Tối huệ quốc” cho tất cả loại thuốc cung cấp cho người tham gia Medicaid, đồng thời buộc các công ty cam kết rằng Medicaid, Medicare và các hãng bảo hiểm phải được hưởng mức giá này đối với mọi loại thuốc mới. Ngoài ra, ông còn thúc ép các hãng bán trực tiếp một số loại thuốc cho người tiêu dùng với giá “Tối huệ quốc”, cắt bỏ các khâu trung gian vốn làm chi phí đội lên.
Chiến dịch gây áp lực này đến nay vẫn chưa mang lại kết quả đáng kể tại Mỹ. Tuy nhiên, ông Trump tiếp tục tuyên bố sẽ áp thuế lên dược phẩm nhập khẩu, đặc biệt là các loại thuốc thương hiệu đắt đỏ.
Một số chuyên gia trong ngành nhận định, kịch bản nhiều khả năng xảy ra là các hãng dược sẽ nâng giá ở nước ngoài hơn là giảm giá tại Mỹ.
Tháng trước, hãng Eli Lilly thông báo sẽ tăng giá thuốc giảm cân Mounjaro tại Vương quốc Anh. “Việc tái cân bằng này có thể khó khăn, nhưng điều đó có nghĩa là giá thuốc mà các chính phủ và hệ thống y tế ở những thị trường phát triển khác, như châu Âu, phải tăng lên để có thể tính đến việc hạ bớt giá tại Mỹ,” hãng Eli Lilly nêu rõ trong thông cáo.
Hiệp hội Nghiên cứu và Sản xuất Dược phẩm Mỹ (PhRMA) - tổ chức đại diện chính cho ngành dược - cũng đưa ra tuyên bố rằng việc buộc các quốc gia khác trả “đúng phần” cho các loại thuốc đổi mới (innovative medicines) là một cách để giảm giá thuốc tại Mỹ. Tuy nhiên, PhRMA cảnh báo không nên áp dụng chính sách “Tối huệ quốc”.
“Trong nhiều thập kỷ, hệ sinh thái thuốc đổi mới của Mỹ đã là niềm tự hào của thế giới, mang lại các loại thuốc đột phá cho bệnh nhân và tạo ra hàng triệu việc làm chất lượng cao cho người dân Mỹ. Áp đặt kiểm soát giá từ nước ngoài sẽ làm suy yếu vai trò dẫn đầu của Mỹ, gây hại cho cả bệnh nhân lẫn người lao động”, ông Alex Schriver, người phát ngôn của PhRMA cho biết.