Thời gian gần gây, các cơ quan báo chí phản ảnh việc Bộ Tài chính quyết định không truy thu 176 tỷ đồng tiền thuế nhà thầu cho công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp-Formosa (Formosa). Thông tin này khiến dư luận băn khoăn về những “ưu ái” dành cho Formosa – doanh nghiệp đã xả thải, gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường biển của 4 tỉnh miền Trung hồi tháng 4/2016.
Miễn thuế đúng quy định
Liên quan đến chính sách thuế đối với Formosa, Bộ Tài chính vừa có thông cáo giải thích, làm sáng tỏ các vấn đề thu thuế, không truy thu thuế nhà thầu nước ngoài tham gia dự án Formosa Hà Tĩnh. Theo đó, quy định hiện hành về thuế nhà thầu được áp dụng cho 2 nhóm.
Nhóm 1, tổ chức, cá nhân cung cấp máy móc, thiết bị theo hợp đồng và điểm giao nhận hàng hoá nằm trong lãnh thổ Việt Nam; hoặc việc cung cấp hàng hóa có kèm theo các dịch vụ tiến hành tại Việt Nam (như lắp đặt, chạy thử, bảo hành, bảo dưỡng, thay thế…).
Theo thông tư 60/2012 của Bộ Tài chính, những tổ chức cá nhân này phải chịu thuế nhà thầu với các dịch vụ phát sinh trong lãnh thổ Việt Nam.
Nhóm 2, với tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp máy móc, thiết bị cho tổ chức, cá nhân Việt Nam không kèm theo các dịch vụ, giao hàng tại cửa khẩu Việt Nam. Trường hợp này, người mua chịu mọi trách nhiệm, chi phí, rủi ro liên quan đến hàng hóa từ cửa khẩu Việt Nam về tới dự án. Vì vậy, những tổ chức, cá nhân cung cấp máy móc, thiết bị sẽ không thuộc đối tượng áp dụng thuế nhà thầu.
Theo Bộ Tài chính, có một số hợp đồng của nhà thầu tại dự án Formosa Hà Tĩnh được thực hiện theo nhóm 2 nên được miễn thuế nhà thầu do không phát sinh hoạt động dịch vụ trong lãnh thổ Việt Nam. Do vậy, “việc Bộ Tài chính miễn 176 tỷ đồng với nhóm nhà thầu này của Formosa là đúng quy định, phù hợp thực tế”, Bộ Tài chính khẳng định.
Việc thu thuế hay không truy thu thuế nhà thầu được xem xét trên các căn cứ pháp lý cũng như căn cứ thực tế để đảm bảo thu đúng, thu đủ theo quy định hiện hành. Trước đó, quan thanh tra hoạt động nhập khẩu hồi năm 2015, cơ quan thuế đã quyết định truy thu và xử phạt vi phạm thuế nhà thầu, thuế giá trị gia tăng là gần 250 tỷ đồng.
Đồng thời, không chấp nhận việc nâng giá trị công trình 4.000 tỷ đồng. Được biết, năm 2008, công ty Gang Thép Hưng Nghiệp Formosa (thuộc tập đoàn Formosa) đã triển khai đầu tư “siêu dự án” khu liên hợp gang thép tại Khu kinh tế Vũng Áng với tổng mức đầu tư lên tới 28,5 tỷ USD (riêng giai đoạn 1 là 10,5 tỷ USD). Dự án được xây dựng trên diện tích hơn 3.300 ha, gồm cả diện tích mặt biển, thời hạn thuê đất 70 năm.
Tại đây, Formosa triển khai xây dựng nhiều dự án thành phần, như: nhà máy luyện gang thép công suất 7 triệu tấn phôi thép/năm, cảng nước sâu có năng lực tiếp nhận tàu 3 vạn tấn, nhà máy nhiệt điện công suất 2.100 MW.
Nhiều ưu đãi thuế “trong mơ”
Siêu dự án Vũng Áng của Formosa đã nhận được nhiều ưu đãi đặc biệt về quyền lợi thuê đất, hạ tầng kỹ thuật, chính sách thuế… Vì dự án này được kỳ vọng sẽ tạo ra cú hích thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho địa phương khó khăn như Hà Tĩnh. Formosa cũng từng kiến nghị Chính phủ cho phép thành lập Đặc khu kinh tế gang thép Vũng Áng. Riêng về chính sách thuế, có lẽ hiếm có nhà đầu tư nước ngoài nào được hưởng các ưu đãi thuế như công ty Gang thép Hưng Nghiệp-Formosa.
Cụ thể, hưởng hàng loạt ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân, tiền thuê đất và sử dụng đất… Đơn cử, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm kể từ khi có thu nhập chịu thuế và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo; thuế suất thu nhập doanh nghiệp 10% trong 15 năm kể từ khi dự án bắt đầu hoạt động kinh doanh. Nếu kinh doanh thua lỗ, Formosa được chuyển khoản lỗ sang những năm sau để trừ vào thu nhập chịu thuế trong tối đa 5 năm.
Hoạt động nhập khẩu nguyên vật liệu, máy móc, thiết bị, bán thành phẩm mà trong nước chưa sản xuất được… của Formosa cũng được miễn thuế nhập khẩu trong 5 năm. Liên quan đến hoạt động nhập khẩu, mới đây, cơ quan chức năng phát hiện Formosa nhập khẩu 160 tấn bùn nhôm cacbon và bùn bauxite từ Trung Quốc về cảng Sơn Dương (Hà Tĩnh). Loại bùn bauxite được dùng làm vật liệu chịu lửa, trong nước chưa sản xuất được.
Theo cơ chế ưu đãi thuế, lô hàng này được miễn thuế nhập khẩu. Phía Bộ Công thương phản hồi rằng không cấp phép nhập khẩu lô bùn này. Còn đại diện chi cục Hải quan Vũng Áng cho rằng, số hàng này không thuộc diện quản lý của các bộ ngành nên không phải xin phép nhập khẩu.
Bên cạnh đó, khu đất làm dự án Vũng Áng được giao thuê đất 70 năm, nhưng được miễn tiền thuê đất/sử dụng đất với phần xây dựng hạ tầng kỹ thuật, xây nhà ở công nhân)… Mặc dù đã được hưởng những ưu đãi chưa có tiền lệ, nhưng Formosa đã gây ra sự cố ô nhiễm môi trường biển nghiêm trọng, phải chấp nhận bồi thường 500 triệu USD và khắc phục hậu quả.
Hải Hà
