Nắng nóng không chỉ đơn thuần là một hiện tượng thời tiết khó chịu mà với những người có bệnh nền, nó là “phép thử” đầy rủi ro cho sức khỏe tim mạch và thần kinh, đặc biệt là những người từng bị đột quỵ.
VÌ SAO NẮNG NÓNG ĐE DỌA NGƯỜI TỪNG ĐỘT QUỴ?
Theo BSCKII. Nguyễn Tiến Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, thời tiết nắng nóng gay gắt không chỉ gây khó chịu mà còn làm tăng đáng kể nguy cơ sức khỏe, đặc biệt là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như người cao tuổi, người mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường và nhất là người có tiền sử đột quỵ.
Trong điều kiện nhiệt độ môi trường tăng cao, cơ thể nhanh chóng mất nước và điện giải, tăng độ nhớt của máu, làm giảm thể tích tuần hoàn và buộc tim phải hoạt động mạnh hơn để duy trì sự lưu thông máu. Điều này dễ dẫn đến hình thành cục máu đông, nguyên nhân phổ biến gây đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
Không chỉ vậy, khi nỗ lực hạ nhiệt bằng cách toát mồ hôi và giãn mạch ngoại vi, cơ thể phải dồn toàn lực hoạt động, gây áp lực lớn lên hệ tim mạch vốn đã đã tổn thương sau đột quỵ hoặc đang bị suy yếu do các bệnh nền khác.
Hệ quả là nguy cơ đau tim, suy tim hoặc tăng huyết áp đột ngột. Tất cả đều là những yếu tố có thể kích hoạt đột quỵ tái phát. Ở người cao tuổi và những bệnh nhân từng bị tổn thương thần kinh do đột quỵ, khả năng điều hòa thân nhiệt thường bị suy giảm, khiến họ dễ rơi vào trạng thái kiệt sức vì nóng hoặc sốc nhiệt, một tình trạng cấp cứu nguy hiểm đến tính mạng.
Thêm vào đó, một số loại thuốc thường dùng sau đột quỵ hoặc cho bệnh tim mạch như thuốc lợi tiểu hay thuốc hạ huyết áp có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mất nước, đồng thời làm suy yếu khả năng điều tiết nhiệt độ cơ thể.
Nhiệt độ cao cũng thúc đẩy các phản ứng viêm và stress oxy hóa, hai quá trình âm thầm nhưng nguy hiểm vì chúng làm tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ đột quỵ.
CẦN LÀM GÌ ĐỂ PHÒNG NGỪA?
Trước những nguy cơ sức khỏe tiềm ẩn từ thời tiết nắng nóng, đặc biệt đối với người có bệnh nền hoặc từng đột quỵ, bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng khuyến nghị mỗi người cần chủ động thực hiện một số biện pháp để bảo vệ cơ thể an toàn trong mùa hè khắc nghiệt.
Trước tiên, việc duy trì đủ nước cho cơ thể là yếu tố then chốt. Bạn nên uống nước thường xuyên, ngay cả khi chưa thấy khát. Nước lọc hoặc nước điện giải là lựa chọn ưu tiên, trong khi các loại nước ngọt, cà phê, rượu bia cần được hạn chế vì dễ gây mất nước. Khi ra ngoài, nên luôn mang theo nước bên mình và chú ý quan sát màu nước tiểu. Nếu có màu vàng sậm, đó là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang thiếu nước.
Bác sĩ cũng lưu ý hạn chế ra ngoài đường vào khung giờ nắng gay gắt, từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Nếu bắt buộc phải ra ngoài, cần trang bị đầy đủ như đội mũ rộng vành, đeo kính râm, mặc quần áo sáng màu, rộng rãi, thoáng mát và sử dụng kem chống nắng để hạn chế hấp thụ nhiệt và tia cực tím.
Giữ cho cơ thể và không gian sống luôn mát mẻ cũng là điều cần thiết. Sử dụng quạt, điều hòa, máy phun sương hoặc đặt thêm chậu nước trong nhà để tăng độ ẩm không khí. Có thể tắm nước mát hoặc lau người bằng khăn ẩm để giảm nhiệt cho cơ thể. Đồng thời, nên đóng rèm cửa hướng nắng để hạn chế hơi nóng thâm nhập vào nhà.
Trong chế độ ăn, bác sĩ khuyên nên ăn nhẹ, bổ sung nhiều rau xanh và trái cây mọng nước như dưa hấu, cam, bưởi… giúp cung cấp vitamin và bù nước tự nhiên. Thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ngọt hoặc bữa ăn quá no nên được hạn chế, bởi chúng làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hóa và điều hòa nhiệt độ cơ thể.
Theo dõi sức khỏe chặt chẽ bằng cách đo huyết áp thường xuyên theo đúng hướng dẫn của bác sĩ. Cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị, uống thuốc đúng giờ và đủ liều. Tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi loại thuốc khi chưa có chỉ định từ bác sĩ.
Bên cạnh đó, bác sĩ Dũng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận diện sớm dấu hiệu đột quỵ, đặc biệt trong điều kiện nắng nóng. Hãy nhớ quy tắc FAST gồm méo miệng, một bên mặt xệ xuống (Face), tay chân yếu yếu hoặc liệt một bên, không giơ lên được (Arm), nói ngọng, nói khó, không nói được hoặc không hiểu lời người khác (Speech), gọi cấp cứu 115 ngay lập tức khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào trên (Time).
Đồng thời cũng cần phân biệt giữa kiệt sức vì nóng (toát nhiều mồ hôi, da lạnh ẩm, ớn lạnh, mạch nhanh yếu, buồn nôn/nôn, chuột rút, mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, ngất xỉu) với sốc nhiệt. Đây là một tình trạng nguy hiểm hơn kiệt sức với thân nhiệt tăng trên 40°C, da đỏ nóng, nhịp tim nhanh, lú lẫn, mất phương hướng, thậm chí bất tỉnh hoặc co giật.
Cuối cùng, duy trì liên lạc với người thân hoặc hàng xóm cũng là điều quan trọng, nhất là với người sống một mình. Hãy thông báo cho người thân biết tình trạng sức khỏe của mình và sắp xếp để luôn có người thăm hỏi, hỗ trợ khi cần thiết.
