Điêu khắc đã trở thành một mặt hàng chủ lực trong xã hội, từ đường phố La Mã cổ đại đến các thành phố hiện đại. Ngày nay, tiêu chuẩn dường như: “Tác phẩm điêu khắc càng kỳ lạ càng tốt”. Dưới đây là một số tác phẩm điêu khắc công cộng độc đáo nhất có thể được tìm thấy trên khắp thế giới.
VẬN ĐỘNG VIÊN BƠI LỘI... TRÊN CẠN
Ở bất kỳ nơi nào quanh bờ nam của sông Thames giữa Tháp london và Tòa thị chính, chúng ta sẽ nhìn thấy tác phẩm điêu khắc khổng lồ về một người đàn ông đang bơi qua... bãi cỏ.
Tác phẩm dài hơn 14m và rộng hơn 3m nhằm quảng cáo cho một loạt phim truyền hình mới trên Discovery Channel có tên là London Ink, một chương trình về hình xăm dựa trên chương trình Miami Ink. Tượng người bơi được làm bằng polystyrene gia cố và là điểm thu hút chính đối với khách du lịch và người dân London.
Khoảng 400 - 800 nhà điêu khắc đã được điều động để xây dựng bức tượng tráng lệ này. Trong quá trình thực hiện, một số sự cố ngớ ngẩn đã xảy ra. 100 - 200 người làm không biết rằng bức tượng cần phải nằm một phần bên trong cỏ và một phần bên ngoài.
Giới truyền thông đã vây quanh nơi này và các công nhân sau đó đã bị đuổi. Những người đứng đầu kênh Discovery nghĩ rằng họ có thể hiển thị thời gian và các chi tiết khác của loạt phim trên chính bức tượng.
CHÚ HỀ BALLERINA
Ballerina Clown còn được gọi là Cloownerina, là một tác phẩm điêu khắc công cộng ở khu phố Venice của Los Angeles (Mỹ).
Tác phẩm được ra mắt vào năm 1989 và được Jonathan Borofsky sáng tạo ra. Tác phẩm điêu khắc này có hoạt hình, thỉnh thoảng “đá chân” vào khoảng thời gian đã định là buổi chiều. Tác phẩm “dị” này nằm trên đỉnh của một hiệu thuốc CVS ở góc đường Rose Ave và Main St.
Nhà phát triển nhà ở Harlan Lee đã đặt làm tác phẩm điêu khắc này với giá 300.000 đô la vào năm 1989. Ban đầu, tác phẩm được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại, Los Angeles với kích thước 3,7m. Thay vì chân của tác phẩm chuyển động, tác phẩm đã hát lại ca khúc "My Way" của Frank Sinatra.
Khi tác phẩm điêu khắc thực tế, có kích thước đầy đủ hoàn thành, những người thuê nhà trong tòa nhà mà tác phẩm đứng trên đã phàn nàn về tiếng ồn mà đầu gối của tác phẩm tạo ra. Vì lý do này, đôi chân của tác phẩm đã ngừng chuyển động. Harlan Lee đã bán tòa nhà vào năm 1990 và hiệp hội nhà ở của tòa nhà hiện đang sở hữu tác phẩm điêu khắc này.
Đôi chân của tác phẩm bắt đầu chuyển động trở lại vào tháng 5/2014 nhưng đã dừng lại tạm thời vì cần có các bộ phận thay thế.
SỰ TIẾN HÓA THẦM LẶNG
Một phần của Công viên biển quốc gia, The Silent Evolution là tác phẩm của nghệ sĩ người Anh Jason de Caires Taylor.
Đây là tác phẩm điêu khắc dưới nước được tạo thành từ 400 bức tượng riêng lẻ. Là những bức tượng đúc của người dân địa phương Mexico để đại diện cho các khía cạnh khác nhau của xã hội.
Tác phẩm được làm từ xi măng có độ PH trung tính và bền hơn xi măng thông thường gấp 10 lần. Lý do chính và quan trọng khiến Jason Taylor nghĩ ra sáng tạo như vậy là để kết hợp nghệ thuật một cách phù hợp với các tiêu chuẩn môi trường cần thiết. Với sáng tạo này, kết quả không chỉ nghệ thuật được công nhận mà cả nghệ sĩ cũng được công nhận.
Người ta nhận thấy rằng nghệ sĩ đã cố gắng kết nối khía cạnh nhân tạo với thiên nhiên nhiều nhất có thể. Ngoài ra, vì cả du khách và thợ lặn đều có thể nhìn thấy những tác phẩm điêu khắc khổng lồ được đặt trong nước, có thể nói rằng mục đích tạo ra một khái niệm như vậy đã thành công hơn cả mong đợi.
ĐI BỘ ĐẾN BẦU TRỜI
Walking to the Sky là một tác phẩm điêu khắc ngoài trời của Jonathan Borofsky.
Tác phẩm gốc được lắp đặt tại Trung tâm Rockefeller vào mùa thu năm 2004 trước khi được chuyển đến Trung tâm Điêu khắc Nasher ở Dallas, Texas (Mỹ) vào năm 2005. Một bản sao được lắp đặt tại khuôn viên trường Đại học Carnegie Mellon ở Pittsburgh, Pennsylvania. Một bản sao khác được lắp đặt trước tòa nhà Kiturami Homsys Co, ở Hwagok-dong, Gangseo-gu, Seoul, Hàn Quốc.
Tác phẩm nặng 7 tấn mô tả một bé gái, một nữ doanh nhân, một chàng trai trẻ và một số người khác đang trèo lên cây cột thép không gỉ cao hơn 30m. Ba người đang nhìn lên từ chân cột, hướng về phía đông theo góc 75 độ.
Tác phẩm lấy cảm hứng từ một câu chuyện mà cha của Borofsky thường kể cho ông nghe khi ông còn nhỏ về một người khổng lồ thân thiện sống trên bầu trời. Trong mỗi câu chuyện, cha và con trai sẽ du hành lên bầu trời để nói chuyện với người khổng lồ về những gì cần phải làm cho mọi người trên trái đất. Nghệ sĩ cho biết tác phẩm điêu khắc này là "sự tôn vinh tiềm năng của con người trong việc khám phá ra chúng ta là ai và chúng ta cần đi đâu”.
CÂY ĐÈN GIAO THÔNG
Traffic Light Tree là một tác phẩm điêu khắc công cộng nằm giữa Poplar và Blackwall (London – Anh), do nhà điêu khắc người Pháp Pierre Vivant tạo ra.
Ban đầu, tác phẩm này nằm trên một vòng xoay ở Canary Wharf, tại ngã tư Heron Quay, Marsh Wall và Westferry Road. Hiện nay, Cây đèn giao thông nằm trên một vòng xoay khác gần Chợ Billingsgate ở Poplar.
Cao 8m và chứa đến 75 bộ đèn, mỗi bộ được điều khiển bằng máy tính. Traffic Light Tree được lắp đặt vào năm 1998 tại địa điểm của một cây phong đang bị ảnh hưởng do ô nhiễm. Thời điểm đầu, người ta dự định sẽ kích hoạt đèn để phản ánh các hoạt động nhộn nhịp trên sàn giao dịch chứng khoán London nhưng điều này tỏ ra quá tốn kém để đưa vào thực tế. Bên cạnh đó, một số người lái xe đã bị nhầm lẫn bởi đèn giao thông.
Năm 2005, Saga Motor Insurance đã ủy quyền thực hiện một cuộc khảo sát hỏi những người lái xe tại nước Anh về những vòng xoay tốt nhất và tệ nhất trong cả nước và thật ngạc nhiên khi vòng xoay có Cây đèn giao thông được yêu thích nhất.
QUẢ CẦU LÔNG
Được lắp đặt vào năm 1994, những quả cầu lông khổng lồ này có thể được tìm thấy trên bãi cỏ rộng lớn của Bảo tàng Nghệ thuật Nelson-Atkins ở Kansas City.
Claes Oldenburg và Coosje van Bruggen, một cặp vợ chồng, đã tạo ra những tác phẩm điêu khắc bằng nhôm và nhựa gia cố sợi thủy tinh, lấy cảm hứng từ mũ đội đầu của người Mỹ bản địa và cảnh quan cỏ xung quanh.
Mặc dù một số người dân cho rằng chúng vui nhộn và thích thú, nhưng những người khác lại coi chúng là sự lãng phí tiền bạc và "không phải là nghệ thuật".
MỸ NHÂN TẮM GIỮA HỒ
Tác giả của bức tượng đặc biệt này là ông Oliver Voss, một nghệ sĩ, đồng thời là giám đốc một công ty quảng cáo của Đức.
Oliver Voss cho biết, bức tượng lấy cảm hứng từ cố nữ diễn viên Marilyn Monroe, ông hy vọng có thể mang đến một cách thưởng thức mới về vẻ đẹp của hồ Alster. Mỹ nữ khổng lồ cũng mang hàm ý ca ngợi Hamburg như một trung tâm của những ngành công nghiệp sáng tạo.
Đây là một công trình nặng 2 tấn làm từ thép, được ghép lại từ 3 phần của một bức tượng khổng lồ cao 4m và dài 30m, mô tả hình ảnh một mỹ nữ đang tắm trong hồ. Ngay khi bức tượng vừa hoàn thành, nhiều du khách thậm chí còn bỏ thêm tiền để thuê thuyền nhằm mục đích quan sát cận cảnh nàng Monroe. Điều này khiến cho nó được ngợi ca là "bức tượng quyến rũ nhất".
Tuy nhiên, với một thiết kế táo bạo, bức tượng này đồng thời cũng gây ra nhiều tranh cãi. Những người lớn tuổi trong vùng cho rằng hình ảnh một cô gái tắm giữa hồ có phần thô tục, tư thế của bức tượng dễ khiến nhiều người cảm thấy "đỏ mặt" khi nhìn tổng thể. Đồng thời, chất liệu sơn trên bề mặt tượng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng nước trong hồ.
Không chỉ vậy, đằng sau vẻ gợi cảm vào ban ngày, dưới ánh đèn mờ ảo vào ban đêm, bức tượng gây cho người ta cảm giác rùng mình, thậm chí thường khiến những đứa trẻ đi qua bên đường sợ hãi khóc thét. Do đó, dù mang một thiết kế đặc biệt và ý nghĩa nhân văn sâu sắc, nhưng chỉ 10 ngày sau, bức tượng này đã bị chính quyền địa phương yêu cầu gỡ bỏ sớm hơn dự kiến.
BÀN TAY CỦA SA MẠC
Mano del Desierto là tác phẩm điêu khắc lớn về một bàn tay nằm ở Sa mạc Atacama tại Chile, cách thành phố Antofagasta khoảng 60km về phía nam và phía đông, trên Đường cao tốc Panamerican.
Điểm tham chiếu gần nhất là "Ciudad Empresarial La Negra" (Thành phố thương mại La Negra). Nó nằm giữa các điểm đánh dấu km1309 và 1310 trên đường cao tốc. Tác phẩm này đề cập đến các vi phạm nhân quyền do chế độ Pinochet gây ra.
Tác phẩm được xây dựng bởi nhà điêu khắc người Chile Mario Irarrázabal và ở độ cao 1.100m so với mực nước biển. Kích thước phóng đại của nó được cho là để nhấn mạnh sự yếu đuối, bất lực của con người.
Tác phẩm có đế bằng sắt và bê tông, cao 11m, được tài trợ bởi Corporación Pro Antofagasta, một tổ chức hỗ trợ địa phương. Bàn tay của sa mạc được khánh thành vào ngày 28/3/1992.
NGƯỜI VÔ DANH
Tại thành phố Reykjavik (Iceland), có một bức tượng khiến người qua đường không khỏi tò mò.
Đúng như tên gọi “Người vô danh” của nó, chúng ta không thể biết mặt mũi hoặc vóc dáng nửa trên của người đàn ông bí ẩn ấy, bởi một khối đá to kềnh đã che lại, chỉ để lộ nửa thân dưới. Ông ấy là ai? Ông có thể là bất cứ ai trong chúng ta, những người luôn phải gánh một đống trách nhiệm trên mình và hằng ngày đều phải xách túi đến nơi làm việc, dù tâm trạng có tốt hay không.
Bức tượng này cũng có vẻ như đang đi về hướng tòa thị chính. Nó được xây dựng từ đá bazan núi lửa và được nghệ sĩ Magnús Tómasson điêu khắc vào năm 1994.
TƯỢNG ĐÀI Ô TÔ CỔ
Carhenge là bản sao của Stonehenge (Anh) nằm gần thành phố Alliance, Nebraska ở vùng High Plains của Mỹ.
Thay vì được xây dựng bằng những khối đá lớn dựng đứng như Stonehenge ban đầu, Carhenge lại được tạo thành từ những chiếc ô tô cổ của Mỹ, tất cả đều được phủ bằng sơn phun màu xám.
Được xây dựng bởi Jim Reinders, Carhenge khánh thành vào ngày hạ chí tháng 6/1987. Đến năm 2006, một trung tâm du khách đã được xây dựng để phục vụ cho địa điểm này.
Carhenge bao gồm 39 chiếc ô tô được sắp xếp theo hình tròn có đường kính khoảng 29m. Một số được giữ thẳng đứng trong hố sâu 1,5m, phần thân xe hướng xuống dưới và các vòm được tạo thành bằng cách hàn các ô tô lên trên các mô hình hỗ trợ.
Đá gót chân là một chiếc Cadillac 1962. Ba chiếc ô tô được chôn tại Carhenge với một tấm biển ghi: "Nơi đây có ba bộ xương của những chiếc ô tô nước ngoài. Chúng đã phục vụ mục đích của chúng ta trong khi Detroit ngủ. Bây giờ Detroit đã thức và nước Mỹ vĩ đại!".
Carhenge tái hiện lại tình trạng đổ nát hiện tại của Stonehenge, thay vì vòng tròn đá ban đầu được dựng lên từ năm 2500 trước Công nguyên đến năm 2000 trước Công nguyên. Ngoài bản sao Stonehenge, khu vực Carhenge còn có một số tác phẩm nghệ thuật khác được tạo ra từ những chiếc ô tô được phủ nhiều màu sơn phun khác nhau.
Carhenge đã xuất hiện trong loạt phim trực tuyến Cars on the Road của Pixar.
QUỶ LÙN DƯỚI GẦM CẦU
Fremont Troll (còn được gọi là The Troll hoặc Troll Under the Bridge ) là một tác phẩm điêu khắc công cộng ở khu phố Fremont thuộc thành phố Seattle, bang Washington, Mỹ.
Là một bức tượng khổng lồ được làm bằng nhiều chất liệu, nằm trên Phố N. 36 tại Đại lộ Troll N., bên dưới đầu phía bắc của Cầu tưởng niệm George Washington (còn được gọi là Cầu Aurora). Troll đang ôm một chiếc Volkswagen Beetle thật, như thể nó vừa mới lấy trộm từ đường phía trên. Chiếc xe có biển số California.
Ban đầu, chiếc xe chứa một viên nang thời gian, bao gồm một bức tượng bán thân bằng thạch cao của Elvis Presley, đã bị đánh cắp khi tác phẩm điêu khắc bị phá hoại. Troll cao 5,5m, nặng 5.900kg và được làm bằng thép thanh, dây và bê tông.
Tác phẩm được điêu khắc bởi 4 nghệ sĩ: Steve Badanes, Will Martin, Donna Walter và Ross Whitehead. Ý tưởng về một con troll sống dưới một cây cầu bắt nguồn từ văn hóa dân gian Scandinavia (Na Uy).
Các nghệ sĩ có bản quyền đối với hình ảnh Troll. Họ đã kiện các doanh nghiệp sử dụng hình ảnh của họ cho mục đích thương mại mà không có sự cho phép bằng văn bản. Bưu thiếp, bia và các sản phẩm khác được các nghệ sĩ chấp thuận đều có sẵn trên thị trường và các tổ chức phi lợi nhuận được sử dụng miễn phí.
Tác phẩm này ra đời khi Hội đồng Nghệ thuật Fremont tổ chức một cuộc thi lấp đầy không gian dưới gầm cầu, nơi "đang trở thành bãi đổ rác và thiên đường cho những kẻ buôn bán ma túy".
ĐÀI TƯỞNG NIỆM NELSON MANDELA
Đài tưởng niệm cựu Tổng thống Nam Phi - Nelson Mandela được xây dựng cho Bảo tàng Apartheid để vinh danh kỷ niệm 50 năm ngày ông bị bắt giữ vào năm 1962.
Đài tưởng niệm được hình thành bởi nghệ sĩ Nam Phi, Marco Cianfanelli. Bao gồm 50 tấm bia cao hơn 9m được cắt bằng tia laser và gắn xuống đất.
Nhìn gần, tác phẩm nghệ thuật này có thể không giống bất kỳ thứ gì ngoại trừ một loạt các mảnh kim loại nhô ra khỏi mặt đất. Tuy nhiên, nếu nhìn từ xa, chúng tạo nên hình ảnh của vị Tổng thống của Nam Phi, Nelson Mandela.
TƯỢNG KHÔNG ĐẦU MẶC VEST
Một bức tượng Franz Kafka của nghệ sĩ Jaroslav Róna được lắp đặt trên phố Vězeňská ở Khu phố Do Thái của Praha, Cộng hòa Séc vào tháng 12/2003.
Bức tượng nằm gần Nhà thờ Do Thái Tây Ban Nha. Bức tượng mô tả Franz Kafka đang cưỡi trên vai của một nhân vật không đầu mặc vest. Tác phẩm điêu khắc này được cho là ám chỉ đến câu chuyện "Miêu tả cuộc đấu tranh" năm 1912 của Kafka, trong đó nhân vật chính trèo lên vai của một lữ khách để ngắm nhìn thế giới qua đôi mắt của họ.
Thành phố Prague tuyên dương và vinh danh Kafka với một tượng điêu khắc bằng đồng. Tượng được bảo trợ bởi Franz Kafka Society, một hiệp hội được thành lập với mục đích cổ võ di tặng của Kafka và những nhà văn Do thái ở Prague.
GIẤC MƠ
The Dream là một tác phẩm điêu khắc và nghệ thuật công cộng của Jaume Plensa tại Sutton, St Helens, Merseyside (Anh).
Với chi phí khoảng 1,8 triệu bảng Anh (tương đương với 3,05 triệu bảng Anh vào năm 2023), tác phẩm được tài trợ thông qua Dự án Nghệ thuật Lớn phối hợp với Hội đồng Nghệ thuật Anh, Quỹ Nghệ thuật và Kênh 4.
“Giấc mơ” bao gồm một cấu trúc màu trắng dài 20m, nặng 500 tấn, được đúc để giống với đầu và cổ của một phụ nữ trẻ nhắm mắt thiền định. Cấu trúc được phủ bằng đá dolomit Tây Ban Nha trắng lấp lánh, tạo sự tương phản với than đá từng được khai thác ở đây.
Bản thân tác giả Jaume Plensa đã tuyên bố: “Khi tôi lần đầu tiên đến địa điểm này, tôi đã nghĩ ngay đến một thứ gì đó nhô ra khỏi lòng đất. Tôi quyết định làm một cái đầu của một bé gái chín tuổi để tượng trưng cho ý tưởng về tương lai này. Thật độc đáo”.
Thiết kế ban đầu của tác phẩm điêu khắc yêu cầu một chùm ánh sáng hướng lên bầu trời từ đỉnh đầu và tên làm việc của tác phẩm điêu khắc là Ex Terra Lucem ("Từ mặt đất, ánh sáng"), ám chỉ đến phương châm trước đây của St Helens. Do sự phản đối của Cơ quan Đường bộ, tác phẩm điêu khắc không được chiếu sáng. Vào năm 2010, một đơn xin quy hoạch mới đã được đệ trình lên Hội đồng St Helens để chiếu sáng cho tác phẩm.
Đối với tác phẩm, Plensa đã nhận được Giải thưởng Marsh năm 2009 cho Sự xuất sắc trong Điêu khắc Công cộng.
“THIẾT BỊ DIỆT TRỪ CÁI ÁC”
Device to Root out Evil là một nhà thờ “lộn ngược” theo phong cách New England với tháp chuông cắm dưới lòng đất.
Được tạo ra như một tác phẩm điêu khắc của nghệ sĩ người Mỹ Dennis Oppenheim. Ban đầu được gọi là Nhà thờ, nó được đề xuất với Quỹ Nghệ thuật Công cộng của Thành phố New York để đặt tại Phố Church, nơi nghệ sĩ sống. Tuy nhiên, nó được coi là quá gây tranh cãi nên tên đã được thay đổi và tác phẩm điêu khắc được chế tạo và lắp đặt như một phần của Venice Biennale năm 1997.
Đại học Stanford đã chấp thuận mua tác phẩm này vào năm 2003, nhưng quyết định này sau đó đã bị phủ quyết bởi chủ tịch của Stanford vì ông cho rằng tác phẩm "không phù hợp với khuôn viên trường". Sau đó, tác phẩm được lắp đặt tại một công viên công cộng ở Vancouver, Canada như một phần của Triển lãm điêu khắc Vancouver năm 2005.
Nhưng một lần nữa lại gây tranh cãi và sau đó được chuyển đến Bảo tàng Glenbow ở Calgary, nơi tác phẩm được trưng bày cho đến năm 2014. Hiện tác phẩm đang ở Plaza de la Puerta de Santa Catalina tại Palma, Mallorca.
Tác phẩm điêu khắc cao 7,5m này được chế tạo từ thép mạ kẽm, kim loại đục lỗ và kính Venice. “Đó là một cử chỉ rất đơn giản được thực hiện ở đây, chỉ cần lật ngược một thứ gì đó. Người ta luôn tìm kiếm một cử chỉ cơ bản trong điêu khắc, sự tiết kiệm cử chỉ: đó là phương tiện đơn giản nhất, trực tiếp nhất để thực hiện một tác phẩm. Việc lật ngược một thứ gì đó gợi ra sự đảo ngược nội dung và việc chỉ một tháp chuông xuống đất sẽ dẫn nó đến địa ngục thay vì thiên đường”, nghệ sĩ Dennis Oppenheim nói về tác phẩm của mình.
