Tờ New York Times cho biết, Nio - công ty sản xuất ô tô điện Trung Quốc có 11.000 nhân viên trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển, nhưng chỉ bán được 8.000 xe ô tô mỗi tháng kể từ tháng 4 đến tháng 6/2023.
Hãng này đã đầu tư rất nhiều vào robot đến mức một trong các nhà máy của họ chỉ cần 30 kỹ thuật viên để sản xuất 300.000 động cơ xe điện mỗi năm. Nio cung cấp kính thực tế tăng cường trị giá 350 USD cho mỗi ghế trong ô tô của họ và đã giới thiệu một điện thoại di động tương tác với hệ thống lái tự động của xe.
CÀNG BÁN CÀNG LỖ
Nhưng không có bất kỳ phần nào của các hoạt động kinh doanh này hiện có lợi nhuận – và tương lai cũng có thể không có. Nio đã thua lỗ 835 triệu USD trong quý hai, tức là 35.000 USD cho mỗi chiếc xe họ bán ra.
Nio và các công ty khác trong lĩnh vực ô tô điện rộng lớn của Trung Quốc đều có sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính phủ cho phép họ chống chịu những khoản lỗ như vậy và tiếp tục phát triển. Khi Nio gần như cạn kiệt tiền vào năm 2020, chính quyền địa phương ngay lập tức đầu tư 1 tỷ USD để sở hữu 24% cổ phần công ty, và một ngân hàng được kiểm soát bởi nhà nước dẫn đầu một nhóm các ngân hàng khác để đầu tư thêm 1,6 tỷ USD vào đây.
Ngày nay, Nio thể hiện sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực đổi mới và sản xuất xe ô tô điện, làm nổi bật mối đe dọa của họ đối với các hãng ô tô truyền thống ở châu Âu và Mỹ.
Cuộc đình công của Hiệp hội Công nhân ô tô Mỹ (UAW) chống lại ba hãng ô tô ở Detroit, đang bước vào tuần thứ ba, về cơ bản là một cuộc xung đột xoay quanh xe ô tô điện: Các công ty cho rằng họ phải đầu tư hàng tỷ USD để cải tiến hoạt động, trong khi công nhân cho rằng họ phải bảo vệ công việc khỏi tự động hóa và công nghệ đồng thời tăng lương.
Gần đây, các chính trị gia châu Âu lo lắng trước làn sóng xuất khẩu Trung Quốc đã chính thức khởi động cuộc điều tra xem các nhà sản xuất ô tô điện ở Trung Quốc đã nhận được các khoản trợ cấp từ chính phủ, một bước đi có thể dẫn đến việc châu Âu áp thuế với xe nhập khẩu Trung Quốc. Xuất khẩu ô tô điện của Trung Quốc đã tăng 851% trong ba năm qua, chủ yếu đối với châu Âu. Cuộc điều tra của Liên minh châu Âu có tính đa quốc gia: Nhiều công ty quan trọng nhất của châu Âu có liên quan đến thị trường Trung Quốc, và Trung Quốc sẵn sàng trả đũa.
Các công ty như Nio, đang chi tiêu mạnh mẽ cho tiếp thị, quảng cáo tại Đức và các nước châu Âu khác, rất cần xuất khẩu. Câu hỏi là liệu Nio có thể bán đủ xe để xứng đáng với nỗ lực nghiên cứu và đầu tư của họ hay không.
"Tôi thực sự không lo lắng về khả năng hoặc số lượng sản xuất - tôi chỉ quan tâm đến nhu cầu", ông William Li, Chủ tịch và CEO của Nio nói tại một cuộc họp báo tại Thượng Hải.
Trong khi các nhà sản xuất ở Mỹ và châu Âu đang cố gắng bắt kịp, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới trong một khía cạnh quan trọng của chuỗi cung ứng ô tô điện: Công nghệ pin. Họ đã tiên phong trong việc phát triển các công thức hóa học pin mới cho phép lái xe đi xa với chi phí giảm đáng kể. Trung Quốc cũng thống trị trong việc sản xuất động cơ điện và trong việc thiết kế các hệ thống hiệu suất cao kết hợp pin và động cơ.
Doanh số bán xe ô tô điện đang tăng nhanh, nhưng Trung Quốc đã xây dựng nhà máy nhanh hơn thậm chí cả cho mọi thành phần của xe ô tô điện. Điều này đã tạo ra một lượng sản xuất dư thừa đã đẩy giá xe ô tô điện xuống dưới mức giá của xe chạy bằng xăng.
Tiền lương cũng có xu hướng thấp hơn ở Trung Quốc. Công nhân ô tô ở các thành phố lớn như Thượng Hải kiếm được khoảng 30.000 USD tiền lương và phúc lợi một năm, trong khi công nhân ở các thành phố rẻ hơn trong nội địa kiếm được ít hơn đáng kể.
Ngược lại, Ford Motor cho biết công nhân của họ kiếm được trung bình 110.000 USD tiền lương và phúc lợi một năm. U.A.W. đang dự tính mức tăng lương khoảng 40% trong bốn năm, cộng với một ngày nghỉ được trả lương mỗi tuần làm việc.
Như nhà máy sản xuất động cơ điện mới của Nio cho thấy, ngành sản xuất ô tô của Trung Quốc hiện nằm trong số những nước tự động hóa nhất trên thế giới. Michael Dunne, một nhà phân tích ô tô chuyên về Trung Quốc ở San Diego, cho biết các nhà sản xuất ô tô Mỹ đang nhận ra rằng họ phải mua robot công nghiệp và các thiết bị tự động hóa khác từ các nhà cung cấp Trung Quốc.
Ông Dunne, cựu chủ tịch của General Motors Indonesia cho biết: “Họ nhìn xung quanh và nói rằng liệu Mỹ có khả năng nào gần bằng khả năng tự động hóa của mình không, và câu trả lời là không”.
Paul Gong, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu ô tô châu Á của ngân hàng UBS, dự đoán các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sẽ chiếm 1/3 thị trường ô tô toàn cầu vào cuối thập kỷ này. Phần lớn sự tăng trưởng trong dự báo của ông là do thị phần của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc trên thị trường châu Âu tăng vọt lên 20%, từ mức chỉ 3% hiện nay.
CEO Li của Nio nói: “Tất cả các bạn đều biết rằng chúng tôi chưa hòa vốn, chúng tôi đang chịu áp lực rất lớn. Nhưng các khoản đầu tư vào công nghệ của công ty vẫn là con đường chúng tôi nên đi”.
Ông cho biết, tại Trung Quốc, “sự cạnh tranh khốc liệt đến mức thúc đẩy mọi nhà sản xuất ô tô phải phát triển các công nghệ mới”.
Lợi thế công nghệ của Trung Quốc đã thuyết phục một số nhà sản xuất ô tô châu Âu rằng việc đạt được quan hệ đối tác mặc dù họ phải cạnh tranh với các nhà xuất khẩu Trung Quốc là có ý nghĩa kinh tế.
Vào tháng 7, Volkswagen đã trả 700 triệu USD cho 4,99% cổ phần của XPeng, một công ty khởi nghiệp xe điện Trung Quốc đang thua lỗ, đưa ra mức định giá 14 tỷ USD cho XPeng. Nio đã nhận được sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương nơi đặt trụ sở, nhưng XPeng cũng đã thừa nhận sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương ở Vũ Hán.
Hồi tháng 4, Volkswagen công bố sẽ xây dựng một trung tâm phát triển ô tô trị giá 1,1 tỷ USD tại thành phố Hợp Phì, miền trung Trung Quốc. VW sẽ thuê 2.000 kỹ sư để thực hiện công việc trước đây được thực hiện tại trụ sở chính ở Wolfsburg, Đức, đối với ô tô sản xuất tại Trung Quốc.
Không phải tất cả các công ty xe điện Trung Quốc đều đang thua lỗ. BYD, hãng sản xuất ô tô điện hàng đầu tại Trung Quốc và toàn cầu, đã tăng gấp ba lần lợi nhuận lên 1,5 tỷ USD trong nửa đầu năm nay. BYD tự sản xuất pin và là nhà sản xuất có hiệu suất cao.
Các nhà nghiên cứu của UBS đã hợp tác với một công ty kỹ thuật để “phá tung” một chiếc ô tô điện BYD Seal. Họ phát hiện ra rằng chi phí sản xuất chiếc sedan hatchback Seal thấp hơn ít nhất 35% so với một chiếc xe nhỏ hơn một chút có chất lượng tương tự, chiếc Volkswagen ID3.
Thị trường toàn cầu có thể mong đợi lượng xuất khẩu nhiều hơn từ BYD: Công ty gần đây đã đặt hàng từ các nhà máy đóng tàu của Trung Quốc đội tàu chở ô tô xuyên đại dương lớn nhất từng được đóng của riêng mình.
Ngoài châu Âu, các thương hiệu Trung Quốc cũng báo cáo doanh số bán ô tô tăng vọt tại các thị trường từ Australia, Trung Đông đến Mỹ Latinh. Thị trường duy nhất mà ô tô Trung Quốc chiếm thị phần không đáng kể và dự kiến sẽ không giành được chỗ đứng là Mỹ.
Năm 2018, Robert E. Lighthizer, đại diện thương mại của Tổng thống Donald J. Trump, đã áp đặt mức thuế 25% đối với tất cả ô tô nhập khẩu từ Trung Quốc. Chính quyền ông Biden đã đưa ra đề xuất trợ cấp cho xe điện, loại trừ ô tô Trung Quốc.
Thị trường ô tô nói chung ở Trung Quốc đã bị thu hẹp kể từ năm 2017, do doanh số bán ô tô chạy bằng xăng giảm mạnh nhanh hơn doanh số bán ô tô điện tăng. Dịch vụ gọi xe đã trở nên phổ biến trong khi các tuyến đường sắt cao tốc và tàu điện ngầm đã gắn kết chặt chẽ đất nước với nhau.
CON ĐƯỜNG PHẢI ĐI
Các công ty Trung Quốc tiếp tục chạy đua cải tiến công nghệ. Kể từ tháng 4, Nio đã giới thiệu mẫu xe du lịch cỡ nhỏ đầu tiên và một mẫu xe thể thao đa dụng coupe mới đồng thời nâng cấp ba mẫu xe khác. Kính thực tế tăng cường hỗ trợ Internet của Nio có thể cho phép hành khách chiếu cuộc họp video hoặc chia sẻ trò chơi trên máy tính.
Những sáng kiến này đang bắt đầu làm tăng doanh số bán hàng của công ty, mặc dù vẫn ở mức thấp. Số liệu do công ty mới công bố cho thấy tốc độ giao xe trung bình hàng tháng đã tăng lên 18.477 chiếc từ tháng 7 đến tháng 9. Công ty vẫn chưa công bố thông tin tài chính quý 3.
Bán smartphone và ô tô điện cùng nhau từ lâu đã là ước mơ của ngành công nghiệp ô tô điện và điện thoại thông minh. Điện thoại di động, vốn phối hợp chặt chẽ với các chức năng tự lái của ô tô, có thể được thay thế thường xuyên hơn nhiều khi công nghệ cải tiến hơn so với chất bán dẫn trong ô tô, vốn phải vượt qua các cuộc đánh giá an toàn kéo dài.
Vào ngày 21/9, Nio đã bán thương hiệu điện thoại di động của riêng mình với nút điều khiển ô tô ở bên trái. Người sáng lập Geely, một nhà sản xuất ô tô khác của Trung Quốc, năm ngoái đã mua lại 79% cổ phần của nhà sản xuất điện thoại thông minh Meizu và đã bắt đầu đưa phần mềm của họ vào ô tô Geely. Apple đã đàm phán trong nhiều năm về việc bán ô tô điện ngoài iPhone, nhưng nhà sản xuất điện thoại thông minh Trung Quốc Xiaomi đang trong giai đoạn cuối để chuẩn bị gia nhập thị trường ô tô vào năm tới.
Vì vậy các nhà sản xuất ô tô điện của Trung Quốc vẫn kiên trì bất chấp thua lỗ ban đầu. CEO Li của Nio nói: “Tất cả các bạn đều biết rằng chúng tôi chưa hòa vốn, chúng tôi đang chịu áp lực rất lớn”. Nhưng ông tái khẳng định các khoản đầu tư vào công nghệ của công ty là “con đường chúng tôi nên đi”.