Chóng mặt là cảm giác môi trường xung quanh đang quay hoặc chuyển động ngoài tầm kiểm soát, ngay cả khi cơ thể đứng yên. Đây là dấu hiệu của một vấn đề tiềm ẩn liên quan đến não hoặc tai trong.
Một số bài tập đơn giản có thể giúp cải thiện triệu chứng này. Dưới đây là 4 bài tập hỗ trợ não và hệ thống cảm giác ở tai trong thích nghi với các chuyển động, nâng cao khả năng phối hợp, cân bằng và nhận thức không gian.
1. Bài tập Brandt-Daroff
Bài tập Brandt-Daroff là một bài tập cơ bản giúp cải thiện triệu chứng chóng mặt. Chuỗi động tác này giúp não làm quen với các tư thế gây chóng mặt, từ từ giảm mức độ và tần suất của triệu chứng theo thời gian.
Để thực hiện, trước tiên ngồi trên mép giường, giữ lưng thẳng và quay đầu 45 độ sang phải. Sau đó từ từ nằm nghiêng sang bên trái, giữ tư thế trong khoảng 30 giây trước khi nhẹ nhàng ngồi dậy về tư thế ban đầu và tạm dừng một chút.
Tiếp theo, quay đầu 45 độ sang trái và nằm nghiêng sang bên phải, giữ 30 giây, rồi ngồi dậy và dừng lại. Chuỗi động tác này nên được lặp lại 5 lần mỗi lần tập và thực hiện 3 – 5 lần mỗi ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.
2. Thao tác Epley
Thao tác Epley là một kỹ thuật giúp giảm các triệu chứng chóng mặt tư thế lành tính (BPPV), tình trạng xảy ra khi những mảnh canxi nhỏ (còn gọi là canaliths) di chuyển tự do trong ống tai trong. Bài tập này giúp đưa các mảnh canxi về đúng vị trí, nhờ đó giảm cảm giác quay cuồng và mất thăng bằng.
Để thực hiện, trước tiên ngồi trên mép giường và quay đầu 45 độ về phía bên gây chóng mặt. Sau đó, nằm ngửa ra giường sao cho đầu hơi nghiêng xuống và giữ nguyên trong khoảng 20 – 30 giây.
Tiếp tục quay đầu 90 độ sang phía đối diện và giữ thêm 20 – 30 giây. Sau đó, nhẹ nhàng lăn người sang bên đối diện, vẫn giữ đầu quay và giữ tư thế này thêm khoảng 30 giây. Cuối cùng, từ từ ngồi dậy, giữ đầu ở tư thế trung lập và tạm dừng một lúc để ổn định trước khi di chuyển.
3. Thao tác Semont
Thao tác Semont là một bài tập được sử dụng để giảm chóng mặt tư thế lành tính, giúp đưa các tinh thể canxi lỏng trong tai trong trở về đúng vị trí, cải thiện tình trạng mất thăng bằng và cảm giác quay cuồng.
Để thực hiện, trước hết quay đầu 45 độ về phía bên gây chóng mặt. Sau đó nhanh chóng nằm nghiêng sang bên bị ảnh hưởng, đầu hơi cúi xuống, giữ tư thế cho đến khi cảm giác chóng mặt giảm dần.
Tiếp đó, vẫn giữ đầu nghiêng ở cùng góc độ, nhẹ nhàng xoay người sang phía đối diện và giữ trong khoảng 20 giây. Tiếp tục nằm ở tư thế này cho đến khi chóng mặt biến mất hoàn toàn rồi từ từ ngồi dậy, giữ đầu ở vị trí trung lập. Bài tập có thể được lặp lại vài lần nếu cần thiết.
4. Thao tác Foster (ngửa nửa vòng)
Thao tác Foster (ngửa nửa vòng) là một biến thể khác giúp cải thiện tình trạng chóng mặt do rối loạn ở tai trong. So với các bài tập tư thế khác, thao tác này dễ thực hiện hơn, đặc biệt phù hợp với những người gặp vấn đề về cổ hoặc lưng vì yêu cầu ít chuyển động hơn.
Để thực hiện, bắt đầu ở tư thế quỳ trên sàn, đầu hướng thẳng về phía trước. Tiếp đó, cúi người xuống, đưa đầu về phía ngực và sàn giống như đang chuẩn bị lộn người. Sau đó nghiêng đầu khoảng 45 độ về phía khuỷu tay và giữ nguyên trong giây lát.
Tiếp tục trở về tư thế chống tay và đầu trên sàn (tư thế bàn bốn chân) trong khi vẫn giữ đầu nghiêng. Cuối cùng, từ từ ngồi dậy để quay lại tư thế ban đầu.
Bên cạnh việc tập luyện, một số biện pháp đơn giản có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng và phòng ngừa các cơn chóng mặt tái phát. Khi cảm thấy chóng mặt, nên giữ yên cơ thể; nếu đang đứng, hãy ngồi hoặc nằm xuống để tránh ngã. Khi cảm giác ổn định hơn, hãy trở lại hoạt động một cách chậm rãi, tránh thay đổi tư thế đột ngột.
Trong thời gian xuất hiện cơn chóng mặt, nên hạn chế đọc sách hoặc nhìn vào ánh sáng mạnh vì có thể khiến tình trạng trở nên nặng hơn. Nếu thường xuyên bị buồn nôn hoặc khó chịu, nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn về các loại thuốc phù hợp.
Ngoài ra, giữa các đợt chóng mặt, việc tham gia vật lý trị liệu cũng rất hữu ích. Các bài tập giúp cải thiện khả năng giữ thăng bằng, tăng sức mạnh cơ bắp và giảm nguy cơ té ngã.
Lưu ý, cần tìm đến bác sĩ khi tình trạng chóng mặt kéo dài, không thuyên giảm, hoặc gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Việc thăm khám cũng rất quan trọng nếu đây là lần đầu tiên xuất hiện triệu chứng, nhằm xác định nguyên nhân chính xác.
Nếu chóng mặt đi kèm với các dấu hiệu nghiêm trọng như nhìn đôi, nói lắp, hoặc mất phối hợp vận động, cần đến cơ sở y tế ngay lập tức để được xử lý kịp thời.
