Một số người có thể hưởng lợi từ tập thể dục nhiều hơn người khác và phụ nữ dường như đang nắm ưu thế trong vấn đề sức khỏe tim mạch. Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Cardiovascular Research cho thấy phụ nữ có thể nhận được lợi ích lớn hơn từ tập luyện so với nam giới.
Theo đó, các nhà nghiên cứu tại Trung Quốc đã tiến hành phân tích dữ liệu từ 85.000 người không mắc bệnh tim được đăng ký trong UK Biobank, một cơ sở dữ liệu theo dõi hoạt động thể chất của người tham gia thông qua thiết bị đo gia tốc (accelerometer) và ghi nhận các sự kiện tim mạch cũng như tử vong trong trung bình bảy năm.
Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng những phụ nữ thực hiện các bài tập theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA) gồm 175 phút mỗi tuần hoạt động từ vừa đến mạnh hoặc 75 phút mỗi tuần hoạt động cường độ cao có nguy cơ gặp các vấn đề về tim mạch thấp hơn 22% so với những người không đạt mức khuyến nghị. Trong khi đó, ở nam giới, mức giảm nguy cơ này chỉ là 17%.
Phân tích sâu hơn cho thấy phụ nữ có thể đạt được lợi ích tim mạch với lượng tập luyện nhỏ hơn so với nam giới. Để giảm nguy cơ lên đến 30%, nam giới cần tập luyện khoảng 530 phút/tuần, trong khi phụ nữ chỉ cần hoạt động thể chất khoảng 250 phút/tuần, tức chỉ bằng một nửa thời gian so với nam giới.
Các nhà nghiên cứu bày tỏ sự ngạc nhiên khi thấy phụ nữ đạt được lợi ích tương đương nam giới chỉ với khoảng một nửa lượng hoạt động thể chất. Hơn nữa, những phụ nữ tập luyện theo mức khuyến nghị còn có khả năng giảm nguy cơ tử vong rõ rệt gấp 3 lần so với nam giới.
Bác sĩ Emily Lau, Giám đốc Chương trình Sức khỏe Tim mạch Phụ nữ tại Brigham and Women’s Hospital và Massachusetts General Heart and Vascular Institute khi bình luận về nghiên cứu này đã nhận định rằng phụ nữ dường như có một lợi thế rõ rệt về hoạt động thể chất.
Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng thực tế cho thấy phụ nữ thường ít vận động hơn và khó đạt được mục tiêu tập luyện khuyến nghị. Từ đó mở ra cơ hội cho cộng đồng y tế xem xét cách điều chỉnh các khuyến nghị sao cho phù hợp hơn với phụ nữ. Những biện pháp hiện tại chưa thực sự đạt hiệu quả tối ưu.
Kết quả nghiên cứu cũng là bước khởi đầu cho các nghiên cứu sâu hơn nhằm tìm hiểu lý do tại sao phụ nữ lại hưởng lợi nhiều hơn từ tập luyện, ngay cả với lượng ít hơn. Mặc dù nghiên cứu không trực tiếp đưa ra giải thích, các nhà khoa học đã đề xuất một số giả thuyết.
Một trong những giả thuyết chính liên quan đến mức estrogen cao hơn ở phụ nữ. Trước thời kỳ mãn kinh, estrogen có thể đóng vai trò bảo vệ sức khỏe tim mạch, một phần giải thích tại sao phụ nữ thường gặp các sự kiện tim mạch muộn hơn nam giới. Ngoài ra, các thử nghiệm cho thấy nam giới sử dụng bổ sung estrogen có thể cải thiện tình trạng bệnh mạch vành nhờ estrogen hỗ trợ quá trình phân hủy lipid trong tập luyện. Cơ bắp và chuyển hóa cơ của nam và nữ cũng có những khác biệt, điều này có thể góp phần giải thích sự khác nhau trong lợi ích tập luyện.
Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu không phân tích xem thời kỳ mãn kinh, khi mức estrogen ở phụ nữ giảm xuống, có ảnh hưởng đến lợi ích tập luyện hay không. Thế nhưng, hầu hết phụ nữ tham gia nghiên cứu đều lớn tuổi, có lẽ đã qua mãn kinh với tuổi trung bình gần 62, số lượng phụ nữ tiền mãn kinh quá ít để có thể đưa ra so sánh đáng tin cậy.
Các nhà nghiên cứu nhận định, kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng quan trọng để thúc đẩy các biện pháp phòng ngừa bệnh tim mạch theo giới tính, đặc biệt là khi sử dụng thiết bị đeo thông minh để theo dõi hoạt động thể chất. Họ tin rằng trong kỷ nguyên y học cá nhân hóa, các can thiệp tương lai sẽ được thiết kế dựa trên đặc điểm cá nhân của từng người nhằm tối đa hóa lợi ích tim mạch.
Bác sĩ Lau đồng ý với quan điểm này và cho rằng đã đến lúc phải ngừng coi nam và nữ là giống nhau trong nghiên cứu và khuyến nghị y khoa. Bà nhấn mạnh, mặc dù đã là năm 2025, nhiều dữ liệu vẫn được thu thập từ nam giới và áp dụng cho nữ giới mà không điều chỉnh phù hợp.
Đồng thời khẳng định đã có đủ bằng chứng cho thấy nam và nữ khác nhau về cơ chế sinh học, nhưng các hướng dẫn hiện nay vẫn giống nhau cho cả hai giới.
Điều này mở ra cơ hội để xây dựng các khuyến nghị tinh chỉnh hơn, không chỉ về tập luyện mà còn về các yếu tố nguy cơ tim mạch khác, sao cho phù hợp hơn với từng giới. Bác sĩ Lau kết luận đã đến lúc thay đổi cách tiếp cận nghiên cứu và khuyến nghị lâm sàng theo giới tính để đảm bảo hiệu quả tối ưu cho cả nam và nữ.
