Chính sách kinh tế cốt lõi của ông Trump là các quyết định thuế quan mang tính lịch sử của ông, các hành động thương mại ấy một trong chiếc "kiềng" 3 chân trong chương trình nghị sự của Tổng thống Donald Trump được xây dựng trên thuế quan, cắt giảm chi tiêu và cắt giảm thuế. Và phán quyết mới nhất của Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ đang khiến chiếc kiềng ấy lung lay.
Một hội đồng gồm ba thẩm phán tại Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ đã chặn thuế quan toàn cầu của Tổng thống Donald Trump, mà ông áp dụng với lý do là quyền hạn kinh tế khẩn cấp. Các hành động thương mại đó bao gồm thuế quan qua lại "Ngày Giải phóng", thuế quan phổ quát 10% và thuế quan nhằm ngăn chặn fentanyl vào Hoa Kỳ.
Phán quyết này giống như những nhát dao chặt vào 1 chân của chiếc "kiềng kinh tế" của ông Trump. Chính quyền của Tổng thống Trump đã ngay lập tức đệ đơn kháng cáo, bới nếu không có thương mại, toàn bộ kế hoạch chính sách kinh tế của ông Trump có thể sụp đổ.
Thuế quan lịch sử đã thuyết phục hàng chục đối tác thương mại của Hoa Kỳ đến bàn đàm phán để ký kết thỏa thuận với Trump. Về lý thuyết, các thỏa thuận thương mại đó có thể mở ra thị trường nước ngoài cho nhiều hàng hóa của Hoa Kỳ hơn, mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất và nông dân Hoa Kỳ.
Trong khi đó, doanh thu từ thuế quan của ông Trump, ít nhất là một phần, có thể giúp chi trả cho các khoản cắt giảm thuế tốn kém của chính quyền và đảng Cộng hòa tại quốc hội, có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tăng thêm sự chắc chắn cho thị trường bằng cách nâng trần nợ. Việc bãi bỏ quy định và cắt giảm chi tiêu của ông Trump, đặc biệt là thông qua Bộ Hiệu quả Chính phủ, cũng có thể giảm chi phí của chính phủ và phủ nhận một số tác động của việc cắt giảm thuế đối với khoản nợ liên bang đang tăng vọt.
Do cấu trúc mong manh của nó, kế hoạch của ông Trump nhằm mở ra một Thời đại hoàng kim kinh tế mới có rất nhiều người phản đối, bao gồm hầu hết các nhà kinh tế chính thống, những người cho rằng chính quyền thiếu kỷ luật, thẩm quyền và sự ủng hộ chính trị để biến điều đó thành hiện thực. Chính sách thương mại lúc có lúc không, các cuộc chiến pháp lý về DOGE và sự bế tắc trong nội bộ đảng về "Dự luật lớn, đẹp" là bằng chứng.
Elon Musk, một trong những người ủng hộ tài chính lớn nhất của ông Trump, người là gương mặt đại diện cho nhóm DOGE, đã chỉ trích dự luật này trong tuần này, nói rằng việc bổ sung lớn vào nợ của Hoa Kỳ của luật này thực sự làm suy yếu các nỗ lực cắt giảm chi phí của nhóm. Giờ đây, với khả năng không có thành phần thuế quan nào trong chương trình nghị sự của ông Trump, những người theo chủ nghĩa diều hâu thâm hụt của đảng Cộng hòa tại Quốc hội có thể không ủng hộ việc cắt giảm thuế của ông Trump. Nhiều người đã cực kỳ lo lắng về mức giá gần 4 nghìn tỷ USD của dự luật - ngay cả khi có khoảng 1 nghìn tỷ USD trong các khoản cắt giảm không được ưa chuộng đối với Medicaid.
Aniket Shah, người đứng đầu bộ phận chiến lược chuyển đổi và phát triển bền vững tại Jefferies, đã viết trong một lưu ý gửi cho khách hàng cùng ngày Tòa án Liên bang ra phán quyết vô hiệu hoá sắc lệnh thuế quan đối ứng của Tổng thống Donald Trump rằng: "Việc tăng doanh thu từ thuế quan (khoảng 150 tỷ USD mỗi năm) có thể giúp bù đắp một phần thâm hụt từ gói hòa giải".
Shah cho biết, với kết quả pháp lý hiện vẫn chưa chắc chắn, Tổng thống Trump và đảng Cộng hòa có thể buộc phải chấp nhận giảm thuế hoặc tăng cắt giảm chi tiêu để thúc đẩy dự luật do Hạ viện thông qua thông qua quá trình hòa giải với Thượng viện.
Tất nhiên, tới thời điểm hiện tại, sau khi chính quyền của Tổng thống Trump đã kháng cáo phán quyết, rất nhiều người đều đang hồi hộp chờ đợi xem liệu phán quyết ấy có bị đảo ngược.
Keith Lerner, đồng giám đốc đầu tư tại Truist Advisory Services, lưu ý rằng: "Điều này đặt ra câu hỏi về cách chính quyền sẽ phản ứng và liệu điều này có ảnh hưởng đến gói thuế đang được Quốc hội thông qua hay không".
Ngay cả khi đơn kháng cáo được đưa qua hệ thống pháp lý - có thể là Tòa án Tối cao - thì phán quyết vẫn có thể làm suy yếu các thỏa thuận thương mại mà Tổng thống Trump rất mong muốn với các đối tác nước ngoài.
Những thỏa thuận đó được công bố lác đác, ngay cả khi chỉ còn hơn một tháng nữa là hết thời hạn tạm dừng "thuế quan qua lại" kéo dài ba tháng mà Tổng thống Trump tuyến bố ngày 10/4. Chính quyền đã công bố khuôn khổ thỏa thuận chỉ với Vương quốc Anh và Trung Quốc.
“Chúng tôi tin rằng một lý do khiến các cuộc đàm phán song phương bị đình trệ là các đối tác thương mại của Hoa Kỳ có thể đã lường trước được kết quả này”, Shah nói. “Liệu bây giờ họ có coi các cuộc đàm phán thương mại là vấn đề cần giải quyết tại tòa án hay họ sẽ tái hợp với Hoa Kỳ về chính sách thương mại?”
Tuy nhiên, sự thụt lùi đối với chương trình nghị sự của Trump có thể chỉ là tạm thời. Đối với các doanh nghiệp, phán quyết của tòa án không mang lại nhiều sự chắc chắn – đặc biệt là vì kháng cáo của chính quyền.
“Nếu có bất kỳ điều gì, phán quyết này sẽ làm tăng thêm sự bất ổn mà các doanh nghiệp và người tiêu dùng đang phải đối mặt, vì đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy khả năng rằng… thuế quan có thể bị xóa bỏ hoàn toàn”, Ernie Tedeschi của Phòng thí nghiệm Ngân sách Yale cho biết. “Nhưng ngay cả khi chúng được xóa bỏ, Chính quyền vẫn có thể cố gắng tăng thuế quan bằng cách sử dụng các cơ quan có thẩm quyền khác. Các kết quả tiềm năng chỉ trở nên bất ổn hơn nhiều theo cả hai hướng - thuế quan thấp hơn hoặc cao hơn”.
Chính quyền của ông Trump có thể có những con đường thay thế để áp đặt thuế quan và tránh sự giám sát pháp lý. Điều đó có thể bao gồm việc sử dụng Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại, vốn không bị ảnh hưởng bởi phán quyết của tòa án. Ông Trump đã áp thuế 25% đối với thép, nhôm, ô tô và phụ tùng ô tô bằng cách sử dụng thẩm quyền Mục 232.
“Câu chuyện vẫn chưa thể có hồi kết,” Gary Clyde Hufbauer, một thành viên cao cấp không thường trú tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho biết. “Toàn bộ câu chuyện này giống như trò bắt cóc bỏ đĩa.”
