Cuộc gặp thượng đỉnh đầy kỳ vọng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin diễn ra hôm 15/8 đã không mang lại bất kỳ triển vọng nào cho việc chấm dứt hay tạm ngưng chiến sự tại Ukraine.
Trong phần xuất hiện ngắn gọn trước báo chí sau cuộc gặp kéo dài gần ba giờ tại Alaska, hai nhà lãnh đạo cho biết đã đạt được tiến bộ ở một số vấn đề không nêu chi tiết. Họ không cung cấp thêm thông tin và cũng không nhận câu hỏi từ báo giới, trong khi ông Trump, vốn thường là người cởi mở, đã phớt lờ loạt câu hỏi dồn dập từ phóng viên.
“Chúng tôi đã thống nhất ở rất nhiều điểm. Tôi có thể nói có vài vấn đề lớn vẫn chưa đạt được, nhưng chúng tôi đã có một số bước tiến”, ông Trump phát biểu, đứng trước phông nền in dòng chữ “Pursuing Peace” (Theo đuổi hòa bình). Ông nhấn mạnh: “Sẽ không có thỏa thuận cho đến khi thực sự có một thỏa thuận”.
Tuy vậy, các cuộc thảo luận dường như chưa đem lại bước đi rõ rệt nào hướng tới một lệnh ngừng bắn trong cuộc xung đột Ukraine, cũng như chưa đạt tiến triển về cuộc gặp tiếp theo giữa ông Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy.
Ông Putin cho rằng Ukraine cùng các đồng minh châu Âu nên tiếp nhận kết quả đàm phán Mỹ - Nga theo hướng xây dựng, thay vì cố tình phá vỡ những tiến triển đang hình thành. “Tôi kỳ vọng những thỏa thuận hôm nay sẽ trở thành điểm tham chiếu, không chỉ để giải quyết vấn đề Ukraine mà còn khởi động lại quan hệ thực tế, mang tính xây dựng giữa Nga và Mỹ”, ông Putin nói.
Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Nga tiếp tục lặp lại lập trường lâu nay rằng cần phải loại bỏ căn nguyên gốc rễ của xung đột để hướng tới hòa bình lâu dài, một dấu hiệu được giới chuyên gia đánh giá là ông vẫn chưa sẵn sàng cho một lệnh ngừng bắn.
Về phía Ukraine, Tổng thống Zelenskiy khẳng định sẽ không bao giờ chính thức nhượng lãnh thổ cho Nga, đồng thời tiếp tục tìm kiếm một cơ chế bảo đảm an ninh do Mỹ hậu thuẫn. Ông Trump cho biết sẽ gọi điện cho Tổng thống Zelenskiy và các lãnh đạo NATO để thông báo về nội dung trao đổi tại Alaska.
Sự kết thúc không như kỳ vọng của cuộc gặp thượng đỉnh được nhận xét là tương phản rõ rệt với màn đón tiếp long trọng ban đầu. Khi ông Putin đặt chân xuống căn cứ không quân tại Alaska, ông được trải thảm đỏ và đích thân Tổng thống Trump chào đón, trong bối cảnh nhiều máy bay quân sự Mỹ bay lượn trên bầu trời.
Ông Trump mong muốn một lệnh ngừng bắn trong cuộc chiến đã kéo dài 3 năm rưỡi sẽ không chỉ mang lại hòa bình cho khu vực mà còn củng cố hình ảnh của ông như một sứ giả hòa bình toàn cầu, xứng đáng với giải Nobel Hòa bình. Cũng ngay trước cuộc gặp, ông Trump đã đưa ra lời trấn an rằng Ukraine sẽ tự quyết định về bất kỳ nhượng bộ lãnh thổ nào. “Tôi không đến đây để đàm phán thay cho Ukraine, tôi đến để đưa họ vào bàn đối thoại”, ông nói và hứa hẹn nếu đàm phán hôm thứ Sáu suôn sẻ, việc nhanh chóng sắp xếp một hội nghị ba bên với ông Zelenskiy sẽ quan trọng hơn cả cuộc gặp trực tiếp với ông Putin.
Theo giới quan sát, với ông Putin, cuộc họp thượng đỉnh này - cuộc gặp đầu tiên với một tổng thống Mỹ kể từ chiến sự Nga - Ukraine - đã là một chiến thắng chính trị bất kể kết quả thế nào. Ông có thể coi đây là bằng chứng rằng những nỗ lực cô lập Nga của phương Tây trong nhiều năm qua đã thất bại và Moscow đang trở lại vị thế tại bàn cờ ngoại giao quốc tế.
Tổng thống Mỹ từng đe dọa áp đặt lệnh trừng phạt mạnh tay với Nga, cũng như trừng phạt thứ cấp các quốc gia mua dầu từ Nga, chủ yếu là Ấn Độ và Trung Quốc, nếu Moscow không có động thái chấm dứt chiến tranh. Tuy nhiên, cho đến nay ông vẫn chưa thực hiện điều đó, dù trước đã đặt hạn chót cho ông Putin phải đồng ý ngừng bắn trong tháng này.
Một ngày trước cuộc gặp, Tổng thống Nga Putin gợi mở khả năng về một thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân mới, điều mà ông Trump mong muốn, thay thế hiệp ước cuối cùng còn hiệu lực sẽ hết hạn vào tháng 2 tới. Tuy nhiên, chưa rõ vấn đề này có được bàn tới trong cuộc gặp hôm thứ Sáu hay không.
Tham gia cuộc gặp còn có Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, đặc phái viên của Trump tại Nga Steve Witkoff, trợ lý chính sách đối ngoại của Nga Yury Ushakov và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov.
Kết thúc bài phát biểu, Tổng thống Trump nói với ông Putin: “Cảm ơn ông rất nhiều, và chúng ta sẽ sớm tiếp tục trao đổi, có thể sẽ gặp lại rất nhanh”.
Ông Putin đáp: “Lần tới ở Moscow”.
Ông Trump thừa nhận có thể gặp một chút rắc rối vì điều đó nhưng đồng ý xem xét khả năng này.
