Quan hệ giữa Vương quốc Anh và Liên minh châu Âu (EU) hiện được cho là đang ở giai đoạn tốt nhất kể từ sau cuộc trưng cầu dân ý về việc rời khỏi EU (Brexit) năm 2016. Tuy nhiên, một “cơn gió lạnh” mới lại xuất hiện khi chính phủ Anh ban hành lệnh cấm nhập khẩu cá nhân phô mai và các sản phẩm thịt từ EU.
LỆNH CẤM GÂY SỐC
Vào hồi tháng 4, chính phủ Anh đã ban hành lệnh cấm người dân mang bất kỳ sản phẩm sữa và một loạt loại thịt từ EU vào nước này. Biện pháp được cho là cần thiết nhằm ngăn chặn nguy cơ lây lan dịch bệnh lở mồm long móng (Foot and Mouth Disease - FMD) trong gia súc, sau khi châu Âu ghi nhận các ổ dịch vào đầu năm nay.
Người dân Anh đi du lịch châu Âu đều được cảnh báo không mang về nước các loại thực phẩm như phô mai, xúc xích chorizo, giăm bông Serrano hay bánh mì kẹp có chứa những thành phần nằm trong danh mục cấm, ngay cả khi chúng được niêm phong hay mua tại cửa hàng miễn thuế ở sân bay. Lệnh cấm cũng mở rộng tới bánh ngọt, bánh quy và sô-cô-la có chứa lượng lớn sữa chưa qua chế biến hoặc kem tươi.
Những ai bị phát hiện mang theo sản phẩm cấm sẽ phải nộp lại tại cửa khẩu, hoặc bị tịch thu và tiêu huỷ. Người vi phạm có thể bị phạt tới 5.000 bảng Anh (tương đương 6.700 USD). Chính phủ Anh cho biết quy định không áp dụng với hàng nhập khẩu thương mại, vì chúng đã trải qua các quy trình kiểm dịch nghiêm ngặt hơn như xử lý nhiệt và có chứng nhận kiểm dịch thú y.
Tại Paris, đặc biệt là các cửa hàng quanh nhà ga Gare du Nord, nơi các chuyến tàu Eurostar đi và về giữa Anh và Pháp, lệnh cấm đang khiến doanh số bán hàng sụt giảm nghiêm trọng.
“Khách du lịch rất quan trọng với chúng tôi, nhất là người Anh. Khi mở cửa hàng đầu tiên cách đây 8 năm, tôi đã chọn khu vực này vì lượng khách quốc tế đông đúc”, ông Alexandre Vilaca, nhà sáng lập và quản lý cửa hàng phô mai Fromagerie Ferdinand chia sẻ với CNBC.
Những năm gần đây, khách Anh là một trong những nguồn thu lớn nhất của Fromagerie Ferdinand. Cửa hàng luôn sẵn sàng đóng gói chân không để khách dễ dàng mang về nước.
“Nhiều người thành khách quen, thường ghé mua làm quà cho gia đình và bạn bè… Nhưng vài tháng trước, họ nói với tôi rằng phô mai đã bị cấm mang về Anh. Điều này đã ảnh hưởng rất lớn đến doanh số bán hàng”, ông Vicala kể lại.
Theo ông, lệnh cấm là không hợp lý, vì chính quyền Pháp cực kỳ nghiêm khắc trong kiểm soát vệ sinh, luôn kiểm tra thường xuyên các nhà sản xuất phô mai, sản phẩm và chuỗi phân phối.
“Chúng tôi tự hào khi khách mang về một chút hương vị nước Pháp, chút rượu, chút phô mai, như một kỷ niệm. Vì vậy, chúng tôi không hiểu nổi lệnh cấm này. Nó khiến chúng tôi rất buồn và rõ ràng không tốt cho công việc kinh doanh”, chủ cửa hàng Fromagerie Ferdinand bày tỏ.
LO NGẠI DỊCH VỀ DỊCH BỆNH FMD
Các lệnh cấm tạm thời đối với thực phẩm có nguồn gốc động vật giữa Anh và EU không phải chuyện mới. Sau Brexit, chính EU cũng áp dụng lệnh cấm mang sản phẩm động vật và sữa từ Anh vào khối, được lý giải là nhằm ngăn ngừa dịch bệnh.
Bệnh lở mồm long móng (FMD) là mối lo lớn với khu vực có liên kết chặt chẽ như Châu Âu, do khả năng lây lan cực nhanh trong môi trường nông nghiệp chung với nhiều đường truyền khác nhau.
Bệnh không gây nguy hiểm cho con người nhưng lại rất dễ lây sang gia súc như bò, cừu và lợn, có thể gây thiệt hại nặng nề cho ngành chăn nuôi.
Đầu năm nay, bệnh FMD được ghi nhận tại Đức, Hungary và Slovakia, nhưng các ổ dịch đã được khống chế nhờ các biện pháp kiểm soát nhanh chóng như tiêu huỷ gia súc bị nhiễm, lập vùng bảo vệ và giám sát. Tới tháng 4, Đức được tuyên bố sạch bệnh, còn Hungary và Slovakia không ghi nhận thêm ca mới.
Đến cuối tháng 7, Bộ Môi trường, Lương thực và Nông thôn Anh (Defra) công bố đánh giá cho rằng dù các ổ dịch ở châu Âu đầu năm rất đáng lo ngại, nhưng không có báo cáo mới kể từ tháng 4, cho thấy tình hình ở Hungary và Slovakia đã được kiểm soát. Báo cáo cũng nhận định nguy cơ FMD xâm nhập vào Anh là thấp - hiếm khi xảy ra nhưng có thể xảy ra, đồng thời cảnh báo virus có thể tồn tại âm thầm trong nhiều tháng.
Chính phủ Anh khẳng định, dù các ổ dịch tại châu Âu đã được kiểm soát, lệnh cấm nhập khẩu cá nhân vẫn là cần thiết để bảo vệ nông dân và an ninh lương thực trong nước.
“Đầu năm nay, chúng tôi đã buộc phải hành động ngay lập tức để cấm nhập khẩu cá nhân các sản phẩm thịt và sữa từ EU sau làn sóng bùng phát dịch lở mồm long móng. Đồng thời, chính phủ cũng đầu tư 1 tỷ bảng (1,3 tỷ USD) vào Trung tâm An ninh Sinh học Quốc gia mới nhằm củng cố năng lực phòng chống dịch bệnh, bảo vệ nông dân, nguồn cung thực phẩm và nền kinh tế”, người phát ngôn của Defra nói trên CNBC.
“Chúng tôi sẽ làm mọi thứ cần thiết để bảo vệ nông dân trước dịch bệnh”, đại diện Defra nhấn mạnh.
Tuy nhiên, sau gần sáu tháng, nhiều ý kiến cho rằng lệnh cấm này đã trở nên quá mức cần thiết. Defra khẳng định họ chỉ đang thực hiện biện pháp tương tự như EU, vốn đã áp dụng từ sau Brexit.
Khi được hỏi về thời điểm dỡ bỏ, Defra cho biết phản ứng với FMD luôn được xem xét liên tục và rằng Vương quốc Anh sẽ duy trì các hạn chế chừng nào việc nhập khẩu cá nhân các sản phẩm này vẫn tiềm ẩn rủi ro sinh học cho quốc gia.
Trên thực tế, cả Vương quốc Anh và EU đều từng trải qua những bài học đau xót vì dịch FMD.
Năm 2001, dịch bùng phát tại Anh rồi lan sang khắp châu Âu đã khiến hơn 6 triệu con vật bị tiêu huỷ và gây thiệt hại ước tính 8 tỷ bảng Anh cho khu vực công và tư nhân của Anh.
Tại EU, khoảng 4 triệu con vật bị tiêu huỷ và các quốc gia thành viên phải chi 2,7 tỷ euro cho công tác dập dịch và bồi thường cho người nông dân.
Đợt bùng phát gần nhất ở Anh vào năm 2007 chỉ ảnh hưởng tới 8 trang trại, song vẫn gây thiệt hại khoảng 147 triệu bảng Anh do phải áp dụng lệnh cấm di chuyển gia súc quy mô lớn.