Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nước biển dâng, việc phát triển các đô thị ven biển tại Việt Nam đang là một chủ đề thu hút nhiều sự quan tâm của các nhà quy hoạch, kiến trúc sư và chuyên gia công nghệ xây dựng.
ĐẠI ĐÔ THỊ BIỂN ESG++ TIÊU BIỂU CỦA CHÂU Á
Tại buổi đối thoại chuyên gia với chủ đề: “Tiến biển bằng siêu đô thị ESG++: Đột phá bằng công nghệ xanh”, TS. KTS. Trương Văn Quảng nhấn mạnh rằng, từ xa xưa, người Việt đã chọn tiến ra biển để khai mở không gian sinh tồn mới, và biến đổi khí hậu không đồng nghĩa với việc phải rút lui. Thay vào đó, cần nâng cao năng lực thích ứng và áp dụng quy hoạch hiện đại.
Việt Nam là một quốc gia biển với hơn 3.200 km bờ biển, và những đô thị năng động nhất đều hình thành dọc duyên hải. Việc phát triển các khu đô thị ven biển phù hợp với tư duy “nhất cận thị, nhị cận giang”, gắn kết với sông nước. Lùi vào đất liền sẽ đi ngược quy luật đô thị hóa và phát triển của chính quốc gia.
Ông Quảng cũng lưu ý rằng lấn biển không phải là việc tiến hành tùy tiện, mà phải dựa trên quy hoạch quốc gia, phân vùng sử dụng đất, điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội từng khu vực. Theo ông, khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ (Vinhomes Cần Giờ, Vinhomes Green Paradise) là một minh chứng cho cách tiếp cận mới: sử dụng công nghệ hiện đại, triết lý quy hoạch khoa học và kinh nghiệm quốc tế.
Nhận định về xu hướng phát triển đô thị lấn biển, ông Bùi Văn Doanh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam cho rằng, những thành phố, đại đô thị tiến biển cũng mang tới không gian sống, phát triển du lịch bền vững, xóa tan định kiến về những nghi ngại liên quan đến đảo nhân tạo, không gian lấn biển. Từ New York, Tokyo Bay, Singapore Marina Bay đến Dubai, Incheon… những câu chuyện thành công đều chung một thông điệp: Tiến biển là kiến tạo tương lai.
Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ là trường hợp đặc biệt của Việt Nam khi sở hữu sinh thái rừng ngập mặn độc bản; hệ sinh thái tự nhiên phong phú; vị trí chiến lược ở cửa ngõ biển của TP.HCM; quỹ đất lớn, tiềm năng tạo ra một siêu đô thị xanh - thông minh - tái sinh. Cần Giờ đang hội tụ các điều kiện để trở thành đại đô thị biển ESG++ tiêu biểu của châu Á trong thập kỷ tới.
Tuy nhiên, tiến biển là con đường tất yếu nhưng nếu không có tầm nhìn và giải pháp phù hợp thì cũng có nguy cơ tạo ra những mặt trái như: Gây ô nhiễm biển, khai thác lãng phí hoặc thiếu tính bền vững. Một bài học rõ ràng đã hiện hữu là sự lãng phí về không gian ngầm ở Hà Nội và TP.HCM khi không chú ý quy hoạch không gian ngầm, dẫn đến hiện tại khó khăn trong việc triển khai những dự án ngầm.
Do đó, ông Doanh cho rằng khi xây dựng đô thị lấn biển cần tầm nhìn và giải pháp phù hợp. Không phải mọi dự án lấn biển đều thành công, nhà đầu tư là nhân tố then chốt quyết định chất lượng - độ bền - giá trị xã hội.
ĐƯA CÔNG NGHỆ “XỊN” ĐỂ XÂY DỰNG DỰ ÁN XANH
Với địa chất đặc thù là nền bùn yếu, Cần Giờ cần công nghệ nền móng khác biệt. Lúc này, công nghệ cứng hóa bùn tại chỗ K-DPM của Nhật Bản trở thành chìa khóa quan trọng giúp: Tăng cường độ chịu tải nền móng; giảm sụt lún dài hạn; giảm tác động môi trường; tối ưu chi phí vòng đời dự án…
Ông Okori Katsumi, chuyên gia Nhật Bản, đại diện Công ty TNHH Xây dựng AOMI, đơn vị sở hữu công nghệ cứng hóa bùn K-DPM cho rằng, Nhật Bản với điều kiện đất đảo và hạn chế về quỹ đất, đã phát triển công nghệ K-DPM để tiến ra biển. Trước đây, san lấp bằng xi măng trộn bùn đất gặp hạn chế về khối lượng và khả năng vận chuyển. K-DPM sử dụng khí áp lớn để đẩy bùn, trộn thêm phụ gia xi măng, tạo ra khối lượng vật liệu xây dựng lớn và có thể vận chuyển đi xa.
Công nghệ này giúp san lấp nhanh, quy mô lớn hơn và giảm thiểu tác động môi trường vì sử dụng bùn thay vì cát. Đây là lý do công nghệ được coi là “cuộc cách mạng xanh” trong lấn biển, đặc biệt phù hợp với địa chất Cần Giờ.
Còn ông Trần Thành Trung, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc MCIC Vietnam doanh nghiệp tiên phong đưa K-DPM vào Việt Nam nhấn mạnh rằng, công nghệ này giải quyết đồng thời bài toán kỹ thuật và môi trường. Vật liệu sau xử lý có độ cứng cao, chống thấm tốt, chỉ bằng 20% trọng lượng vật liệu thông thường, giúp giảm áp lực lên nền đất và hạn chế lún.
Đặc biệt, vật liệu tạo thành một khối cứng đồng nhất, giúp san lấp cao từ 6 - 7m mà vẫn giữ nền móng ổn định. Việc tái sử dụng bùn tại chỗ thay vì đổ thải ra biển hay trên bờ giúp bảo vệ môi trường và giảm nguy cơ sạt lở kè.
Công nghệ K-DPM có khả năng tùy biến cao, điều chỉnh tỷ lệ phối trộn, cường độ, độ ổn định và các đặc tính vật liệu theo yêu cầu kỹ thuật của chủ đầu tư. Đồng thời, tốc độ thi công nhanh, phù hợp với tiến độ dự án Cần Giờ.
Vị lãnh đạo doanh nghiệp cho biết thêm, khi đưa công nghệ về Việt Nam, các tiêu chuẩn được thiết kế lại để phù hợp với địa lý, giảm chi phí mà vẫn giữ “chất lượng Nhật Bản”. Tại Việt Nam, các dự án sử dụng công nghệ K-DPM tiết kiệm khoảng 40% chi phí so với Nhật, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn thi công của Việt Nam, bao gồm 11820-9 và 1820-1 về cải tạo đất và tôn tạo.
KHOẢNG CÁCH VẬT LÝ KHÔNG CÒN LÀ RÀO CẢN
Ngoài công nghệ, Vinhomes Cần Giờ còn gây ấn tượng với mô hình phát triển. TOD. Có thể thấy rằng, không có TOD, không thể có đại đô thị. Không có hạ tầng siêu tốc, không thể có trung tâm mới.
Cần Giờ đang được đầu tư mạnh vào hạ tầng cấp vùng gồm: Đường sắt tốc độ cao Bến Thành - Cần Giờ (di chuyển 13 phút); Cầu Cần Giờ (khởi công năm 2026); Đường vượt biển Cần Giờ - Vũng Tàu (vận hành năm 2029); Liên kết cảng biển - logistics quốc tế… Những hạ tầng này giúp Cần Giờ từ một khu vực ven đô trở thành “trung tâm mở rộng mới” của TP.HCM.
PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên, Chủ tịch Viện Khoa học Công nghệ Đô thị xanh hình dung các tuyến đường sắt tốc độ cao, các cây cầu vượt biển, và các tuyến kết nối liên vùng giống như những “đường băng” để một đô thị cất cánh. Khi Cần Giờ được nối với trung tâm bằng những “đường băng” này, nó không còn là nơi xa xôi hẻo lánh nữa, mà trở thành điểm đến quốc tế, đủ sức cạnh tranh với những đô thị biển nổi tiếng trong khu vực.
Chuyên gia khẳng định: “Với đường sắt tốc độ cao lên tới 350 km/h kết hợp mô hình TOD - tức phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng, đây là một lợi thế cực hiếm trên bản đồ các đô thị biển thế giới. Nó không chỉ rút ngắn khoảng cách, mà còn tạo điều kiện để Cần Giờ phát triển một cách đồng bộ, từ hạ tầng đến không gian sống, biến nơi này thành một đô thị biển - sinh thái chuẩn mực, hấp dẫn cả cư dân lẫn nhà đầu tư”.
Dưới góc nhìn phát triển đô thị, TS.KTS. Trương Văn Quảng cho rằng, khi thời gian di chuyển từ trung tâm thành phố đến Cần Giờ chỉ còn khoảng 13 phút, Cần Giờ sẽ không còn được xem là vùng ven hay "cửa ngõ xa" nữa, mà trở thành một phần mở rộng tự nhiên của lõi đô thị TP.HCM. Sự thay đổi về thời gian tiếp cận như vậy luôn dẫn đến những biến đổi mạnh mẽ về kinh tế, đô thị, dân cư và giá trị bất động sản.
TOD giúp hình thành các trung tâm thương mại, dịch vụ, tài chính và công nghệ ngay xung quanh ga tàu, nơi mật độ tiếp cận cao, dòng người và dòng vốn hội tụ mạnh nhất. Với tuyến Bến Thành - Cần Giờ, nhà ga tại Vinhomes Green Paradise Cần Giờ hay các trạm kết nối chính sẽ trở thành điểm hút đầu tư cấp độ quốc tế, tương tự như cách Yokohama hình thành bên cạnh Tokyo hay cách Songdo phát triển cạnh Seoul.
Từ góc độ quy hoạch, đường sắt tốc độ cao giúp "nén khoảng cách", thúc đẩy Cần Giờ trở thành một đô thị vệ tinh nhưng có chức năng ngang tầm trung tâm. Cư dân có thể sống trong môi trường sinh thái - biển - mặt nước, nhưng vẫn làm việc tại trung tâm tài chính của TP.HCM chỉ với một quãng đường di chuyển rất ngắn. Điều này tạo ra một mô hình sống mới mà nhiều đô thị lớn trên thế giới đều theo đuổi: Sống sinh thái - làm việc đô thị - di chuyển thuận tiện. Đây chính là mô hình đô thị thế hệ mới mà ESG++ nhấn mạnh.
Theo TS.KTS. Trương Văn Quảng, “đối với thị trường bất động sản, hạ tầng tốc độ cao sẽ định hình lại hoàn toàn giá trị không gian. Những khu vực nằm trong bán kính TOD 5 phút sẽ trở thành "toạ độ vàng phát triển", nơi thương mại, khách sạn, văn phòng, dịch vụ cao cấp và nhà ở hội tụ. Không chỉ giá bất động sản tăng, mà tính thanh khoản, khả năng hấp thụ dân số và tính bền vững của đô thị cũng tăng theo. Các nhà đầu tư quốc tế vốn rất ưu tiên các đô thị có kết nối tốc độ cao bởi nó đảm bảo tính cạnh tranh dài hạn.
TOD sẽ giúp Cần Giờ bước ra khỏi chuỗi giá trị thuần du lịch hay sinh thái, để gia nhập chuỗi đô thị - tài chính - logistics - công nghệ của TP.HCM mở rộng. Khi khoảng cách vật lý không còn là rào cản, Cần Giờ có thể trở thành một "cực tăng trưởng xanh" mới của quốc gia, nơi hội tụ du lịch nghỉ dưỡng, công nghệ cao, dịch vụ quốc tế và kinh tế biển hiện đại. Đó là lý do để cho rằng tuyến đường sắt tốc độ cao này thực sự có thể thay đổi "bản đồ tăng trưởng" của khu vực trong nhiều thập kỷ tới”.
