Vào đêm bầu cử bốn năm trước, ông Donald Trump dường như đã gặp phải hội chứng "ảo ảnh đỏ". Số phiếu bầu của ông vẫn cao hơn đối thủ Joe Biden ở một số tiểu bang dao động. Khoảng 2h30 sáng, ông xuất hiện trước máy quay của Nhà Trắng để tuyên bố chiến thắng đồng thời tuyên bố bất kỳ lá phiếu nào được kiểm sau đó đều là gian lận.
Mục đích tuyên bố của ông dựa trên thực tế là có nhiều đảng viên Dân chủ đã thực hiện bỏ phiếu qua thư, và số phiếu này vẫn chưa được kiểm đầy đủ. Với việc ra tuyên bố sớm, cho thấy ông Trump vẫn lo sợ sẽ có "sự thay đổi màu xanh" (màu tượng trưng cho đảng Dân chủ_PV) xuất hiện. Nhưng, bất chấp nỗ lực ấy, sau ba ngày Pennsylvania hoàn tất việc kiểm phiếu và ông Biden được tuyên bố là người chiến thắng. Không chấp nhận được thực tế ấy, một cuộc "đấu tranh" của ông Trump đã nổ ra hai tháng sau đó và hơn 60 vụ kiện thất bại và đỉnh điểm là vụ tấn công Đồi Capitol ngày 6/1.
4 năm sau, chiến dịch tranh cử năm 2024 của ông Trump dựa trên tuyên bố rõ ràng rằng ông đã bị mất chức tổng thống bốn năm trước một cách không công bằng. Chính vì thế, giới quan sát đang chuẩn bị tinh thần cho một cuộc tranh chấp khác - có thể còn tệ hơn 4 năm trước.
Mark Twain đã nói "Lịch sử không lặp lại, nhưng nó thường gieo vần". Theo các luật sư về hiến pháp, cuộc bầu cử này có khả năng sẽ tạo ra một trong hai khả năng khủng hoảng "hậu bầu cử". Khả năng đầu tiên, nếu bà Kamala Harris được tuyên bố là người chiến thắng, sẽ châm ngòi cho một cuộc chiến pháp lý và cuộc chiến thông tin để ngăn chặn chiến thắng của bà được công nhận. Chỉ có một chiến thắng không tưởng của Harris ở ít nhất năm trong số bảy tiểu bang dao động mới có thể ngăn chặn điều đó.
Kịch bản còn lại, trong trường hợp Trump chiến thắng, sẽ bắt đầu vào ngày 21/1, một ngày sau khi ông tuyên thệ nhậm chức. Các chuyên gia về hiến pháp lo lắng nhiều hơn về việc Trump 2.0 sẽ làm gì với quyền lực mới nắm giữ hơn là khả năng lật ngược chiến thắng của bà Harris.
Rosa Brooks của Trung tâm Luật Georgetown cho biết: "Nếu bà Harris thắng dù chỉ với một tỷ lệ nhỏ, rất khó có khả năng lặp lại sự kiện 6/1. Vì lần này ông Trump không phải là tổng thống đương nhiệm, quá trình chứng nhận chặt chẽ hơn nhiều và đương kim Tổng thống Biden sẽ không dung thứ cho bạo lực".
Tuy nhiên, vẫn sẽ có nguy cơ thực sự trong chiến thắng sít sao của bà Harris (nếu có). Trái ngược với chiến thắng năm 2020 của ông Biden, đã được dự báo trong các cuộc thăm dò ý kiến trong nhiều tháng trước khi diễn ra bầu cử, ông Trump và bà Harris khá sít sao ở hầu hết các tiểu bang quan trọng.
Trong khi ông Biden giành được nhiều hơn ông Trump 6 triệu phiếu bầu và giành chiến thắng trong đại cử tri đoàn với tỷ lệ áp đảo 306-232. Mặc dù vậy, vẫn mất chín ngày để công bố kết quả ở Arizona và 16 ngày ở Georgia. Và mặc dù có chiến thắng rõ ràng nhưng ông Biden khi đó không thể làm gì nhiều để ngăn chặn làn sóng phủ nhận bầu cử của Đảng Cộng hòa và những người ủng hộ ông Donald Trump.
Với sự chênh lệch không nhiều giữa 2 ứng cử viên lần này, việc kiểm phiếu năm nay có thể mất nhiều thời gian hơn và căng thẳng hơn nhiều. Bất kỳ khoảng cách nào dưới 0,5% sẽ kích hoạt việc kiểm phiếu lại tự động ở một số tiểu bang dao động, có thể mất nhiều ngày hoặc thậm chí nhiều tuần.
Được hỗ trợ bởi các nhóm bảo thủ gần gũi với ông Trump, chẳng hạn như True the Vote và Election Integrity Network, Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa đã đệ trình hơn 100 vụ kiện thách thức các thủ tục bỏ phiếu và tính đủ điều kiện của danh sách cử tri. Trong khi đó, tại thời điểm này bốn năm trước, không có vụ kiện nào được đệ trình.
"Hầu hết các vụ kiện này sẽ chẳng đi đến đâu cả", Ian Bassin, người đứng đầu Protect Democracy, một nhóm phi lợi nhuận giám sát hành vi gian lận bầu cử, cho biết. "Nhưng chúng cho thấy trò chơi pháp lý của những người ủng hộ ông Trump được tổ chức tốt hơn nhiều lần này".
Nhưng bộ máy bầu cử của Hoa Kỳ cũng mạnh mẽ hơn. Hai năm trước, Quốc hội đã thông qua một đạo luật khiến các cơ quan lập pháp khó có thể đệ trình danh sách cử tri thay thế để cạnh tranh với kết quả phổ biến của tiểu bang. Bassin cho biết: "Thật khó để thấy các cơ quan lập pháp của Đảng Cộng hòa có thể làm được điều đó".
Một nỗi lo sợ nghiêm trọng hơn là tác động đến trật tự công cộng từ một loạt thông tin sai lệch - ví dụ như video deepfake do AI tạo ra về việc nhồi phiếu có thể thu hút lực lượng dân quân tư nhân hoặc tin giả dọa đánh bom khủng bố cũng sẽ khiến các điểm bỏ phiếu phải đóng cửa.
Ở một hướng khác, kênh Fox News của tỷ phú truyền thông Rupert Murdoch, cho đến nay vẫn tránh xa những thông tin theo kiểu năm 2020. Fox đã bị lệnh phải trả 787,5 triệu USD tiền bồi thường thiệt hại cho Dominion Voting Systems vào năm ngoái vì đã phát sóng những tuyên bố vô căn cứ rằng máy móc của họ có liên quan đến gian lận bầu cử.
Hầu hết thông tin sai lệch lại đến từ X, nền tảng truyền thông xã hội của tỷ phú Elon Musk. Người đàn ông giàu nhất thế giới cũng là vũ khí mới mạnh mẽ nhất của ông Trump. Không giống như các nhà xuất bản truyền thông thông thường, X của Musk gần như hoàn toàn miễn nhiễm với bất kỳ tuyên bố giả mạo nào, dù nguy hiểm đến đâu, được lan truyền trên nền tảng của ông. Musk, người có hơn 200 triệu người theo dõi, đã thường xuyên đăng lại những câu chuyện về việc đảng Dân chủ đưa hàng loạt người di cư bất hợp pháp đến bỏ phiếu cho bà Harris. Tất nhiên, không có cơ sở nào cho tuyên bố đó.
"Musk nói về hàng triệu cử tri bất hợp pháp nhưng họ thậm chí không thể cung cấp bằng chứng cho hàng chục người", Barton Gellman, cố vấn cấp cao tại Trung tâm Công lý Brennan, cho biết. "Ông ấy đang cố tình quảng bá lời nói dối rằng cuộc bầu cử này sẽ bị gian lận".
Theo một nghiên cứu của Bloomberg, cho đến nay, Musk đã đăng bài về vấn đề nhập cư và gian lận bầu cử 1.300 lần và thu hút khoảng 10 tỷ lượt xem. Kể từ đầu tháng 9, ông đã đăng bài về chủ đề đó năm lần một ngày.
Cả Musk và ông Trump trong tuần này đều tán thành cáo buộc rằng hai quận ở Pennsylvania đã thêm cử tri bất hợp pháp vào danh sách của họ và từ chối những người nộp đơn hợp pháp. Mỗi khiếu nại đang được Al Schmidt, thư ký bang Pennsylvania, quan chức bầu cử trưởng của tiểu bang, một đảng viên Cộng hòa, điều tra. Schmidt cho biết: "Chia sẻ các bài đăng trên mạng xã hội chứa đầy những thông tin nửa vời hoặc thậm chí là những lời nói dối trắng trợn sẽ gây hại cho nền dân chủ đại diện của chúng ta".
Musk, người năm ngoái bị cáo buộc chỉ đạo nhân viên của X tăng cường thuật toán để quảng bá bài đăng của mình, cũng đã tạo ra "cộng đồng liêm chính bầu cử" mang tên Orwellian trên X, nơi yêu cầu người dùng báo cáo "các trường hợp gian lận và bất thường trong bầu cử".
Các nhóm giám sát gần như không thể theo kịp tốc độ lan truyền của X, chưa nói đến việc sửa chúng. Nếu bà Harris thắng, tỷ lệ người Mỹ từ chối tính hợp pháp của bà có thể sẽ lấn át những gì mà ông Biden đã trải qua.
"Thật khó để phóng đại vai trò của Elon Musk trong việc đầu độc lòng tin", một luật sư bầu cử tại Washington cho biết. "Nếu cuộc bầu cử này thất bại, hộp đen sẽ là thuật toán của Musk". Trừ khi thuật toán của X bị triệu tập ra tòa hoặc bị rò rỉ, thì các thiết lập của nó sẽ vẫn được giữ bí mật.
Và nếu ông Trump thắng thì sao? Không có câu chuyện Dân chủ song song nào về gian lận phiếu bầu của Trump. Ông có thể thua phiếu phổ thông và thắng đại cử tri đoàn, như đã xảy ra vào năm 2016 khi ông đánh bại ứng cử viên Hillary Clinton. Nếu chiến thắng của ông xuất phát từ phán quyết của Tòa án Tối cao, theo hướng của quyết định của tòa án về việc dừng kiểm phiếu của Florida vào năm 2000, thì phản ứng dữ dội của nước Mỹ tự do sẽ có quy mô lớn hơn nhiều vào lúc này. Sau đó, ứng cử viên Dân chủ Al Gore đã nhanh chóng nhượng bộ George W Bush.
Điều tương tự cũng sẽ áp dụng nếu đại cử tri đoàn hòa nhau hoặc phán quyết của một tiểu bang tranh chấp được chuyển đến Hạ viện. Theo hiến pháp, Hạ viện sẽ chọn người chiến thắng trên cơ sở một phiếu bầu cho mỗi tiểu bang, điều này về cơ bản sẽ đảm bảo chiến thắng cho ông Trump. Tất cả những điều này sẽ nằm trong phạm vi các quy tắc.
Chính những lời tuyên bố của ông Trump đã khiến các đối thủ chính trị của ông và luật sư của họ phải lo lắng. “Khi tôi thắng, những kẻ gian lận sẽ bị truy tố theo mức cao nhất của Luật pháp, bao gồm cả án tù dài hạn để sự suy đồi công lý này không xảy ra nữa”, ông Trump cho biết trong một bài đăng trên nền tảng mạng xã hội của riêng ông vào tuần trước.
Những người bị coi là đã phản bội ông, chẳng hạn như Liz Cheney, cựu nhà lập pháp đảng Cộng hòa đã cắt đứt quan hệ với Trump sau vụ tấn công ngày 6/1, hoặc Mark Milley, cựu chủ tịch hội đồng tham mưu trưởng liên quân, người đã ngăn cản nỗ lực sử dụng quân đội như một công cụ chính trị của ông Trump, có khả năng sẽ gặp nhiều rủi ro nhất. Ông Trump thường gọi Milley là kẻ phản bội. Những người khác mà ông thường nêu tên bao gồm cả tổng thống đương nhiệm Biden, cựu chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và đối thủ Harris.
Tuyên bố của Trump cũng bao gồm việc ân xá hàng loạt cho những "người yêu nước" đã bị bỏ tù vì xông vào Đồi Capitol năm 2021, sa thải Jack Smith, cố vấn đặc biệt, người, trong số những vụ án khác, đang chỉ đạo cuộc điều tra về nỗ lực lật đổ cuộc bầu cử năm 2020 của ông Trump, và ra lệnh cho Bộ Tư pháp Hoa Kỳ hủy bỏ mọi vụ kiện chống lại ông. Nếu bạn tin lời Trump, Bộ Tư pháp sẽ chuyển sang kẻ thù của ông. Một số quỹ bảo vệ pháp lý đã được thành lập để giúp đỡ những người bị Trump nhắm mục tiêu.
Thật khó để biết ông Trump sẽ thực hiện những lời đe dọa nào. Năm 2016, ông đã từng đe dọa sẽ nhốt ông Clinton nhưng trên thực tế không làm gì cả. "Tôi không nghĩ ông Trump có thể đơn giản ném mọi người vào tù", Brooks của Georgetown nói. "Nhưng ông ta có thể chôn vùi họ trong các hóa đơn pháp lý từ các cuộc điều tra hình sự và kiểm toán thuế và nói chung là biến cuộc sống của họ thành địa ngục".
Ông Trump cũng đã hứa vào ngày đầu tiên sẽ viện dẫn Đạo luật nổi loạn năm 1807, cho phép ông đưa quân đội vào đường phố Hoa Kỳ. Những động lực ban hành các lệnh như vậy của ông Trump lần trước thường bị cản trở bởi những người được bổ nhiệm cấp cao, như cựu chánh văn phòng của ông, John Kelly, và các công chức tại Lầu Năm Góc và Bộ Tư pháp. Những kiểu người mà ông sẽ chọn cho nhiệm kỳ thứ hai của mình có nhiều khả năng khuếch đại bản năng của ông hơn.
Gellman của Trung tâm Brennan cho biết: "Ông Trump đã học được rằng ông không thể tin tưởng những người sẽ thực hiện theo ý mình nếu họ hoàn toàn không tuân theo chuẩn mực". "Ông ấy sẽ không dùng những người như vậy nữa".
Phần lớn là do các cuộc bổ nhiệm tư pháp của ông Trump, Tòa án Tối cao này sẽ ít có khả năng bảo vệ chống lại tình trạng vô luật pháp của tổng thống hơn bất kỳ tòa án nào trước đây. Trong một phán quyết lịch sử vào tháng 6, tòa đã bỏ phiếu với tỷ lệ 6-3 để xóa bỏ hầu như mọi giới hạn về quyền hành pháp, nói rằng tổng thống được miễn trừ hình sự đối với hầu hết mọi "hành vi chính thức" mà họ thực hiện khi nhậm chức. Nhóm luật sư của ông Trump lập luận rằng điều này thậm chí có thể bao gồm cả việc xử lý các đối thủ chính trị.
Thật khó để dự đoán một hệ thống Mỹ sẽ đối phó với viễn cảnh đó như thế nào. Trớ trêu thay, một Tổng thống Donald Trump không kiềm chế sẽ chỉ xảy ra vì ông đã được bầu trong một cuộc bầu cử tự do và công bằng. Bassin nói rằng "Trump đã nói rõ rằng ông có kế hoạch thử - một lần nữa - để lật ngược một cuộc bầu cử tự do và công bằng nếu ông thua, nhưng tôi tin rằng một lần nữa ông sẽ thất bại trong việc đó". "Điều mà tôi ít tin tưởng hơn nhiều là khả năng trật tự hiến pháp của chúng ta có thể tồn tại sau một chiến thắng thực sự của Trump. Lần này, ông sẽ có ít rào cản hơn nhiều".
Theo thông tin mới nhất, đã có ít nhất 24 tiểu bang thông báo với Vệ binh Quốc gia Washington, DC rằng họ sẵn sàng hỗ trợ đảm bảo an ninh cho lễ nhậm chức.
Các quan chức để các tiểu bang tự đưa ra thông báo của riêng họ, nhưng có khoảng 3.000-6.000 Vệ binh Quốc gia đã được huy động để sẵn sàng vào ngày 20/1/2025 trong những năm trước và họ mong đợi số lượng tương tự sẽ diễn ra vào lần này.
Adrian Fontes, thư ký đảng Dân chủ của Arizona cho biết. Theo Trung tâm Công lý Brennan, một nhóm nghiên cứu, 92% quan chức bầu cử địa phương trên khắp nước Mỹ đã thực hiện các bước để cải thiện an ninh bầu cử và an toàn của nhân viên.
Rõ ràng, bóng ma của cuộc bạo loạn ngày 6/1 đang bao trùm lên cuộc chuyển giao quyền lực tiếp theo này. 10 tiểu bang đang thực hiện nhiệm vụ liên quan đến an ninh bầu cử với sự tham gia của hơn 125 thành viên Vệ binh, cùng với 120 quân khác đang trực chiến. Những con số này có thể thay đổi trong suốt ngày bầu cử khi các tiểu bang quyết định không cần họ hoặc tìm nguồn khác không phải Vệ binh để hoàn thành công việc.
Theo cuộc thăm dò của AP/NORC, hơn 60% người Mỹ cho biết họ lo ngại về tình trạng bạo lực sau bầu cử. Một số doanh nghiệp ở Washington thậm chí đã đóng ván che kín cửa sổ, vì sợ bạo loạn. Một số doanh nghiệp lớn hơn đang âm thầm chuẩn bị cho tình trạng gián đoạn tiềm ẩn bằng cách hủy các cuộc họp và đề xuất nhân viên làm việc tại nhà. Để chuẩn bị cho tình trạng bất ổn tiềm ẩn, một số tổ chức truyền thông thậm chí đã điều động lại các phóng viên từ các vùng chiến sự.
