Giữa vô số tên tuổi giàu truyền thống, nổi lên một nhà sản xuất đồng hồ có cách kể chuyện độc đáo về bản thân, chưa kể đến mỗi sản phẩm đều là một ví dụ điển hình về nghề thủ công tinh xảo bậc nhất ở Thuy Sĩ. Đó là Jaquet Droz.
Nói đến Jaquet Droz là nói đến ba trụ cột để thương hiệu này giữ được sự khác biệt cho tới ngày nay, bao gồm: lịch sử, sáng tạo, thăng hoa nghệ thuật. Jaquet Droz là một thế giới riêng biệt. Jaquet Droz là hiện thân của những gì nằm ngoài sức tưởng tượng của đám đông. Tất cả đều nhờ vào tình yêu lớn lao dành cho công việc chế tác đồng hồ, tư duy và tầm nhìn vượt khỏi thời đại về mặt kỹ thuật, cũng như đôi bàn tay khéo léo của Pierre Jaquet-Droz.
ĐAM MÊ TỪ THUỞ NHỎ
Pierre Jaquet-Droz sinh năm 1721 tại một trang trại nhỏ ở La Chaux-de-Fonds, thủ phủ ngành đồng hồ của Thụy Sĩ. 17 tuổi, chàng trai này đã mở xưởng sản xuất những cỗ máy đo đếm thời gian, vừa làm vừa học tập thêm kỹ năng và kinh nghiệm. Pierre Jaquet-Droz còn có một tình yêu khác dành cho âm nhạc, cũng vì thế, ông luôn tìm mọi cách để đưa những âm thanh du dương vào đồng hồ treo tường, đồng hồ bỏ túi, thêm cả automata (các chi tiết cơ khí chuyển động tự động), khiến nhóm khách hàng nhà giàu tỏ ra rất thích thú.
Gần 30 tuổi, Pierre Jaquet-Droz mới kết hôn, nhưng vợ và con gái không may mất sớm, và ông cũng không đi thêm bước nữa, chỉ nhất mực chuyên tâm vào đam mê của mình.
Chuyến đi tới Tây Ban Nha đã mở ra một chương mới trong sự nghiệp của Pierre Jaquet-Droz, khi ông chinh phục nhà vua Ferdinand VI bằng một chiếc đồng hồ có thể điểm chuông theo yêu cầu mà không cần can thiệp thủ công. Toàn bộ đồng hồ ông mang theo đã được Hoàng gia mua hết với giá rất hời.
Số tiền 2.000 đồng vàng Tây Ban Nha cho phép Pierre Jaquet-Droz và con trai Henri-Louis cùng cậu bé hàng xóm Jean-Frédéric Leschot toàn tâm toàn ý tập trung nghiên cứu và sản xuất những con rối cơ khí với cơ chế hoạt động cực kỳ tinh vi, trong đó, bộ ba Nhà văn, Người soạn thảo và Nhạc sĩ đã gây chấn động cả châu Âu khi lần đầu được giới thiệu ở La Chaux-de-Fonds năm 1774. Hiện nay, bộ ba này vẫn được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật & Lịch sử Neuchâtel tại Thụy Sĩ.
NỔI DANH TRÊN TOÀN CẦU
Thừa thắng xông lên Pierre Jaquet-Droz mở thêm xưởng sản xuất ở London và giao cho con trai quản lý, trong khi đó, Jean-Frédéric Leschot kết nối được với Công ty thương mại James Cox London và từ đó, thâm nhập vào vùng Viễn Đông với ba thị trường chính là Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ.
Trong 10 năm, chỉ riêng vua Càn Long, giới quan lại nhà Mãn Thanh đã tiêu thụ hơn 600 lồng chim cơ khí, con rối cơ khí, đồng hồ bỏ túi và hộp thuốc lá. Đây là thương hiệu đồng hồ châu Âu đầu tiên nhập khẩu vào Trung Quốc, một số trong đó hiện vẫn được trưng bày tại Bảo tàng Hoàng gia trong Tử Cấm Thành.
Chuyển đến sống ở Geneva, Pierre Jaquet-Droz bước vào giai đoạn đỉnh cao của sự nghiệp, khi thương hiệu mang họ của ông tung ra thị trường những chiếc đồng hồ xa xỉ có các tính năng phức tạp (complication), cơ chế âm nhạc, automata. Suy thoái kinh tế sau cách mạng tư sản Pháp năm 1789, bị đối tác ở Trung Quốc lừa gạt, cái chết của Henri-Louis – những nguyên nhân này đã khiến Jaquet Droz gần như chìm vào quên lãng, kết thúc một giai đoạn sáng tạo thăng hoa.
Cho tới tận cuối thập niên 1980, khi Investcorp, một liên doanh Anh - Ả Rập đã sở hữu Breguet, Chaumet và Ebel đứng ra mua lại bản quyền thương hiệu Jaquet Droz rồi sau đó bán lại cho Swatch Group.
HỒI SINH TỪ ĐỐNG TRO TÀN
Rất nhiều sự thay đổi đã diễn ra, nhưng chắc chắn Jaquet Droz đã được hồi sinh bởi các lãnh đạo trẻ của Swatch Group, những người tin rằng sự kết hợp giữa truyền thống và công nghệ, cùng cách kể chuyện tài tình của Pierre Jaquet-Droz sẽ đưa thương hiệu trở lại vị thế như ngày xưa.
Lợi thế lớn nhất của Jaquet Droz khi gia nhập Swatch Group chính là tận dụng được bộ máy tự động Calibre Frédéric Piguet mà không phải tự phát triển máy in-house. Manuel Emch, lãnh đạo Swatch Group khi đó cho biết: “Pierre Jaquet-Droz không phát minh ra công nghệ đột phá như cơ chế tourbillon. Những sáng chế của ông có tính thẩm mỹ và cảm xúc hơn. Và đó chính là thứ chúng tôi muốn tái tạo”.
Năm 2002, Jaquet Droz giới thiệu mẫu đồng hồ Grande Seconde đặc trưng, biểu tượng của sự thanh lịch và thuần khiết đã được mến chuộng trong hơn 200 năm. Nhận diện của Grande Seconde chính là hai mặt số phụ tạo ra cơ chế “lệch tâm”, nghĩa là trục kim không nằm ở chính giữa.
Cách sử dụng linh hoạt các con số Ả Rập và La Mã tạo hiệu ứng đơn giản nhưng tinh tế mô tả dòng chảy thời gian, cùng với sự “biến mất” của vành benzel (trên mọi đồng hồ Jaquet Droz) càng khiến Grande Seconde mảnh mai và duyên dáng hơn bao giờ hết.
Đã có thâm niên hoạt động ở Trung Quốc, không ngạc nhiên khi Jaquet Droz chọn số 8 làm con số may mắn. Các collection sản phẩm giới hạn của hãng cũng không dùng chữ “limited” mà thay bằng “Numerus clausus”, nghĩa là số bị giới hạn, và thường xuất xưởng với 8, 28 hoặc 88 chiếc.
Năm 2011, Jaquet Droz giới thiệu bộ sưu tập Les Ateliers d’Art, như một lời nhắc nhớ rằng họ chính là những nhà tiên phong trong nghệ thuật trang trí đồng hồ xa xỉ. Mỗi tác phẩm thuộc Les Ateliers d’Art đều là một kiệt tác với rất nhiều kỹ thuật khó, như tráng men Feu giúp mặt số giữ được độ bóng và độ ngọt của màu sắc qua hàng thế kỷ, như điêu khắc và chạm trổ - các nghệ nhân của Jaquet Droz đã đưa cả các nhạc cụ của nhóm Rolling Stones lên mặt số.
KIỆT TÁC HỘI TỤ TINH HOA
Một năm sau, Jaquet Droz tiếp tục gây choáng ngợp với mẫu Bird Repeater, một di sản hoàn hảo của những chiếc automata năm xưa, kết hợp cùng cơ chế điểm chuông và cả tourbillon – vốn được xem là đỉnh cao của đồng hồ xa xỉ.
Trên mặt số của Bird Repeater là cảnh tượng sống động, tái hiện thời vàng son của thương hiệu ở thế kỉ 18. Hai con chim Blue Tit với bộ lông xanh vàng rực rỡ đang đậu trên tổ, phía sau là thác nước Saut du Doubs nổi tiếng của vùng Jura, Thuỵ Sĩ, nơi Pierre Jaquet-Droz đã trải qua thời thơ ấu êm đềm.
Sau Bird Repeater, Charming Bird ra mắt năm 2015 đã giành giải thưởng lớn Mechanical Exception tại Grand Prix d’Horlogerie de Genève, trình diễn khung cảnh một chú chim biết hót đậu dưới mái vòm sapphire, với hiệu ứng ánh sáng tự nhiên nổi bật lọt qua.
Mỗi chú chim nhỏ này cần tới 20 giờ làm việc tâm huyết của những nghệ nhân nhà Jaquet Droz, tỉ mỉ trạm khắc từng chi tiết lông, đầu, và đuôi tinh tế. Ngoài ra, các nghệ nhân còn thêm vào nhiều đường sơn siêu mảnh để tạo hiệu ứng thị giác đẹp mắt.
Trong khi đó, chiếc Loving Butterfly tiếp tục cho cả thế giới thấy sự tinh xảo của cỗ máy automata. Trong bộ vỏ kích thước 43 mm là những mô tả chân thực cử động của một con bướm, với mỗi lần bấm nút crown, nó sẽ vỗ cánh đúng 300 lần trong vòng 2 phút. Và con bướm này lại kéo theo một cỗ xe, do một thiên thần tí hon với khuôn mặt ánh lên niềm vui điều khiển, di chuyển cùng cánh bướm. Toàn bộ hoạt cảnh nên thơ này được trình diễn trên mặt số tạo tác từ onyx đen hoặc ngọc trai Polynesian.
Trên thực tế, các nghệ nhân của Jaquet Droz đều không hề xa lạ với các cơ chế phức tạp, thậm chí, đây còn được xem là một “mật mã” thành công của hãng. Ngoài điểm chuông và tourbillon, đồng hồ Jaquet Droz còn có các mẫu đồng hồ lịch vạn niên, nhảy giờ, chronograph (đếm giây thể thao), moonphase (lịch tuần trăng), kim giật retrograde.
Chiếc Loving Butterfly có hai phiên bản, với bộ vỏ vàng hồng 18k kết hợp đá onyx đen và vỏ vàng trắng 18k kết hợp ngọc trai Polynesian, đều chỉ sản xuất đúng 28 chiếc, có giấy chứng nhận kèm chữ ký của nghệ nhân Jaquet Droz.
Những mẫu đồng hồ này là minh chứng rõ rệt nhất cho việc Jaquet Droz thực sự là cái tên dẫn đầu trong việc biến nghệ thuật điêu khắc, chạm trổ, trang trí, làm rối cơ khí và cả âm nhạc thành những câu chuyện, kể về những giá trị cốt lõi, những “mật mã” bí hiểm xuyên suốt lịch sử gần 300 năm của thương hiệu.
Và những sản phẩm mang tính biểu tượng như Loving Butterfly, Charming Bird, Bird Repeater hay bộ sưu tập các mùa Petite Heure Minute Relief Seasons đã giúp công chúng dễ dàng tiếp cận với câu chuyện của Jaquet Droz hơn, dù không phải ai cũng đủ khả năng sở hữu chúng.
