Theo dõi cân nặng trong thời gian dài giúp xác định mức độ tiến triển so với mục tiêu quản lý cân nặng. Tuy vậy, việc chỉ số trên cân dao động khoảng 0,26 – 1,45 kg giữa các ngày là hoàn toàn bình thường.
Dưới đây là một số yếu tố có thể lý giải sự thay đổi này.
1. Thời điểm trong ngày
Thời điểm lựa chọn để cân giữ vai trò quan trọng. Cân nặng có xu hướng thay đổi tự nhiên trong ngày do biến động về lượng thức ăn đưa vào, mức độ hydrat hóa, hoạt động của hệ tiêu hóa và cả lượng mồ hôi mất đi.
Có thể giảm bớt phần nào những dao động này bằng cách cân vào cùng một thời điểm mỗi ngày. Chẳng hạn, hình thành thói quen bước lên cân vào buổi sáng sau khi đi vệ sinh và trước bữa sáng sẽ giúp kết quả ổn định hơn.
2. Thực phẩm đã tiêu thụ
Các loại thực phẩm nạp vào trong ngày có thể tác động đáng kể đến mức dao động cân nặng ngắn hạn. Những món giàu carbohydrate hoặc natri thường khiến cơ thể giữ nước, làm cân nặng tăng tạm thời.
Những biến động này chủ yếu phản ánh khối lượng thức ăn và nước đang tồn tại trong cơ thể cho đến khi được tiêu hóa và đào thải, chứ không phản ánh sự thay đổi trong lượng mỡ.
3. Mức độ hydrat hóa
Mức độ hydrat hóa ảnh hưởng đáng kể đến sự thay đổi cân nặng ngắn hạn do nước chiếm khoảng 45 – 75% khối lượng cơ thể.
Cân nặng có thể giảm nhẹ khi cơ thể thiếu nước hoặc đổ mồ hôi nhiều, dẫn đến giảm lượng dịch lưu trữ. Ngược lại, tiêu thụ nhiều natri hoặc ít vận động có thể khiến cơ thể giữ nước và làm cân nặng tăng tạm thời, đặc biệt khi lượng nước uống vào cũng tăng theo.
4. Thay đổi hormone
Biến động hormone có thể tác động đến cân nặng hàng ngày thông qua ảnh hưởng lên khả năng giữ nước, cảm giác thèm ăn và cả tốc độ trao đổi chất.
Trong chu kỳ kinh nguyệt, sự thay đổi của estrogen và progesterone thường dẫn đến giữ nước và natri trong thời gian ngắn khiến cân nặng tăng tạm thời.
Bên cạnh đó, các hormone liên quan đến căng thẳng như cortisol có thể ảnh hưởng đến kiểu ăn uống. Cortisol cũng quyết định mức độ giữ nước của cơ thể, từ đó góp phần tạo ra những thay đổi trong khối lượng mỡ và dao động cân nặng theo ngày.
5. Hoạt động của ruột
Tần suất và lượng chất thải được đào thải mỗi ngày có thể làm cân nặng dao động. Trung bình khoảng 1,2 lần đi đại tiện trong 24 giờ được xem là bình thường.
Táo bón hoặc giảm tần suất đại tiện có thể dẫn đến tăng cân tạm thời do tích trữ phân và chất lỏng. Ngược lại, phân lỏng hơn và chứa nhiều nước hơn có thể làm cân nặng giảm nhẹ trong thời gian ngắn.
Thành phần phân cũng chịu ảnh hưởng từ chế độ ăn. Chẳng hạn, khẩu phần ít chất xơ thường khiến phân nhỏ và nhẹ hơn, yếu tố này đã được ghi nhận là có liên quan đến mức giảm cân nhẹ.