Tờ WSJ đưa tin, việc người Mỹ mạnh tay chi tiêu kéo dài giúp nền kinh tế nước nhà phát triển mạnh mẽ nhưng điều này lại khiến các chuyên gia phân tích bối rối bởi tình hình trái ngược với những gì họ dự đoán. Vậy điều gì đang khiến người Mỹ chi tiêu không phanh như vậy?
TỰ TIN
Một thị trường lao động mạnh mẽ, kho dự trữ tiết kiệm linh hoạt và giá trị nhà cửa ngày càng tăng khiến người tiêu dùng Mỹ cảm thấy hài lòng và sẵn sàng chi tiêu. Bất chấp những phàn nàn về giá cả cao, người Mỹ vẫn đưa con đi xem hòa nhạc, rạp chiếu phim, đặt những kỳ nghỉ sang trọng, mua ô tô và trang trải chi phí thuê nhà cũng như các bữa tối ở ngoài.
Hoạt động chi tiêu mạnh mẽ khiến các nhà kinh tế sai lầm về cuộc suy thoái năm 2023, mặc dù họ vẫn dự đoán những đợt cắt giảm chi tiêu sắp tới.
Có những dấu hiệu cho thấy thói quen chi tiêu tăng cao của người Mỹ sẽ không bền vững. Theo một cuộc khảo sát của Bankrate, khoảng 60% người Mỹ cho biết họ đã không kịp tiết kiệm khẩn cấp trong năm nay. Bộ Thương mại cho biết vào tháng 9, người dân đã tiết kiệm được 3,4% thu nhập của mình, khoảng một nửa tỷ lệ họ tiết kiệm được vào mùa thu năm 2019. Và lãi suất dài hạn – khiến việc mua nhà, ô tô và vay tiền trở nên đắt đỏ hơn – giờ đây có thể đã đạt đến mức khiến người Mỹ chậm lại.
Tuy nhiên, nhiều yếu tố thúc đẩy chi tiêu quá mức vào năm 2023 vẫn còn nguyên vẹn. Dưới đây là lý do tại sao mọi người hiện vẫn tiếp tục mở ví.
Người Mỹ đang cảm thấy hoàn toàn tự tin về triển vọng việc làm và mức lương của họ.
Cody McLaughlin đang hưởng thụ thành quả từ việc lương của anh ấy tăng gấp đôi trong ba năm qua lên khoảng 130.000 USD. Quyết định ở lại công ty quảng cáo kỹ thuật số mà anh đã gắn bó trong 4 năm, khi nhiều đồng nghiệp rời đi, McLaughlin nói: “Khi có rất nhiều người nghỉ việc cùng lúc, tôi thực sự thấy giá trị của mình đối với công ty tăng lên”.
Động thái này đã giúp anh kết nối tốt hơn với khách hàng, những người mong muốn được biết về các chuyến thám hiểm săn bắn và câu cá của anh. Và nó đã thôi thúc anh bắt đầu công việc "tay trái" là sản xuất các podcast về vùng hoang dã và kiếm được khoảng 50.000 USD mỗi năm.
Thu nhập tăng thêm giúp McLaughlin, 30 tuổi, mua được hai căn nhà và một chiếc ô tô mới. Anh cũng đã dành hàng nghìn USD cho những chuyến đi khám phá Alaska.
McLaughlin nói: “Tôi cảm thấy thật kinh khủng mỗi khi ai đó nói từ ‘đại dịch’, bởi vì về mặt tài chính mà nói, đó là điều tuyệt vời nhất từng xảy ra với tôi”.
Kinh nghiệm làm việc của McLaughlin phản ánh động lực của thị trường việc làm. Các nhà tuyển dụng đang bổ sung bảng lương với tốc độ nhanh chóng và tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở gần mức thấp lịch sử. Cơ hội việc làm đã vượt quá số lượng người Mỹ thất nghiệp đang tìm việc làm hơn 3 triệu người trong tháng 8. Tăng trưởng tiền lương ở mức ổn định 4,2% trong tháng 9, vượt xa mức lạm phát 3,7%, vốn đã hạ nhiệt kể từ giữa năm 2022 nhưng vẫn ở trên mức trước đại dịch.
Daniel Zhao, nhà kinh tế tại trang web việc làm Glassdoor cho biết: “Sức mạnh của thị trường lao động và sức mạnh của bảng cân đối hộ gia đình đã giúp người Mỹ vượt qua cơn bão lạm phát”.
Chi phí tài trợ cho một ngôi nhà đã tăng cao hơn kể từ năm 2021, khiến mức thế chấp cố định trung bình 30 năm gần 8% và khiến nhiều người có ý định mua nhà từ bỏ. Tuy nhiên, rất nhiều người Mỹ lại có thêm tiền mặt.
Theo các nhà nghiên cứu tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York, kể từ khi đại dịch bùng phát cho đến quý 2/2023, người Mỹ đã bỏ túi tổng cộng khoảng 280 tỷ USD từ việc khai thác nguồn vốn tự có và tiết kiệm được khoảng 120 tỷ USD từ các khoản tái cấp vốn.
Jessika và Dylan Amaral đã mua căn nhà đầu tiên rộng 1.400 m2 vào năm 2019 với suy nghĩ rằng rồi tới lúc nào đó sẽ chuyển đi. Nhưng hiện họ vẫn còn ở đó. Sau khi tái cấp vốn khoản thế chấp 30 năm, lãi suất 4,13% xuống còn khoản thế chấp 20 năm ở mức 2,7%, họ nhận ra rằng đang bị mắc kẹt với thỏa thuận đã có. Dylan Amaral, 31 tuổi, làm việc trong ngành giáo dục đại học cho biết: “Đúng, chúng tôi sẽ bán căn nhà của mình, nhưng quá trình mua một căn nhà mới sẽ khó khăn hơn rất nhiều và lãi suất như vậy sẽ không còn nữa”.
“Sức mạnh của thị trường lao động và sức mạnh của bảng cân đối hộ gia đình đã giúp người Mỹ vượt qua cơn bão lạm phát”.
Trong khi đó, thu nhập hộ gia đình của cặp vợ chồng này tăng gần gấp đôi nhờ sự kết hợp giữa thay đổi công việc và thăng tiến. Gia đình Amarals hiện đang biến ngôi nhà từ những năm 1910 của họ thành ngôi nhà phù hợp với họ lâu dài.
Họ vay khoản vay trị giá 20.000 USD để mua nhà nhằm có thể để ra nhiều tiền lương hơn vào tài khoản hưu trí và danh mục đầu tư chứng khoán của mình.
Jessika Amaral, 31 tuổi cho biết: “Chúng tôi đang đầu tư vào ngôi nhà này và biến nó thành thứ mà chúng tôi thực sự hài lòng, bởi vì ý tưởng rằng trong 5 năm nữa chúng tôi có thể chuyển đi không thực sự là một lựa chọn nữa”.
CHI TIÊU NHƯ KHÔNG CÓ NGÀY MAI
Theo tính toán của Mark Fleming, nhà kinh tế trưởng tại First American Financial Corp, khoảng 90% số nhà thế chấp có tỷ lệ lãi suất dưới 6%. Khoảng 2/3 số hộ gia đình Mỹ sở hữu nhà của họ, theo Cục Điều tra Dân số.
Đại dịch đã mang lại cho người Mỹ cơ hội tích trữ tiền tiết kiệm và nhiều người vẫn đang được hưởng lợi từ khoản tiền đó.
Alex và Amanda Ward, cùng ba người con dưới 6 tuổi khi đại dịch xảy ra, nằm trong số hàng triệu người Mỹ đủ điều kiện nhận các khoản hỗ trợ khổng lồ của chính phủ liên bang.
Với tổng thu nhập của hộ gia đình dưới 150.000 USD với tư cách là giáo viên trường công, gia đình Ward đủ điều kiện nhận mọi đợt kiểm tra cứu trợ đại dịch, tổng cộng họ nhận được gần 14.000 USD. Họ cũng thu được 10.200 USD thông qua việc mở rộng thanh toán tín dụng thuế cho trẻ em vào năm 2021.
Khi trường mầm non đóng cửa khiến 2 người con út của gia đình Ward ở nhà, họ đã tiết kiệm được thêm 8.000 USD trong bốn tháng. Họ cũng bán được một căn hộ mà họ đã mua cách đây một thập kỷ ở mức giá hời.
Nhìn chung, người Mỹ đã tích lũy được hơn 2 nghìn tỷ USD tiền tiết kiệm so với xu hướng trước đại dịch tính đến tháng 8/2021, theo ước tính từ Ngân hàng Dự trữ Liên bang San Francisco. Các ước tính gần đây về khoản tiết kiệm dư thừa còn lại sau đại dịch dao động từ 190 tỷ USD từ Fed San Francisco đến từ 400 tỷ đến 1,3 nghìn tỷ USD từ các nhà kinh tế tại RSM.
Alex Ward, một giáo viên kinh tế 37 tuổi, đã có thể đầu tư vào các quỹ chỉ số phi hưu trí và cổ phiếu riêng lẻ. Ward lần đầu tiên đã xây dựng một quỹ khẩn cấp và đóng góp vào quỹ đại học.
Họ sẽ đến Mexico, lần thứ hai trong hai năm và trả cho huấn luyện viên sức khỏe 200 USD một tháng như một phần của mục tiêu tăng cường thể lực và tuổi thọ.
Mặc dù khó có thể xác định chính xác người Mỹ sẽ giữ số tiền tiết kiệm vượt mức trong bao lâu, nhưng nhiều nhà kinh tế cho rằng số tiền đó là một phần lý do khiến người tiêu dùng tiếp tục chi tiêu thoải mái.
Jonathan Parker, giáo sư tài chính tại MIT Sloan, cho biết tiết kiệm thời đại dịch cũng dùng để trả nợ. Ông nói, điều đó mang lại cho người tiêu dùng cơ hội để vay, ngay cả khi họ đã tiêu hết một số khoản tiết kiệm bổ sung, đồng thời nói thêm rằng, “mọi người có một mức nợ khá lớn trước khi họ bắt đầu gặp phải những hạn chế”.
Theo Fed New York, trong quý 2 năm nay, số dư thẻ tín dụng của người Mỹ đã tăng 4,6% so với quý trước, đạt tổng cộng 1 nghìn tỷ USD.
Giá nhiều mặt hàng đang tăng chậm hơn so với một năm trước. Nhưng người tiêu dùng vẫn quan tâm đến mức giá của họ thấp hơn bao nhiêu trước đại dịch, một suy nghĩ có thể khiến một số người mua ô tô hoặc sửa nhà trong khi họ vẫn đủ khả năng chi trả.
Khi máy rửa chén của Blagica Bottigliero bắt đầu có dấu hiệu hỏng vào đầu tháng này, người đồng sở hữu doanh nghiệp tổ chức sự kiện đồ uống 47 tuổi đã nhanh chóng đến một đại lý thiết bị địa phương để mua một chiếc máy thay thế. Mặc dù lạm phát đã chậm lại nhưng cô và chồng đã áp dụng phương pháp “mua ngay” sau khi chứng kiến giá cả tăng làm xói mòn sức mua của họ.
Cặp đôi này đã siêng năng tích trữ hàng tạp hóa khi thấy có đợt giảm giá và gần đây đã mua một chiếc tủ đông đứng. Họ đã lên kế hoạch thay mái nhà cho ngôi nhà của mình vào mùa xuân năm 2024, mặc dù mái nhà vẫn chưa bị dột.
“Tôi muốn chuẩn bị và hoàn thành trước khi mọi thứ trở nên thực sự tồi tệ về mặt kinh tế”, Blagica Bottigliero nói về nỗi lo sợ của cô về một cuộc suy thoái sắp tới.
Michael Liersch, người giám sát một nhóm cố vấn với tư cách là người đứng đầu bộ phận tư vấn tại Wells Fargo, cho biết tư duy hướng tới tương lai này có thể thúc đẩy một số khoản chi tiêu gần đây. Ông nói: “Mọi người cảm thấy tiền của họ đang mất giá trị nhanh chóng đến mức họ muốn sử dụng nó ngay bây giờ”.
Nền kinh tế trải nghiệm tiếp tục bùng nổ, với việc Delta Air Lines báo cáo thu nhập tăng kỷ lục 30% trong quý kết thúc vào tháng 9 và Ticketmaster bán được hơn 295 triệu vé sự kiện trong sáu tháng đầu năm 2023, tăng gần 18% so với cùng kỳ năm ngoái.
Amanda Miller Littlejohn, 42 tuổi, đã thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận chi tiêu của mình sau khi phát hiện ra một khối u lành tính ở ngực và chứng kiến nhiều người trong độ tuổi của cô ra đi trong đại dịch.
“Tôi đã thực sự cảm nhận được cái chết của mình theo cách mà trước đây tôi chưa từng có”, Littlejohn nói. Năm nay, cô đã có một chuyến du lịch sinh nhật hoành tráng tới Paris, nghỉ ở 1 khách sạn trị giá 728 USD một đêm và một bữa tối theo thực đơn nếm thử trị giá 313 USD mà cô gọi là bữa ăn đắt nhất mà cô từng ăn. Cô cũng mua sắm tại các cửa hàng thiết kế trên Đại lộ Montaigne.
Điều đáng nói là mọi việc hiện nay thay đổi hoàn toàn so với trước đây. Năm 2021, ngay cả khi công việc gặt hái được nhiều thành công, Littlejohn vẫn tiếp cận việc chi tiêu một cách thận trọng. Ấy vậy mà năm vừa qua đánh dấu một bước ngoặt. Cô quyết định nhận ít khách hàng hơn, chấp nhận giảm lương để có nhiều thời gian tận hưởng những gì mình kiếm được.
Littlejohn nói: “Tôi không chỉ muốn trở thành một người làm việc cả ngày cho khách hàng, về nhà và làm việc cả đêm phục vụ bọn trẻ rồi thực sự không làm bất cứ điều gì cho mình”.
