Tờ Financial Times nhận định, cho đến mùa hè năm ngoái, vẫn có rất ít liên kết cụ thể giữa sự suy giảm trong lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc với ngành “ngân hàng ngầm” trong nước.
Nhưng mọi thứ đột ngột thay đổi vào tháng 7 khi tập đoàn quản lý tài sản lâu đời Zhongzhi gặp khó khăn trong việc thanh toán nợ, biến đây trở thành tâm điểm của những lo ngại về nguy cơ lan rộng từ cuộc suy giảm về tiền mặt trong lĩnh vực bất động sản mà kể từ đó đã trở nên trầm trọng hơn.
SỤP ĐỔ
Trong sáu tháng sau đó, tập đoàn này đã sụp đổ. Tháng 11, Zhongzhi thừa nhận rằng họ đã phá sản nghiêm trọng và hoạt động quản lý của tập đoàn đã "hoàn toàn rối bời" sau cái chết của người sáng lập. Gần đây, Zhongzhi chính thức tuyên bố phá sản.
Trong khi nhà phát triển BĐS Evergrande – công ty từng là đề tài của các cảnh báo về một khoản nợ mà sau này đã xảy ra, hiện vẫn đang bị kẹt trong cuộc đàm phán với các chủ nợ, vấn đề của Zhongzhi xuất hiện đột ngột và được chính quyền nhanh chóng giải quyết.
Ngân hàng ngầm là các đơn vị trong nhiều năm cung cấp các sản phẩm với lãi suất cao cho người tiết kiệm thuộc tầng lớp trung lưu.
Tốc độ sụp đổ của Zhongzhi là biểu hiện của sự quan tâm của chính phủ đối với sự suy giảm kéo dài trong ngành bất động sản lớn của Trung Quốc và làm tăng thêm sự không chắc chắn về hướng đi của nền kinh tế và tài chính của đất nước.
Alicia García-Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á-Thái Bình Dương của Natixis viết trong một ghi chú vào thứ năm:
"Tóm lại, đơn đăng ký phá sản của Zhongzhi chỉ ra hiệu ứng lan truyền từ bất động sản và một số sự sụp đổ trong ngành ngân hàng ngầm. Mặc dù các công ty quản lý tín dụng đã giảm thiểu rủi ro liên quan đến bất động sản, nhưng những sản phẩm quản lý tài sản do các tổ chức không phải ngân hàng chính thống có thể tạo ra nhiều rủi ro tín dụng hơn".
Zhongzhi được thành lập vào năm 1989 bởi Xie Zhikun, người làm việc trong ngành gỗ và bất động sản. Công ty đã phát triển thành một tập đoàn lớn mạnh bao gồm năm doanh nghiệp quản lý tài sản, bốn trong số đó quản lý tài sản và một có cổ phần tại Zhongrong, một công ty quản lý tín dụng. Chi nhánh này là một phần của ngành công nghiệp "ngầm" rộng lớn, chuyên “lùa” tiền tiết kiệm của cá nhân và doanh nghiệp vào các khoản đầu tư.
Cấu trúc phức tạp của Zhongzhi phản ánh phần nào sự phát triển của hệ thống tài chính Trung Quốc, đã trải qua những biến động lớn kể từ khi mở cửa vào những năm 1990.
Các sản phẩm đầu tư không chính thức hoặc được quy định lỏng lẻo, thường được xem như một phương tiện để đưa tiền vào bất động sản và đôi khi được các bộ phận quản lý tài sản của các nhà phát triển bán trực tiếp, đã được bán rộng rãi cho nhà đầu tư tại Trung Quốc.
Một sản phẩm của Zhongzhi mà Financial Times tìm hiểu cho thấy họ cung cấp mức lợi nhuận là 8%. Theo tiêu chuẩn quốc tế, rất ít thông tin công khai nào về Zhongzhi có thể được tìm thấy cho đến khi họ phá sản.
Theo trang web của công ty, tổng tài sản của Zhongzhi là 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (khoảng 140 tỷ USD). Tuy nhiên, trong một lá thư mở gửi cho các nhà đầu tư năm ngoái, công ty cho biết họ chỉ có tài sản là 200 tỷ nhân dân tệ, so với các nghĩa vụ nợ tới 460 tỷ nhân dân tệ.
Đơn đăng ký phá sản nói rằng công ty này có 76% là của Zhonghai Shengfeng (Bắc Kinh) – chi nhánh Quản lý Vốn, một công ty đầu tư mà vào năm 2019 thuộc sở hữu của Xie và ông qua đời vào năm 2021. Phần còn lại lần lượt là 16% và 8% thuộc sở hữu của các cá nhân Liu Yiliang và Xie Rutong, là đối tác kinh doanh và con gái của Xie.
NGUYÊN NHÂN TỪ ĐÂU
Dấu hiệu đầu tiên về vấn đề xuất hiện vào mùa hè năm 2023, giữa những đồn đoán lan rộng trên truyền thông xã hội Trung Quốc về sức khỏe của công ty và các khoản thanh toán bị lỡ hẹn trả ở Zhongrong. Chưa rõ chính xác Zhongrong đã đầu tư bao nhiêu vào lĩnh vực bất động sản, nhưng ngành công nghiệp quản lý tín dụng nói chung đã phải đối mặt với áp lực từ cơ quan quản lý để giảm thiểu rủi ro liên quan đến bất động sản.
Trong đơn đăng ký phá sản được trích dẫn, sự liên quan của Zhongzhi đến các vụ kiện tại tòa diễn ra trong mùa hè do Ngân hàng Phát triển Pudong của Thượng Hải và Tổng công ty Năng lượng Shandong đưa ra, cả hai đều liên quan đến những quỹ chưa thanh toán hoặc nợ.
Những vụ kiện này đang tiếp tục. Đơn đăng ký nói rằng có "sự thiếu rõ ràng khả năng thanh toán" ở Zhongzhi, dựa trên sự chênh lệch giữa tài sản và nghĩa vụ nợ của công ty.
Trong một lá thư từ doanh nghiệp gửi đến các nhà đầu tư được công bố vào tháng 11, công ty đã đề cập đến cái chết của Xie là một trong những nguyên nhân gây ra vấn đề cho công ty. Trong cùng một lá thư, họ nói rằng vấn đề quản lý "hoàn toàn rối bời" khi các cơ quan điều tra công bố về "những dấu hiệu của hành vi bất hợp pháp".
Khía cạnh quan trọng nhất của đơn đăng ký phá sản của Zhongzhi là tốc độ mà tòa án chấp nhận đơn và tốc độ chính quyền nói chung xử lý vụ việc. Điều này tương phản với tình hình tại Evergrande, nhà phát triển bất động sản nợ nhiều nhất thế giới.
Sự mắc nợ của Evergrande vào năm 2021 đã gây ra tình trạng khan hiếm vốn kéo dài trên khắp ngành bất động sản Trung Quốc. HNA, một tập đoàn đã vay mượn nặng nề ở nước ngoài, cũng bị cuốn vào vòng xoáy nhiều năm trì hoãn trước khi một kế hoạch phá sản được chấp thuận bởi các chủ nợ vào cuối năm 2021.
Dựa trên các tài liệu đăng ký phá sản, Zhongzhi nhỏ hơn đáng kể so với Evergrande hoặc đối thủ của họ là Country Garden. Country Garden đã làm gia tăng lo ngại về bất động sản trong những tháng gần đây sau khi cũng không thanh toán các khoản nợ quốc tế đúng hạn.
Điểm khác biệt có lẽ là bởi, Zhongzhi chỉ tập trung hoạt động kinh doanh nội địa và vụ phá sản của họ khó có thể gây ra những quy trình pháp lý và cải cách tài chính tương tự xuất phát từ nghĩa vụ nước ngoài. Một số quan sát viên cũng đề xuất rằng tốc độ giải quyết nhanh gọn này cho thấy tình hình "không nhạy cảm" như với các tổ chức ngân hàng nổi tiếng hơn.
TƯƠNG LAI RA SAO?
Sự sụp đổ của Zhongzhi đã làm nổi bật mức độ không chắc chắn về tình trạng của hệ thống tài chính Trung Quốc. Đặc biệt điều này xảy ra trong một thời điểm mà chính phủ đang tăng cường kiểm soát việc lưu thông thông tin và lĩnh vực bất động sản ngày xưa vốn sôi động giờ đang bị đình trệ.
Các nhà phân tích chủ yếu cho biết họ nhận thức rằng có hạn chế trong việc lan tỏa từ trường hợp của Zhongzhi. Tại một hội nghị của UBS ở Thượng Hải trong tuần này, Tao Wang, nhà kinh tế trưởng Trung Quốc của ngân hàng Thụy Sĩ cho biết bà "không nhìn thấy ảnh hưởng từ vụ sụp đổ của Zhongzhi đến hệ thống tài chính là quan trọng".
Nhấn mạnh ý kiến này, Zerlina Zeng, trưởng phòng doanh nghiệp khu vực Đông Á tại CreditSights nói rằng những người gửi tiết kiệm ở Zhongzhi chủ yếu là những người có tài sản rất lớn và do đó ít có khả năng biểu tình hơn so với những người giữ sản phẩm quản lý tài sản của ngân hàng, thuộc tầng lớp trung lưu.
Zeng nói rằng hoạt động đầu tư chủ yếu của Zhongzhi là cổ phiếu và trái phiếu không niêm yết và thất bại của công ty không có khả năng tác động tới thị trường đại chúng hay bất kỳ ảnh hưởng rộng lớn nào khác.
Tuy nhiên, ngành công nghiệp tài chính ngầm của Trung Quốc, dựa trên dữ liệu có sẵn, hiện đang đóng một vai trò ít quan trọng hơn trước đại dịch Covid-19.
Zeng thêm rằng nhiều sản phẩm của Zhongzhi được "bán thông qua các kênh ngoại bảng", có nghĩa là chúng "không nhất thiết sẽ được ghi chép trong các tài liệu tòa án" và "những tài sản này sẽ không thuộc phần thủ tục giải thể". Điều này có thể có nghĩa là việc giải quyết đơn phá sản của Zhongzhi sẽ mất thời gian hơn.
"Ảnh hưởng thực sự của vụ phá sản của Zhongzhi đối với hệ thống có thể được hạn chế vì cuộc khủng hoảng của công ty đã kéo dài nhiều năm, và rủi ro không có nhiều liên quan đến các tổ chức tài chính khác", Larry Hu, nhà kinh tế tại Macquarie nói. "Nhưng hậu quả có thể tiếp tục ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư và thị trường".
