Quan hệ Ấn Độ - Mỹ từng được kỳ vọng sẽ bước sang một chương mới ngay từ đầu năm 2025. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi là một trong những nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump vào tháng 2/2025, chỉ vài giờ sau khi ông Trump ký áp dụng chính sách “thuế quan đối ứng”.
Hình ảnh mang tính biểu tượng khi lãnh đạo hai nền dân chủ lớn nhất và lâu đời nhất thế giới bắt tay nhau, đồng thời cam kết sẽ tăng gấp đôi kim ngạch thương mại song phương lên 500 tỷ USD vào năm 2030. Khi đó, Thủ tướng Modi khẳng định: “Đội ngũ của chúng tôi sẽ sớm làm việc để hoàn tất một thỏa thuận thương mại đôi bên cùng có lợi”.
Thế nhưng đến tháng 12, Ấn Độ lại trở thành một trong những quốc gia chịu mức thuế cao nhất thế giới - thậm chí cao hơn cả mức thuế mà Mỹ áp lên Trung Quốc, quốc gia từng là mục tiêu công kích chính của ông Trump trong chiến dịch tranh cử.
Theo bà Sonal Varma, kinh tế trưởng của Nomura phụ trách Ấn Độ và châu Á (ngoài Nhật Bản), cả Ấn Độ và Mỹ đều có động lực kinh tế mạnh mẽ để đạt được một thỏa thuận. Mỹ cần các đối tác chuỗi cung ứng đáng tin cậy bên ngoài Trung Quốc, trong khi Ấn Độ có quy mô và năng lực đáp ứng yêu cầu này. Ngược lại, New Delhi cần tiếp cận thị trường Mỹ để duy trì tham vọng tăng trưởng dựa vào xuất khẩu.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán dường như đã rơi vào bế tắc. Một phái đoàn thương mại Mỹ vừa kết thúc thêm một vòng đàm phán tại New Delhi vào tuần trước mà không đạt được đột phá nào, dù Đại sứ Mỹ tại Ấn Độ Sergio Gor mô tả cuộc điện đàm giữa ông Modi và ông Trump là rất tốt đẹp.
Ông Mark Linscott, cựu trợ lý Đại diện Thương mại Mỹ và hiện là cố vấn cấp cao tại Diễn đàn Đối tác Chiến lược Mỹ - Ấn, cho rằng rào cản lớn nhất là ý chí chính trị, đồng thời nhấn mạnh rằng thuế quan và nông nghiệp luôn là những vấn đề khó. Theo ông, một cách để thuyết phục Tổng thống Trump là thông qua một cử chỉ lớn, chẳng hạn như đề nghị mua nhiên liệu ethanol hoặc nhiên liệu hàng không bền vững của Mỹ.
Trong khi Mỹ muốn cải thiện cán cân thương mại với nền kinh tế lớn tăng trưởng nhanh nhất thế giới bằng cách tăng xuất khẩu năng lượng và nông sản, Ấn Độ mới chỉ đồng ý một phần trong lĩnh vực năng lượng và vẫn kiên quyết từ chối mở cửa lĩnh vực nông nghiệp - một vấn đề nhạy cảm về chính trị. “Có sự phản đối tại Ấn Độ đối với một số cây trồng hàng hóa, thịt và các sản phẩm khác”, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer nói trước Thượng viện hồi đầu tháng, đồng thời thừa nhận rằng đây là một bài toán rất khó.
NHỮNG NÚT THẮT GAI GÓC
Ấn Độ đang chịu sức ép từ Mỹ trong việc cắt giảm nhập khẩu dầu từ Nga, khi Washington cho rằng động thái này giúp Moscow chống chịu được các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây và tiếp tục cuộc chiến tại Ukraine.
Tháng 8/2025, Mỹ đã áp thêm mức thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Ấn Độ, nâng tổng mức thuế lên tới 50%, nhằm ngăn New Delhi mua dầu của Nga. Dù Mỹ thừa nhận Ấn Độ đã giảm nhập khẩu dầu từ Nga, trong chuyến thăm Ấn Độ hồi đầu tháng này, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố Moscow sẵn sàng cung cấp nguồn cung nhiên liệu không gián đoạn cho Ấn Độ.
Về phía mình, Ấn Độ chưa từng tuyên bố chính thức rằng sẽ cắt giảm nhập khẩu dầu từ Nga. Bộ Ngoại giao nước này khẳng định: “Nguồn cung năng lượng của chúng tôi phụ thuộc vào diễn biến của thị trường toàn cầu, cũng như yêu cầu phải cung cấp năng lượng với giá cả phải chăng cho 1,4 tỷ người dân”, đồng thời từ chối can thiệp vào hoạt động mua dầu của các nhà máy lọc dầu tư nhân.
Reuters vào tuần trước đưa tin các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ đã nối lại việc mua dầu từ các công ty Nga không nằm trong diện trừng phạt của Mỹ kể từ tháng 11, do các nhà cung cấp này đưa ra mức chiết khấu rất sâu.
Giới chuyên gia cho rằng nếu Nga và Ukraine đạt được một thỏa thuận hòa bình, chấm dứt xung đột, mức thuế “trừng phạt” 25% áp lên Ấn Độ có thể sẽ được dỡ bỏ. Tuy nhiên, việc Mỹ tiếp cận thị trường nông nghiệp Ấn Độ vẫn sẽ là điểm nghẽn lớn, tiếp tục kìm hãm một thỏa thuận thương mại.
Bà Varma của Nomura nhận định nông nghiệp là trở ngại chính, khi Mỹ muốn Ấn Độ nhập khẩu các loại cây trồng biến đổi gen và cho phép xuất khẩu sản phẩm sữa - những vấn đề vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các nhóm vận động nông dân trong nước, vốn có ảnh hưởng chính trị lớn.
Vấn đề này càng trở nên nhạy cảm khi hàng loạt cuộc bầu cử cấp bang lớn tại Ấn Độ sẽ diễn ra vào năm tới, như Tây Bengal, Tamil Nadu và Kerala - những bang có lực lượng nông dân mạnh - tiếp theo là bang Uttar Pradesh vào năm 2027, bang nông nghiệp lớn nhất cả nước.
CÁI GIÁ PHẢI TRẢ
Trong lúc New Delhi và Washington vẫn đàm phán về một thỏa thuận cùng có lợi, sự chậm trễ này đang gây ra những tổn thất không nhỏ.
“Một sự trì hoãn kéo dài của thỏa thuận chắc chắn sẽ để lại những hệ lụy kinh tế thực sự”, ông Pradeep Gupta, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Anand Rathi Share & Stock Brokers, nhận định. Theo ông, dòng vốn biến động mạnh - thể hiện qua sự suy yếu của đồng rupee - là mối lo ngại trước mắt.
Việc thiếu vắng một thỏa thuận thương mại khiến thị trường phần nào thận trọng, đặc biệt đối với các lĩnh vực phụ thuộc vào Mỹ. Ông Gupta cho rằng ngay khi có sự rõ ràng về mặt thương mại, phần bù rủi ro do bất định sẽ giảm đáng kể” đồng nghĩa với khả năng thị trường chứng khoán Ấn Độ có thể tăng mạnh.
Theo ước tính của công ty ông, mức thuế 50% có thể khiến tăng trưởng GDP của Ấn Độ giảm khoảng 0,5 điểm phần trăm, tác động đáng kể đến khối lượng xuất khẩu. Goldman Sachs dự báo các mức thuế của Mỹ có thể làm giảm tăng trưởng kinh tế Ấn Độ khoảng 0,6 điểm phần trăm.
Xuất khẩu của Ấn Độ đã giảm mạnh trong tháng 10/2025, dù nhìn chung vẫn duy trì xu hướng tăng kể từ khi các mức thuế có hiệu lực.
“Ấn Độ đã vượt qua cú sốc từ mức thuế 50% khá tốt và tìm được các giải pháp thích ứng, nhưng rốt cuộc Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu hàng đầu của nước này”, ông Michael Kugelman, chuyên gia cao cấp về Nam Á tại Atlantic Council, nhận định trên CNBC.
“Ấn Độ sẽ phải đưa ra những quyết định mang rủi ro chính trị”, ông nói và đồng thời cho biết vẫn chưa rõ liệu một thỏa thuận có thể đạt được trong thời gian tới hay không.
Trong khi đó, các chuyên gia tại Mỹ cho rằng thuế quan đang làm trầm trọng thêm vấn đề chi phí sinh hoạt của các gia đình Mỹ do góp phần đẩy lạm phát lên cao.
“Những mức thuế trừng phạt áp lên Ấn Độ gây tổn hại cho người tiêu dùng Mỹ, buộc họ phải chi nhiều tiền hơn cho một loạt mặt hàng”, ông Wayne Winegarden, chuyên gia kinh tế cao cấp tại Viện Nghiên cứu Pacific, lưu ý.
Để gánh chi phí từ các mức thuế mới, một số doanh nghiệp nhỏ tại Mỹ đã phải vay các khoản tín dụng lãi suất cao và gánh thêm nợ, trong đó nhiều chủ doanh nghiệp cảnh báo nguy cơ đối mặt với thảm họa tài chính.
Các nhà phân tích tại Ấn Độ cũng cũng cho biết, nhiều nhà nhập khẩu Mỹ trong lĩnh vực dược phẩm, máy móc và thậm chí hàng tiêu dùng đang phải đối mặt với chi phí đầu vào cao hơn và sự gián đoạn chuỗi cung ứng.
Dù phía chính quyền Trump có nhiều lập luận kinh tế ủng hộ một thỏa thuận thương mại, cùng những tuyên bố về việc Ấn Độ là đối tác chiến lược quan trọng và Thủ tướng Modi là người bạn lớn, nhưng các chuyên gia vẫn không thấy nhiều tiến triển khi năm sắp khép lại.
“Vào đầu năm, chúng tôi nghĩ Ấn Độ sẽ là quốc gia đầu tiên đạt được thỏa thuận thương mại, nhưng đến cuối năm, Ấn Độ lại là nước cuối cùng vẫn chưa có thỏa thuận”, ông Chakraborty của Citi nói.
Liệu năm mới có mang đến những ý tưởng mới từ cả hai phía? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước.