Ngày chủ nhật vừa qua, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến Paris, Pháp trong chặng đầu tiên của chuyến công du châu Âu.
Ông Tập Cận Bình đi cùng với một phái đoàn doanh nghiệp hàng đầu trong ngành xe điện bao gồm Envision Group, SAIC Motor và Xpeng Motors. Đây được cho là cơ hội đối thoại cấp tốc cho cả các doanh nghiệp Trung Quốc và các công ty ô tô châu Âu.
CHÀO ĐÓN
Dù đã được cảnh báo trước tình trạng nhập khẩu xe điện ngày càng tăng từ Trung Quốc - quốc gia sản xuất khoảng 60% số xe điện trên thế giới vào năm 2022, châu Âu vẫn đang hoan nghênh các công ty Trung Quốc đầu tư vào ngành công nghiệp của mình. “Chúng tôi muốn chào đón nhiều nhà đầu tư Trung Quốc hơn đến Pháp”, Tổng thống Emmanuel Macron nói hôm thứ hai.
Đầu ngày hôm đó, Bộ trưởng kinh tế Pháp đã công bố mục tiêu đầy tham vọng là tăng doanh số bán xe điện của Pháp gấp bốn lần lên 800.000 ô tô vào năm 2027, một dấu hiệu cho thấy ngành công nghiệp ô tô châu Âu đang thức tỉnh trước sự cạnh tranh ngày càng tăng của Trung Quốc.
Động thái này nhấn mạnh việc điện khí hóa ô tô đã thay đổi đáng kể sự cân bằng quyền lực trong ngành công nghiệp ô tô toàn cầu như thế nào. Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc là thị trường ô tô lớn duy nhất bị thống trị bởi các thương hiệu nước ngoài, chủ yếu đến từ Liên minh châu Âu.
Nhưng gần như chỉ sau một đêm, cuộc trò chuyện đã chuyển từ việc liệu ngành công nghiệp ô tô tụt hậu của Trung Quốc có thể tồn tại hay không sang việc các nhà sản xuất ô tô châu Âu đang làm gì trước mối đe dọa từ xe điện của Trung Quốc. Với mục tiêu của EU về lệnh cấm xe động cơ đốt trong vào năm 2035, Trung Quốc đang dẫn đầu về xe điện giá cả phải chăng, với kế hoạch tăng cường xuất khẩu và sản xuất ở nước ngoài.
Khi nhiều người tiêu dùng chuyển sang sử dụng xe điện, các nhà sản xuất ô tô châu Âu lo lắng về thị phần của họ tại quê nhà. Theo nhóm chính sách phi chính phủ Giao thông & Môi trường có trụ sở tại châu Âu, mặc dù các thương hiệu Trung Quốc chỉ chiếm 7,9% doanh số bán xe chạy pin (BEV) của EU vào năm 2023, nhưng con số này đã tăng từ 0,4% vào năm 2019. Phân tích dự đoán thị phần của các nhà sản xuất Trung Quốc sẽ có thể tăng lên 20% vào năm 2027.
Theo JATO Dynamics, một công ty dữ liệu ngành ô tô, xe điện thương hiệu Trung Quốc ở châu Âu rẻ hơn trung bình 24% so với các thương hiệu châu Âu.
Felipe Munoz, nhà phân tích cấp cao cho biết: “Khi nói về những phân khúc thị trường đại chúng này, chủ yếu là về giá cả, các thương hiệu Trung Quốc luôn có lợi thế so với các đối thủ châu Âu”. Các nhà phân tích nói rằng các mục tiêu về khí hậu của EU đặt ra một tình thế tiến thoái lưỡng nan: Với sự khởi đầu thuận lợi của Trung Quốc, thật khó tưởng tượng châu Âu sẽ đạt được mục tiêu về động cơ đốt trong mà không dựa vào lượng lớn xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc.
Nhưng châu Âu vẫn còn tồn tại những mâu thuẫn về làn sóng xe điện tiềm năng của Trung Quốc. Ủy ban Châu Âu đã mở một cuộc điều tra về các khoản trợ cấp ẩn trong lĩnh vực xe điện của Trung Quốc có thể dẫn đến việc áp dụng thuế sơ bộ đối với xe điện vào tháng 5. Thuế quan vĩnh viễn cần sự hỗ trợ của đa số các quốc gia thành viên có thể được áp dụng vào tháng 11. Chuyến thăm của ông Tập được cho là sẽ giúp giải quyết vấn đề này.
Không chỉ đơn thuần là mất thị phần mà hàng nghìn việc làm có thể bị mất trong những năm tới.
Trong khi đó, Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã đến thăm Bắc Kinh vào tháng trước, cùng với một số giám đốc điều hành các hãng ô tô Đức, để xoa dịu quan hệ kinh doanh và thương mại, đồng thời kêu gọi cạnh tranh công bằng.
Marc Julienne, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Châu Á tại Viện Quan hệ Quốc tế Pháp nói với Nikkei Asia: “Không chỉ đơn thuần là mất thị phần mà hàng nghìn việc làm có thể bị mất trong những năm tới”. Ông giải thích rằng sự cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực xe điện có thể có tác động đến toàn xã hội ở châu Âu. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu, tại EU, ngành công nghiệp ô tô tạo ra 13 triệu việc làm.
Ngành công nghiệp này đang bị chia rẽ rõ rệt, với một số thương hiệu như Volkswagen và BMW của Đức chào đón đầu tư và nhập khẩu từ Trung Quốc, trong khi các công ty khác lại tỏ ra cảnh giác.
Carlos Tavares, Giám đốc điều hành của hãng xe hơi Pháp-Ý Stellantis cảnh báo vào tháng 4: “Nếu ai đó muốn giới thiệu sự cạnh tranh của Trung Quốc, họ sẽ phải chịu trách nhiệm”. Theo Reuters, với doanh số bán hàng và thị phần có thể bị mất, “chúng tôi có thể không cần nhiều nhà máy như hiện tại”, khi ám chỉ các động thái của chính phủ Ý nhằm thu hút đầu tư xe điện của Trung Quốc.
LẬT NGƯỢC TÌNH THẾ
Trong khi lượng hàng xe điện từ Trung Quốc đã thu hút sự chú ý của công chúng châu Âu, thì việc xâm nhập thực sự vào châu Âu sẽ được thực hiện khi Trung Quốc đầu tư vào các nhà máy địa phương và các đối tác địa phương.
Thế hệ trước của các nhà sản xuất ô tô châu Á từ Nhật Bản và Hàn Quốc gia nhập thị trường châu Âu cách đây nhiều thập kỷ chỉ để nhận ra rằng họ không thể tăng doanh số bán hàng đáng kể cho đến khi đầu tư vào lục địa này bằng cách tạo ra các cơ sở sản xuất và giới thiệu các thiết kế phù hợp. Tương tự như vậy, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc “biết rằng nếu họ thực sự muốn có vai trò lớn hơn ở châu Âu, họ cũng cần phải sản xuất tại địa phương”, Munoz nói.
Theo Rhodium Group, châu Âu một lần nữa là điểm đến lớn nhất của FDI liên quan đến xe điện của Trung Quốc vào năm 2023, thu hút 7,6 tỷ USD, sau một năm bội thu với 11,8 tỷ USD vào năm 2022, khi CATL đầu tư 7,3 tỷ USD cho nhà máy khổng lồ của mình ở Hungary.
Bernard Jullien, một nhà kinh tế chuyên về ngành công nghiệp ô tô cho biết: “BYD, MG và những hãng khác sẽ chỉ trở thành nỗi sợ hãi đối với các nhà sản xuất châu Âu nếu họ có sự hiện diện công nghiệp ở châu Âu”.
Trong nhiều thập kỷ, các nhà sản xuất ô tô châu Âu đã đầu tư vào Trung Quốc bằng cách hợp tác với các công ty địa phương để tiếp cận thị trường. Giờ đây, tình thế đang thay đổi khi các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc tìm cách sản xuất xe điện ở châu Âu cho khách hàng châu Âu. “Học sinh đã vượt cả giáo viên”, Munoz nói.
Ôtô Trung Quốc hiện nay “ngang bằng thậm chí hơn cả về chất lượng, thiết kế, độ hấp dẫn và giá cả”. Một ví dụ là SAIC có trụ sở tại Thượng Hải, nhà sản xuất ô tô nhà nước lớn nhất Trung Quốc, cho đến gần đây vẫn theo đuổi mối quan hệ đối tác được thành lập với VW vào năm 1984. Hiện tại, công ty này đang tìm cách chuyển sang châu Âu và đang chọn địa điểm cho một nhà máy, Zhao Aimin - phó chủ tịch SAIC Motor International, nói với truyền thông Trung Quốc vào tháng 1.
Một trong những điểm đến của ông Tập trong chuyến công du châu Âu của ông sẽ là Hungary, nơi BYD, công ty vào quý 4/2023 đã trở thành nhà sản xuất xe điện bán chạy nhất thế giới, vượt cả Tesla, đang xây dựng một nhà máy ở thị trấn Szeged. Họ đã có một địa điểm sản xuất xe buýt điện trong nước và đang xem xét xây dựng một nhà máy khác cũng như một địa điểm nghiên cứu và phát triển ở Tây Âu.
Truyền thông Hungary cũng đưa tin rằng một thông báo sẽ được đưa ra sau trong chuyến thăm của ông Tập về khoản đầu tư của Great Wall Motor, một nhà sản xuất ô tô tư nhân Trung Quốc có trụ sở tại Hà Bắc.
Chery, một nhà sản xuất ô tô có trụ sở tại An Huy thuộc sở hữu của chính quyền địa phương, gần đây đã công bố nhà máy đầu tiên ở châu Âu, Tây Ban Nha, sau khi ký thỏa thuận liên doanh với Ebro-EV Motors của Tây Ban Nha. Việc sản xuất sẽ bắt đầu vào cuối năm nay tại một nhà máy cũ của Nissan ở Catalonia. Cả hai nhà sản xuất ô tô sẽ sản xuất xe của riêng mình tại địa điểm này.
Theo các phương tiện truyền thông, Chery cũng đang đàm phán để xây dựng một nhà máy thứ hai ở Ý. Dongfeng Motor, nhà sản xuất ô tô nhà nước có trụ sở tại Vũ Hán, đã hợp tác với các nhà sản xuất ô tô quốc tế thông qua liên doanh với Stellantis, Renault và Nissan.
Nhìn về phía trước, Sebastian từ Rhodium Group dự đoán: "Có thể sẽ có một vài thông báo khác về khoản đầu tư của Trung Quốc vào lĩnh vực lắp ráp xe điện, và sau đó ngày càng gia tăng hơn".
