Đó là chia sẻ của Kiến trúc sư Nguyễn Thế Phương - Tổng giám đốc của FINKO Architect Hồng Kông và FINKO Việt Nam với Thương Gia khi nói về sự cân bằng giữa tính thực tế và tính thẩm mỹ của các công trình do FINKO thực hiện.
Theo ông Nguyễn Thế Phương, thẩm mỹ đỉnh cao nhất nằm ở tính thực tế. Cảm xúc cho người sử dụng, cho đường phố, cho đô thị và cho xã hội đều đến từ những không gian sống được tạo ra. Là Kiến trúc sư, phải hiểu rõ người sử dụng sẽ có cảm xúc gì khi họ đi dạo trong khu vườn, khi họ đi vào sảnh, khi bước chân vào phòng tắm, khi họ đứng trên ban công hay khi họ thức giấc nhìn qua ô cửa sổ, …
Đối tác nói tôi nóng tính nhưng "mát tay"
Đầu tiên xin chúc mừng FINKO và ông với tư cách là Kiến trúc sư của Panorama Nha Trang, khi mới đây tổ hợp khách sạn này vừa đón nhận 02 kỷ lục Việt Nam với nội dung: Tổ hợp khách sạn có hai bể bơi nước mặn, đáy bằng kính chịu lực đầu tiên tại Việt Nam và bể bơi vô cực nước mặn có đáy bằng kính chịu lực ở độ cao nhất Việt Nam. Trước đó Panorama Nha Trang cũng đã liên tục nhận được 5 giải thưởng bất động sản danh giá trong nước và quốc tế. Tuy nhiên Panorama Nha Trang không phải là công trình mang dấu ấn duy nhất do đơn vị ông thiết kế trên khắp đất nước. Ông có thể kể tên các công trình xây dựng mang quy mô lớn mà ông là tác giả?
Những giải thưởng này dành cho Panorama Nha Trang là thành quả của Vịnh Nha Trang, của anh Nguyễn Bá Dương – nguyên TGĐ của Coteccon và FINKO cùng với những nhà tư vấn khác. Đó cũng là đền đáp cho những nỗ lực vượt qua khó khăn trong suốt quá trình xây dựng và những ngày tháng đầu đi vào hoạt động của tòa nhà.
Nhưng cũng phải thú nhận là tôi rất may mắn khi nhiều thiết kế được trở thành hiện thực mặc dù đối tác hay kêu tôi nóng tính nhưng "mát tay": Từ tòa nhà Riverview của Mipec nằm bên cây cầu huyền thoại Long Biên đến tòa nhà Parkview của Hà Đô ở Cầu Giấy; tòa nhà Golden Palace ở Mễ Trì khi điều hành Văn phòng dự án Group Việt Nam với các Kiến trúc sư Hàn Quốc và Mỹ; tòa nhà Nassim ở Thảo Điền TP. HCM với Aedas VN; tòa nhà Masteri II An Phú làm cùng với Coteccons cũng là một điển hình về tổ chức căn hộ và đầu tư trí tuệ trong quy hoạch tổng thể mặt bằng. Tổ hợp nghỉ dưỡng Long Hải 1.200 phòng, tổ hợp nghỉ dưỡng Hồ Tràm gần 200 villa và hai tòa tháp lấy cảm hứng từ cánh chim Việt cũng đang trong quá trình xây dựng. Tòa tháp căn hộ dịch vụ Crystal Palace ở TP. Biên Hòa cũng đang giai đoạn hoàn thiện. Mới đây nhất là tòa nhà The Zei gần 800 căn hộ ở Mỹ Đình, Hà Nội cũng rất thành công khi đưa vào hoạt động.
- Còn các công trình ở nước ngoài thì sao, thưa ông?
Công trình đầu tay là Khu nhà ở dịch vụ cho người lớn tuổi ở Nuernberg CHLB Đức. Một công trình mà chúng tôi đạt giải nhất từ những bản vẽ tay của tôi vào năm 2002. Tiếp theo là Trung tâm chăm sóc MVZ ở Rothenburg. Thiết kế trung tâm biểu diễn nghệ thuật ở Seoul và Nhà ở trên cầu ở Duisburg (Giải thưởng Xella) cũng là hai dự án cho tôi sự trưởng thành rất nhiều.
Tôi “vật lộn” với thiết kế ở tất cả các ngóc ngách
- Ông cũng từng đạt giải thưởng thiết kế Nghiên cứu ở Red Dot Design Center – sân chơi về thiết kế và kiến trúc uy tín nhất trên toàn cầu. Theo ông, điều gì đã hỗ trợ Nguyễn Thế Phương - một kiến trúc sư với các công trình luôn khác biệt và có sức ảnh hưởng không nhỏ tại Việt Nam khi có được những thành công đó?
Suốt cả thời sinh viên ở Đức tôi sống bằng tiền thưởng từ các cuộc thi. Nghiên cứu ở Red Dot Design Center cũng là một cuộc thi như vậy. Đưa mình vào những cuộc thi đã rèn luyện cho tôi thói quen nghiên cứu, khả năng quản lý thời gian và làm việc kỷ luật.
Muốn chiến thắng bạn phải tìm hiểu thật sâu, làm việc điên cuồng và rất khó tính với bản thân vì phải đấu với những người siêu giỏi. Thói quen đó ăn vào máu nên ngay cả với những dự án được đặt hàng sẵn tôi vẫn không bao giờ nhanh chóng hài lòng mà sẽ “vật lộn” với thiết kế ở tất cả các ngóc ngách, lôi ra tất cả các vấn đề dù nhỏ nhất để trao đổi và tranh luận với các nhà tư vấn khác cho đến khi thấy rằng giải pháp đưa ra là phù hợp nhất.
Muốn chiến thắng bạn phải tìm hiểu thật sâu, làm việc điên cuồng và rất khó tính với bản thân. Tôi không bao giờ nhanh chóng hài lòng mà sẽ “vật lộn” với thiết kế ở tất cả các ngóc ngách ngay cả khi những dự án đó được đặt hàng sẵn.
- Nhưng theo tôi hiểu thì đó là kết quả của một quá trình rèn luyện. Còn nguyên nhân sâu xa để tạo nên một Nguyễn Thế Phương có tính cách như ngày hôm nay là gì, thưa ông?
Bố mẹ tôi là người Hà Nội, lên miền Trung du dạy văn học. Ông bà ngoại tôi xuất xứ họ Đặng người làng Hành Thiện. Mẹ tôi là con liệt sĩ. Ông bà nội tôi người làng Chèm, bên bờ sông Hồng ngoại thành Hà Nội. Bố tôi là cháu nội địa chủ trước cải cách ruộng đất. Vì thế tôi lớn lên trong gia đình của những tầng lớp xã hội rất khác nhau về tư tưởng, văn hóa và phong cách sống.
Còn tôi, tôi biết về nước Đức (CHDC) khi mới 5 tuổi, rời xa gia đình từ năm 16 tuổi. Tôi đọc trọn bộ Tuyển tập văn học Việt Nam 30-45 và 45-75 từ năm 12 tuổi; nghe bố mẹ bình thơ Xuân Diệu, Tố Hữu, Pushkin hàng ngày; đọc Sholokhov, Alexandre Dumas bố và Alexandre Dumas con ở tuổi 14-15.
Có thể nói một môi trường sống đa dạng về ngôn ngữ, nhiều xung đột, rất xã hội và yêu cầu tính tự lập đã hình thành nên tôi của ngày hôm nay.
Tôi thực sự yêu và kính trọng ngành kiến trúc
- Tôi tò mò một chút. Bố mẹ không làm trong lĩnh vực kiến trúc, vậy ai đã truyền cảm hứng cho ông nuôi dưỡng ước mơ trở thành kiến trúc sư, thưa ông?
Văn hào Pháp Alexandre Dumas con đã từng viết: "Không biết làm gì hơn tôi đành bước vào nghề văn vậy". Và tôi cũng vậy (cười). Tôi bắt đầu học kiến trúc chuyên nghiệp năm 16 tuổi - ở tuổi khó mà có thể nói rằng biết mình muốn gì vì trong gia đình không có ai làm trong lĩnh vực này để định hướng cho tôi. Lúc đó một người bạn rất thân của bố tôi học kiến trúc ở Pháp - rất lịch lãm và sắc sảo – đã truyền cảm hứng cho bố hướng tôi vào kiến trúc.
Nhưng phải thừa nhận rằng, sự di truyền có ảnh hưởng lớn khi tôi thừa hưởng đam mê văn học, âm nhạc và hội họa từ bố mẹ - những chất xúc tác hỗ trợ cho ngành này để có thói quen quan sát, ghi nhớ hình ảnh.
- Và ông bắt đầu thực sự “say đắm” ngành kiến trúc từ khi nào, thưa ông?
Bước ngoặt lớn nhất cho tư duy kiến trúc của tôi là vào năm 1999, khi đọc bài báo về công trình Trung tâm Nghệ thuật và Văn hóa quốc gia Georges - Pompidou của Kiến trúc sư Renzo Piano ở Paris với những cách giải quyết đi ngược lại các nguyên lý truyền thống, từ đó tôi thực sự yêu và kính trọng kiến trúc. Vượt lên trên công năng, công trình tạo cảm hứng cho chúng ta quan sát, khám phá và khát khao sống.
Khách hàng chọn FINKO vì có tầm nhìn xa
- Hoàn toàn không có trang web hay quảng cáo, nhưng FINKO nhận được các dự án rất khủng, các thiết kế đều giành được sự quan tâm rất lớn. Điều gì khiến khách hàng chọn lựa FINKO khi các kênh truyền thông của bên ông còn “thiếu sót” như vậy, thưa ông?
Quan điểm của FINKO là dự án càng lớn thì trọng trách đối với xã hội càng nặng nề. Ở các dự án này, không chỉ đơn thuần là mang lại lợi nhuận ngay lập tức, không phải nhanh - ngon - bổ - rẻ nữa mà chúng phải đạt được tầm nhìn ít nhất là 50 năm.
Không chỉ vẽ đẹp mà phải có tầm nhìn. Mà tầm nhìn thì khó quảng cáo lắm, chỉ có tiếp xúc, trao đổi, làm việc cụ thể mới có thể đánh giá được.
Nếu kiến trúc sư chỉ thiết kế theo trào lưu của hôm nay thì ngày mai chắc chắn sẽ bị quên lãng. Tôi không muốn thiết kế của mình bị quên lãng vì thế mà FINKO được lựa chọn từ những khách hàng cũng không muốn mình bị lãng quên.
FINKO luôn tự đưa ra tầm nhìn cho dự án ít nhất là 50 năm để thiết kế của mình không bị quên lãng.
- FINKO cũng là một trong những công ty kiến trúc Việt Nam đang nỗ lực khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế. Để đánh giá về hoạt động của FINKO kể từ khi thành lập đến nay trong 5 từ thì ông chọn những từ nào?
MAY MẮN cho chúng tôi gặp được sự quan tâm; KIÊN ĐỊNH theo đuổi giá trị của kiến trúc và quy hoạch yêu cầu chúng tôi NỖ LỰC vượt qua muôn vàn gian khó. Luôn DŨNG CẢM thách thức bản thân là niềm TỰ HÀO của FINKO.
Tôi nể Kiến trúc sư 3 phần thì chủ đầu tư 7 phần
- Ông đã từng chia sẻ trên trang cá nhân của mình rằng, những gì nhìn thấy của kiến trúc chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Mỗi toà nhà đều có câu chuyện riêng của nó, với rất nhiều điều có thể gọi là may mắn. Nếu nói mỗi toà nhà đều có số phận riêng cũng không sai. Ông có thể chia sẻ thêm về quan điểm này?
Nếu hội họa, điêu khắc và âm nhạc từ cảm hứng cá nhân thì Kiến trúc cần khách hàng, nhu cầu sử dụng. Công trình Kiến trúc hình thành không qua bàn tay của Kiến trúc sư như bức tranh, pho tượng hay bản nhạc mà qua tay những người thợ xây dựng. Chỉ khi công trình được xây dựng lên, đưa vào sử dụng thì mới có thể nói là hoàn thành công việc của Kiến trúc sư. Một số phận quyết định bởi rất nhiều thành phần tham gia, trải qua đánh giá của nhiều cơ quan hành chính quản lý khác nhau, “gật” hay “lắc” có thể thay đổi hoàn toàn số phận của một tòa nhà.
Tôi luôn nói rằng, nếu tôi nể phục Kiến trúc sư 3 phần thì nể phục chủ đầu tư 7 phần ở những công trình kiến trúc đi vào sử sách. Chỉ có sự dũng cảm và kiến thức đỉnh cao mới dám phê duyệt và theo đuổi các tòa nhà như Tháp Eifel, Nhà thờ ở Ronchamp, Sydney Opera, Pompidou Center, sảnh vào Louvre, CCTV Beijing - đầy tranh cãi nhưng lịch sử phải cúi đầu công nhận.
Vẫn là chưa đủ. Một quá trình kéo dài hàng năm đến hàng chục năm có thể đổ vỡ bất cứ lúc nào từ những xung đột giữa các thành phần tham gia và từ những biến động của tài chính - không có tiền thì không thể có kiến trúc. Hỉ nộ ái ổ có đủ ở trong mỗi một công trình được hoàn thành. Vì vậy - chưa nói về kết quả, bản thân sự hoàn thành đã được gọi là may mắn rồi vì đã được lựa chọn và vượt qua nhiều thăng trầm để về đích.
- Theo ông, kiến trúc xanh quan trọng như thế nào trong thiết kế của mình trước bối cảnh thiên nhiên đã bị phá huỷ nhanh chóng bởi các công trình được xây dựng thiếu tính quy hoạch như hiện nay?
Sự hiểu lầm về kiến trúc xanh cũng rất toxic (độc hại) như hiểu lầm về ăn chay, ăn kiêng, đạp xe và tất cả các trào lưu khác. Đừng nghĩ rằng ai giàu nói cũng đúng. Nước Đức đã bỏ xó cái gọi là kiến trúc thụ động - passive housing từ lâu rồi dù rằng họ giàu và đi đầu về kỹ thuật công nghệ. Trào lưu phần lớn là có mục đích thương mại thuần túy, là cái bẫy xã hội.
Các thiết kế của tôi ở Đức - trước thời kỳ biến đổi khí hậu đã luôn hướng tới sự cân bằng trong cuộc sống của tòa nhà.
Để có cân bằng cần có sự đa dạng tương hỗ và bổ sung - sáng tối, trong ngoài, yên tĩnh và náo nhiệt. Chúng ta cần loại bỏ tất cả những gì phù phiếm và đi vào cốt lõi của việc xây dựng ý thức sống có tính cộng đồng cao. Căn biệt thự hay Penthouse hàng chục triệu đô sẽ là trò cười khi ở một cộng đồng hận thù, nguồn nước ô nhiễm và an ninh bất ổn.
Thiết kế chúng tôi lấy Xanh là cách sống người sử dụng có được - không phải màu lá cây. Cho dù có phủ xanh cả cái nhà bằng cây, hay vào rừng sống mà tâm hồn bạn u uất, hận thù, ích kỷ thì không gì cứu được. Chúng tôi tạo ra một chuỗi các hoạt động duy trì cân bằng từ nhỏ đến lớn, từ cá nhân đến cộng đồng, từ dịch vụ đến quản lý và cố gắng duy trì chuỗi này ở mọi tình huống.
Nhìn ở phạm vi lớn hơn thì điều Việt Nam cần làm nhất là có một chiến lược quy hoạch sử dụng đất khôn ngoan. Chính bản thân thế giới đang vướng không thể gỡ và Việt Nam cần kiên định, rút ra các bài học từ các nước khác về sự mất cân bằng của đô thị và tự nhiên, của phát triển và ô nhiễm, của vật chất và tinh thần để tìm ra lối đi riêng của mình. Tôi tin rằng trí tuệ Việt Nam có thể làm được.
Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện thú vị này!
Kiến trúc sư Nguyễn Thế Phương tốt nghiệp kiến trúc sư tại Berlin, CHLB Đức, làm việc ở châu Âu rồi nghiên cứu về kiến trúc ở Trung Quốc, Mông Cổ, Nepal, Tây Tạng cùng với Giáo sư Andreas Brandt, nghiên cứu về nhà ở 1 năm chương trình của EU. Năm 2009 ông điều hành DA Group Hà Nội, 2011 Aedas Việt Nam, kiến trúc sư trưởng của một trong những dự án lớn nhất và sớm nhất tại bán đảo Thủ Thiêm và hiện là Tổng giám đốc của FINKO Architect Hồng Kông và FINKO Việt Nam.
Ông được nhắc đến nhiều khi dự án nghiên cứu quốc tế Universal Home mà ông tham gia được Quỹ phát triển EU tài trợ và Red Dot Design Museum - tại CHLB Đức hỗ trợ. Trong hơn 10 năm qua, ông cũng được mọi người biết đến với các dự án lớn đã thực hiện tại Việt Nam.
