Tuy số phiếu thuận và chống chỉ cách nhau có 2, nhưng ông Trump đã thắng, vì "winner takes all" (người thắng lấy hết) như người Mỹ thường nói. Sau cuộc bỏ phiếu này thì hầu như chắc chắn rằng ông Trump sẽ có thể ký thành luật trước Lễ Giáng Sinh để năm 2018 sẽ bắt đầu thời điểm cất cánh mới của nền kinh tế Mỹ, sau kết quả khả quan của năm nay.
Ấn tượng
Gần 11 tháng từ ngày Tổng thống Trump đắc cử, mặc dù Nhà Trắng vẫn còn xáo trộn về chính trị do các cuộc điều tra của FBI về can thiệp của Nga trong dịp bầu cử 2016 và những thay đổi nhân sự cấp cao liên tiếp, nền kinh tế Mỹ đã có những bước tiến gây ấn tượng ngay trong năm đầu. Và từ bây giờ còn đi xa hơn nữa.
Tăng trưởng GDP đã lên cao gấp đôi so với dạo tranh cử, lạm phát thấp, thất nghiệp giảm, và nhất là chỉ số Dow Jones liên tục lập các kỷ lục mới, phản ảnh niềm tin của doanh nghiệp và giới đầu tư. Ngay cả trước khi Dự luật giảm thuế được lưỡng viện Quốc hội chấp thuận, kết quả của nền kinh tế Mỹ trong năm 2017 rất khả quan.
Lãnh đạo phe đa số đảng Cộng hòa Mitch McConnell giúp thông qua Dự luật cải cách thuế của ông Trump
Một tháng trước đây, khi chỉ nghe tin tức rằng Dự luật thuế sau cùng sẽ được sớm thông qua, người Mỹ đã chi tiêu trên 9 tỷ USD cho ngày Halloween - chỉ có mấy giờ vào tối 31/10.
Rồi tới lễ Tạ ơn (Thanksgiving), mặc dù giới truyền thông ít thiện cảm vẫn tiếp tục đả kích - cả chính sách lẫn tính cách ông Trump - dân chúng vẫn vui vẻ bên bàn ăn với đĩa gà tây thịnh soạn, khoe chứng khoán lên cao, quỹ hưu bổng tăng đều bảo đảm cho tương lai, công ăn việc làm ngày một tốt hơn, bớt lo thất nghiệp nên chuyên chú hơn vào chuyện mua nhà đổi nhà, ào ạt mua xe mới và đi shopping Ngày Thứ Sáu Đen (Black Friday) giá rẻ nhờ lạm phát vẫn trong vòng kiềm tỏa dưới 2%...Trong các cuộc mạn đàm này, chắc không ít người phải tự hỏi mình câu quen thuộc "Que veut le peuple? (Dân tình muốn gì nữa đây?)".
Công bằng ra, cũng nên xem lại kinh tế Hoa Kỳ năm nay khá ra sao và nhất là chương trình giảm thuế quan trọng hiện tại sẽ đưa nó đi về đâu?
Trước hết, vào mùa tranh cử, kinh tế Mỹ đang tăng trưởng chậm hẳn lại, GDP chỉ tăng 1,5% vào quý II/2016, do cả yếu tố tâm lý ngại chi tiêu của dân chúng còn sót lại từ cuộc khủng hoảng 2007-2008, theo lời giải thích của ông vua đầu tư chứng khoán Warren Buffet! Một kinh tế gia lừng danh thuộc đảng Dân chủ từng được giải Nobel, Paul Krugman, đã phát biểu thêm là chính sách của ông Trump khó giúp tăng trưởng Mỹ vượt mức 2% trong tương lai.
Nhưng ông Trump lại coi đây như tiền đề cho chính sách phục hồi kinh tế Mỹ. Do đó, ông đưa ra chương trình lớn là vực dậy nền sản xuất công nghệ của Hoa kỳ và đem công ăn việc làm về lại Mỹ, thay vì chính sách "outsourcing" đẩy sản xuất ra khỏi Mỹ đã được giới doanh nhân theo đuổi trong hơn hai thập niên qua, với nền kinh tế toàn cầu hội nhập!
Dự luật thuế gây phản đối vì bị cho rằng lợi ích thuộc về những công ty lớn và ngưới giàu
Thay đổi
Tuy ông Trump chưa đưa ra được dự luật kinh tế nào quan trọng qua Quốc hội sau 10 tháng, chính phủ ông đã chỉ dùng các sắc lệnh hành pháp (executive orders) để gỡ bỏ rất nhiều các sắc lệnh cùng loại ngăn cấm hay cản trở kinh doanh của 8 năm dưới thời ông Barack Obama. Cộng thêm với đầu tư của giới kinh doanh, trong niềm tin là chính sách giảm thuế tương lai sẽ đẩy mạnh lợi nhuận và phục hồi kinh tế, mức tăng trưởng GDP đã lên hơn gấp đôi, 3,1% trong quý II và 3,3% trong quý III/2017. Triển vọng này được dự báo tiếp tục trong quý IV. Phản ánh niềm lạc quan của doanh nghiệp Hoa kỳ và giới đầu tư, chỉ số Dow Jones đã tăng hơn 35% từ mức 17.888 ngay trước bầu cử (07/11/2016) đến nay đạt mức 24.272 (10/12/2017).
Đảng Dân chủ và bà Hillary Clinton đã từng coi chính sách kêu gọi giảm thuế của ông Trump như dựa vào lý thuyết lỗi thời của "trickle-down economics" (kinh tế đẩy xuống) nhằm làm lan tỏa tác động từ tăng thu nhập của tầng lớp có thu nhập cao đến tầng lớp có thu nhập thấp. Nhưng thực ra thì nó không lỗi thời mà lại rất hợp thời trong khung cảnh toàn cầu hóa ngày nay (globalization).
Ông Trump nói mã thuế mới đơn giản đến mức người dân Mỹ có thể khai thuế trên bưu thiếp
Bà Clinton nói theo các cố vấn cho rằng ông Trump có thể "gây suy thoái cho Hoa Kỳ" và sẽ làm mất đi 3 triệu việc làm! Trong thực tế, kết quả hiện nay là số việc làm gia tăng mỗi tháng nhanh hơn trước nhiều và tỷ lệ thất nghiệp Mỹ xuống thấp nhất từ 17 năm nay, chỉ còn 3,7% vào đầu tháng 12/17; triển vọng còn xuống 3,5% vào cuối năm 2018.
Cuộc thắng cử của ông Trump đã được giải thích là do cuộc "cách mạng" của giới trung lưu Mỹ, phản ánh tình trạng bất mãn của giới này và lao động Mỹ từ hơn 2 thập niên qua, với thu nhập dựa trên giá cố định (real income) tăng rất chậm do ảnh hưởng của toàn cầu hóa, trái ngược hẳn với thu nhập thực tế tăng vọt của cùng giới trung lưu và thương nhân trong các nước mới nổi (emerging markets), thí dụ cho Trung Quốc và ngay cả Việt Nam, hưởng lợi rõ rệt và nhiều nhất từ gia tăng thương mại quốc tế và toàn cầu hóa.
Sau hết, chính sách kinh tế tương lai của Hoa kỳ phụ thuộc chính vào tác động của chương trình giảm thuế do ông Trump đề nghị đang được lưỡng viện Quốc hội bàn thảo như đã nêu trên. Hai dự thảo thuế tuy có khác biệt chi tiết nhưng tựu chung đều nhắm đến kích thích tăng trưởng GDP và tạo công ăn việc làm, và được một số đông kinh tế gia có uy tín của Hoa kỳ lên tiếng chính thức ủng hộ.
Kích thích tăng trưởng chính là ước mong của Tổng thống Trump để chỉnh sửa hiện tượng mà kinh tế học gọi là "cơ cấu đòn bẩy" (incentive structure). Thí dụ như giảm thuế mạnh cho giới doanh nghiệp là một đòn bẩy, kích động đầu tư cho nhiều hơn, cố gắng nhiều hơn để được lời nhiều hơn. Khi giới doanh nhân được hưởng nhiều lợi nhuận hơn, thì cùng lúc giới lao động có nhiều công ăn việc làm hơn, và gia đình họ vui vẻ hơn.
Bùng nổ?
Cho nên, nếu luật thuế mới được áp dụng ngay từ năm 2018, kinh tế Hoa Kỳ có thể sẽ bùng nổ mạnh vì chi tiêu đầu tư kinh doanh và cá nhân sẽ tăng mạnh. Dù thuế suất giảm nhưng vì tăng trưởng GDP cao, sẽ đẩy thu nhập kinh doanh và cá nhân tăng cao, cuối cùng sẽ cho tổng thu nhiều hơn và không làm tăng thâm hụt ngân sách (budget deficit) do giảm thuế, nhất là sau 3-4 năm.
Linh hồn của cuộc "cách mạng giảm thuế" là sẽ cho giảm hẳn thuế thu nhập doanh nghiệp (corporate income tax) từ 35% xuống 20%, và sau nữa là đơn giản hóa hệ thống thuế thu nhập cá nhân bằng cách gộp các mức thuế suất, hay giảm bớt số mức thuế, tùy theo Dự luật thuế nào được chấp thuận. Theo các nghiên cứu định lượng được dẫn bởi các nhà kinh tế trên, các kết quả và tiến trình từ giảm thuế đến nâng cao tăng trưởng kinh tế sẽ như sau:
-Giảm thuế doanh nghiệp và cho khấu trừ ngay chi phí đầu tư sẽ tăng đầu tư và theo đó hoạt động kinh tế, vì giới doanh nghiệp sẽ có triển vọng tăng lợi nhuận: các nghiên cứu định lượng chỉ ra là giảm thuế xuống mức 20% (hay ngay cả 22% như ông Trump vừa nói có thể chấp nhận - 2/12/2017) sẽ tăng nhu cầu đầu tư khoảng 15% và GDP trong 10 năm khoảng 4%, tức là tăng thêm 0,4% GDP trong mỗi năm.
Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Bernie Sanders phản đối dự luật
-Ngoài ra, với việc giảm thuế doanh nghiệp từ 35% xuống 20%, các hãng Hoa Kỳ và ngoại quốc được dự báo sẽ gia tăng đầu tư ở Mỹ vì hấp dẫn hơn, và các hãng Hoa kỳ đa quốc gia sẽ bớt nhu cầu "outsourcing" đẩy sản xuất và việc làm ra khỏi Mỹ!
-Giảm thuế thu nhập cá nhân cũng sẽ tác động tích cực đến sản xuất và tích cực gia nhập lao động hơn trước: giới đầu tư ngoài doanh nghiệp cũng sẽ gia tăng đầu tư vì được khấu trừ ngay và giảm thuế, còn các cá nhân sẽ hăng hái làm việc hơn vì được giữ lại thu nhập nhiều hơn.
Nói chung, ông Trump luôn nhấn mạnh giảm thuế sẽ là biện pháp "vĩ đại" nhất để khuyến khích đầu tư vào Hoa Kỳ và chi tiêu cá nhân Mỹ, giữ lại các hãng Mỹ lớn sản xuất sinh lời ở Mỹ thay vì đem sang Trung Quốc - thí dụ điển hình là hãng Apple chuyên sản xuất ở bên ngoài, nhất là Trung Quốc, và giữ hẳn tài sản khổng lồ trên 260 tỷ USD ở ngoại quốc để tránh thuế, thay vì đem về Mỹ đầu tư lại và tạo công ăn việc làm cho lao động Mỹ.
Một điều quan trọng nữa là: luật thuế mới sẽ ảnh hưởng đến các nhà đầu tư bất động sản tại Hoa Kỳ. Tóm lại, theo các kinh tế gia, Dự luật thuế mới của Tổng thống Trump sẽ làm nền tảng cho nền kinh tế Hoa Kỳ chắp cánh vào tương lai, gần nhất là năm 2018.
Theo báo Người tiêu dùng