Thể thao vượt lên mọi khác biệt và kết nối con người trên toàn thế giới theo cách mà hiếm lĩnh vực nào làm được, trở thành động lực gắn kết cộng đồng mạnh mẽ. Chính những giá trị này cũng là nền tảng của du lịch và ngành khách sạn, lý giải vì sao du lịch sự kiện trực tiếp - đặc biệt là du lịch thể thao - là xu hướng tăng trưởng nổi bật trong giai đoạn tăng trưởng hiện nay của ngành du lịch.
Thúc đẩy bởi các sự kiện thể thao tầm cỡ, những trải nghiệm mang tính tương tác và sự trỗi dậy của e-sports cùng hình thức tương tác số với người hâm mộ, du lịch thể thao toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng.
Theo Tourism Review News, lĩnh vực này hiện chiếm khoảng 10% tổng chi tiêu du lịch toàn cầu, có tốc độ tăng trưởng ước tính 17,5% trong giai đoạn 2023-2030 và dự kiến vượt ngưỡng 1.000 tỷ USD vào đầu những năm 2030.
DU LỊCH THỂ THAO BỨT PHÁ
Việc đăng cai các sự kiện thể thao lớn giúp gia tăng đáng kể danh tiếng cho thành phố và quốc gia, thông qua việc xuất hiện dày đặc trên truyền thông toàn cầu, nâng cao hình ảnh quốc gia và củng cố niềm tin của nhà đầu tư quốc tế. Những giá trị vô hình này có thể chuyển hóa thành tăng trưởng du lịch bền vững, cải thiện sức sống kinh tế và tạo hiệu ứng tâm lý tích cực lâu dài, góp phần nâng cao niềm tự hào của người dân lẫn du khách.
Dữ liệu mới từ PwC, Expedia Group và Expert Market Research cho thấy du lịch thể thao đang mở rộng nhanh hơn gần như tất cả các phân khúc khác của nền kinh tế du lịch, được dẫn dắt bởi nhóm du khách tìm kiếm trải nghiệm, nhu cầu của Gen Z đối với các hoạt động tập thể, cùng dòng vốn đầu tư ngày càng tăng vào các sự kiện quy mô lớn và hạ tầng sân vận động thông minh trên toàn thế giới.
Từ các giải đua Công thức 1 đến Thế vận hội Mùa hè, xu hướng di chuyển để tham dự những sự kiện thể thao đang ngày một gia tăng. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới Liên Hợp Quốc, du lịch thể thao là một trong những mảng tăng trưởng nhanh nhất của ngành du lịch toàn cầu.
Giáo sư Lisa Delpy Neirotti, Giám đốc Chương trình Quản lý Thể thao tại Đại học George Washington tin rằng thị trường này vô cùng rộng lớn và còn nhiều dư địa để bứt phá. “Thị trường du lịch thể thao sẽ tiếp tục phát triển miễn là có thêm những cơ hội mới để thi đấu và trải nghiệm. Các số liệu rất đa dạng nên khó đưa ra con số chính xác, nhưng điều quan trọng nhất là thị trường này cực lớn và đang tăng trưởng mạnh”, bà nói.
Bà Delpy Neirotti cho biết ngày càng nhiều đội thể thao chuyên nghiệp thi đấu tại các địa điểm quốc tế và người hâm mộ cũng sẵn sàng theo chân họ. Điều này giúp các điểm đến được lan tỏa thông qua mạng xã hội và truyền miệng. Du khách thể thao còn chi tiêu cho nhiều hoạt động đa dạng như lưu trú khách sạn, ăn uống, đổ xăng, mua sắm hay thăm quan các điểm du lịch địa phương.
Với một số quốc gia, các sự kiện thể thao là cơ hội để nâng tầm hình ảnh và vị thế quốc tế. “Ả Rập Xê Út - giống như Trung Quốc, Qatar và nhiều nước khác - đang dùng thể thao như một cách để giới thiệu đất nước mình tới những người có mặt trực tiếp và cả khán giả xem qua truyền hình và nền tảng trực tuyến”, bà Neirotti chia sẻ với CNBC Travel. Ả Rập Xê Út đặc biệt đầu tư mạnh vào thể thao, nổi bật là bóng đá và golf, thu hút nhiều ngôi sao lớn như Cristiano Ronaldo và Dustin Johnson.
Việc phát triển du lịch thể thao, như nhiều thành phố trên thế giới đã thực hiện khi đăng cai các sự kiện lớn như FIFA World Cup hay Thế vận hội Olympic, để lại những dấu ấn hữu hình như sân vận động, khách sạn, tiện ích và hệ thống hạ tầng tồn tại hàng chục năm. Những sự kiện này củng cố mối liên kết giữa các khoảnh khắc thể thao vĩ đại với bối cảnh diễn ra, tạo nên sự gắn kết cảm xúc lâu dài cho du khách, truyền cảm hứng cho tất cả những người tham gia và tăng cường giao lưu văn hóa.
“Những khoảnh khắc thể thao lớn thường được xem lại rất nhiều lần. Chúng củng cố mối liên kết giữa trải nghiệm và địa điểm,” ông Ross McAuley, cố vấn MD và Tổng giám đốc tổ chức Play Qiddiya City DMMO của Ả Rập Xê Út, chia sẻ. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng dù những ký ức này mang lại nguồn tư liệu quảng bá bền vững, bài kiểm tra thực sự nằm ở việc điểm đến giữ được sức hút ra sao sau khi sự kiện lớn kết thúc.
“Nếu chúng ta làm đúng hướng, những sự kiện và giải đấu thể thao phù hợp sẽ gắn kết thành phố hay quốc gia với điều gì đó lớn hơn, như lịch sử của môn thể thao và niềm đam mê của những người hâm mộ trung thành”, ông McAuley nói.
LỢI ÍCH VÀ RỦI RO
Các sự kiện thể thao rõ ràng mang lại đóng góp lớn cho nền kinh tế, khi du khách chi tiêu cho khách sạn, ẩm thực địa phương, di chuyển, hoạt động mua sắm và tham quan các điểm du lịch khác. Chưa kể đến việc phục vụ nơi ở cho các vận động viên và quan chức tham gia giải đấu. Các báo cáo cho thấy nhóm khách này thường lưu trú lâu hơn du khách thông thường trung bình 2,9 ngày và chi tiêu nhiều hơn khoảng 20% mỗi ngày.
Trong năm nay, gần 44% người hâm mộ thể thao toàn cầu đã đi du lịch quốc tế để xem sự kiện, tỷ lệ này thậm chí còn tăng lên 56% trong nhóm tuổi 16 - 34, theo nghiên cứu về Du lịch Thể thao của Expedia Group. Khảo sát được thực hiện bởi Censuswide trên 2.000 du khách đến từ Úc, Canada, Pháp, Đức, Nhật Bản, Mexico, Mỹ và Anh - những người đã tham dự tối thiểu một sự kiện thể thao trong 12 tháng qua.
Mức chi tiêu trung bình mỗi chuyến thường vượt 1.500 USD/người và 3/5 du khách chọn lưu trú ngoài thành phố đăng cai, giúp lan tỏa tác động kinh tế ra ngoài khu vực sân vận động. Expedia cho rằng kết quả nghiên cứu này là “bộ cẩm nang” để các nhà cung cấp dịch vụ du lịch khai thác hiệu quả thị trường giá trị cao này.
Dù là World Series, FIFA World Cup hay Thế vận hội Olympic, kỳ vọng lớn nhất khi đăng cai các sự kiện thể thao tầm cỡ luôn là giúp nền kinh tế trở thành “người chiến thắng” thực sự.
Chỉ cần một thao tác tìm kiếm nhanh cũng thấy giá vé World Series đắt đỏ ra sao, hay chi phí cho lưu trú, ăn uống và di chuyển cao đến mức nào. Những mô hình chi tiêu tương tự được dự báo sẽ lặp lại tại World Cup 2026, sự kiện mà Canada sẽ đồng chủ nhà cùng Mexico và Mỹ.
World Cup là sự kiện kéo dài nhiều tuần, được truyền hình toàn cầu, thu hút hàng triệu người xem và lượng quan tâm quốc tế khổng lồ. Với vai trò đồng chủ nhà vào năm 2026, các đánh giá của chính quyền và thành phố tại Canada đều dự báo tác động kinh tế đáng kể. Cụ thể, báo cáo từ Toronto ước tính khoảng 940 triệu USD giá trị kinh tế cho khu vực, bao gồm hàng trăm triệu USD doanh thu và vài nghìn việc làm từ tháng 6/2023 đến tháng 8/2026. British Columbia cũng dự báo mức đóng góp lớn cho kinh tế tỉnh và hàng nghìn vị trí việc làm liên quan đến đăng cai tại Vancouver.
Mặc dù các sự kiện thể thao có thể tạo ra doanh thu đáng kể trong ngắn hạn, nâng cao mức độ hiện diện quốc tế và mang lại lợi ích bền vững, nhưng những kết quả này không tự động xuất hiện và cũng không phân bổ đồng đều. Thiết kế chính sách thận trọng, đánh giá minh bạch và các cam kết rõ ràng về lợi ích cộng đồng và môi trường mới quyết định liệu một mùa World Series hay vài tuần World Cup trở thành cú hích phát triển hay chỉ là tiêu đề nhất thời.
Đáng chú ý, các siêu sự kiện thường đi kèm chi phí tài chính và môi trường lớn. Dù có thể tạo thêm việc làm, phần lớn chỉ là vị trí ngắn hạn, lương thấp và tập trung trong ngành dịch vụ.
Cũng có nhiều ý kiến cho rằng nguồn vốn công dành cho tổ chức sự kiện hoặc nâng cấp sân vận động lẽ ra có thể được dùng cho nhà ở xã hội, giao thông công cộng hay y tế - những lĩnh vực có khả năng mang lại lợi ích xã hội lớn hơn. Còn về môi trường, các sự kiện thể thao tạo ra lượng khí thải carbon lớn do du lịch quốc tế, xây dựng tạm thời, tiêu thụ năng lượng và chất thải, với nhiều sự kiện có tác động tiêu cực hơn tích cực. Điều này đặc biệt đúng với các giải đấu xuyên quốc gia, thu hút lượng lớn du khách bay đường dài và cần các hạng mục cải tạo sân vận động tạm thời.
Để tối đa hóa lợi ích, các thành phố cần ưu tiên lợi ích cộng đồng địa phương và đo lường tác động kinh tế ròng, chứ không phải doanh thu tổng, bằng cách tính đến dịch chuyển du khách và thất thoát chi tiêu.
Với World Series, điều này đồng nghĩa tận dụng sự hứng khởi ngắn hạn để thúc đẩy du lịch quay lại và tăng chi tiêu địa phương lâu dài. Với FIFA 2026, trọng tâm cần là chuyển hóa sự chú ý toàn cầu thành dòng chảy bền vững về du lịch và kinh doanh, đồng thời đảm bảo lợi ích cộng đồng và giảm thiểu chi phí môi trường. Chỉ khi đó, các lợi ích về danh tiếng mới chuyển thành giá trị kinh tế thực sự.