Kế hoạch từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), một tổ chức chính sách với các thành viên từ 31 chính phủ quốc gia, sẽ giúp giảm thiểu đi 1/3 sự phụ thuộc của châu Âu vào nguồn cung khí đốt tự nhiên của Nga trong một năm trong khi vẫn tuân thủ Thỏa thuận Xanh châu Âu.
Các khuyến nghị của Cơ quan này tương tự như các biện pháp được cho là đến từ EU để cắt giảm 80% lượng khí đốt tự nhiên nhập khẩu của Nga trong năm tới.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc loại bỏ khí đốt tự nhiên của Nga sẽ khó có thể thực hiện nhanh chóng. EU đã nhập khẩu 155 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên từ Nga vào năm 2021, gần một nửa (45%) lượng khí đốt nhập khẩu và gần 40% tổng lượng được sử dụng, theo IEA. Chuyển từ đốt khí tự nhiên sang đốt than là một giải pháp nhanh chóng có thể thực hiện được về mặt kỹ thuật, nhưng nó sẽ không giúp EU đạt được các mục tiêu về khí hậu.
Lộ trình kế hoạch của IEA, có tên là “Kế hoạch nhằm giảm bớt sự phụ thuộc của Liên minh châu Âu vào khí đốt tự nhiên của Nga”, là một tập hợp các hành động được thiết kế để đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng cho châu Âu, đẩy nhanh tiến độ sang năng lượng tái tạo và tập trung vào hiệu quả năng lượng.
“Việc Nga sử dụng các nguồn khí đốt tự nhiên của mình như một ‘vũ khí kinh tế và chính trị’ cho thấy châu Âu cần phải nhanh chóng hành động để sẵn sàng đối mặt với sự không chắc chắn về nguồn cung khí đốt trong mùa đông tới ”, Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol cho biết trong một văn bản công bố kế hoạch.
Dưới đây là tóm tắt về 10 đề xuất:
Không gia hạn hợp đồng cung cấp khí đốt với Nga: Hiện tại, EU có hợp đồng với Gazprom, một tập đoàn năng lượng đa quốc gia thuộc sở hữu nhà nước của Nga, nhập khẩu hơn 15 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm. Hợp đồng đó sẽ hết hạn vào cuối năm.
Thay thế các hợp đồng hết hạn với Nga sang các hợp đồng từ nhiều nguồn khác: Sản xuất khí đốt tự nhiên trong nước và nhập khẩu từ các nguồn không phải của Nga, bao gồm từ Azerbaijan và Na Uy, dự kiến sẽ tăng trong năm tới lên tới 10 tỷ mét khối so với năm 2021. Nhưng IEA cho rằng EU nên đi xa hơn nữa và tăng nhập khẩu khí thiên nhiên lỏng (LNG), là khí tự nhiên đã được làm lạnh đến trạng thái lỏng ở khoảng -126 độ C để có thể dễ dàng vận chuyển trên tàu hoặc xe tải. IEA cũng khuyến nghị EU tăng cường cung cấp khí sinh học và biomethane, nhưng các chuỗi cung ứng này cần có thời gian để phát triển.
Lưu trữ nhiều khí hơn: Tích trữ khí đốt mang lại cho bất kỳ khu vực nào một ‘vùng đệm an toàn’ trong trường hợp chuyển mùa, các sự kiện khắc nghiệt hoặc trong trường hợp xảy ra chiến sự.
Đẩy nhanh việc triển khai năng lượng tái tạo, như gió và mặt trời: Vào năm 2022, EU dự kiến sẽ tăng 15% sản lượng điện từ năng lượng tái tạo so với năm 2021, tăng chi tiêu cho các cơ sở năng lượng mặt trời và gió mới cũng như các mô hình thời tiết thuận lợi. IEA khuyến nghị tăng tốc các dự án tái tạo đang thực hiện bằng cách giải quyết sự chậm trễ trong quá trình xử lý giấy phép. Điều này sẽ đòi hỏi nhiều nhân viên hành chính hơn, giao tiếp thuận lợi hơn giữa các cơ quan cấp phép, thiết lập thời hạn rõ ràng và chuyển sang kỹ thuật số với các ứng dụng.
Giữ nguyên trạng thái hạt nhân hiện có và vận hành các nhà máy năng lượng sinh học ở quy mô tối đa: Một số lò phản ứng hạt nhân hiện có ở châu Âu đã được đưa vào hoạt động ngoại tuyến vào năm 2021 để bảo trì và kiểm tra an toàn, nhưng khi các nhà máy điện đó hoạt động trở lại trong năm nay, chúng sẽ bổ sung vào việc sản xuất năng lượng sạch. Các nhà máy điện hạt nhân, một khi chúng được xây dựng, sẽ tạo ra năng lượng mà không thải ra bất kỳ khí nhà kính nào. Ngoài ra, mức năng lượng hạt nhân thương mại dự kiến sẽ bắt đầu tại nhà máy hạt nhân mới của Phần Lan vào năm 2022, điều này sẽ giúp đáp ứng các mục tiêu phát thải của khu vực.
Một số ít các lò phản ứng điện hạt nhân đã được thiết lập để hoạt động ngoại tuyến vào năm 2022 và 2023, nhưng nếu những lò phản ứng đó tiếp tục được hoạt động, sẽ làm giảm nhu cầu của EU đối với khí đốt tự nhiên của Nga.
Bảo vệ những khách hàng dễ bị tổn thương: Khi giá năng lượng tăng cao, các công ty năng lượng dạt được lợi nhuận tốt, trong khi một số khách hàng thường gặp khó khăn về kinh tế. EU nên sẵn sàng để hỗ trợ khách hàng có thu nhập thấp chi trả cho các hóa đơn năng lượng cao của họ. Một cách để giải thích cho thị trường giá năng lượng cao hiện nay là áp thuế tạm thời đối với lợi nhuận quá cao từ các công ty năng lượng và sử dụng số tiền thu được để thanh toán hóa đơn năng lượng cho người dùng có thu nhập thấp.
Đẩy nhanh việc thay thế nồi hơi gas bằng máy bơm nhiệt: IEA kêu gọi EU đẩy nhanh tốc độ thay thế lò gas bằng máy bơm nhiệt trong hộ gia đình. Việc tăng gấp đôi tỷ lệ lắp đặt máy bơm nhiệt trong gia đình sẽ tiêu tốn của khu vực 16,3 tỷ USD nhưng nó sẽ tiết kiệm thêm 2 tỷ mét khối khí đốt trong năm đầu tiên. IEA cho biết sẽ là lý tưởng nhất nếu đồng thời tăng cường các dự án tiết kiệm năng lượng trong các gia đình.
Đẩy nhanh các chương trình tiết kiệm năng lượng cho các tòa nhà và cơ sở công nghiệp: Hiện tại, khoảng 1% các tòa nhà của EU được trang bị thêm để tiết kiệm năng lượng hơn mỗi năm. Để tối đa hóa tác động, khu vực nên tập trung vào việc cải thiện hiệu quả của những ngôi nhà kém hiệu quả nhất và những tòa nhà không có nhà ở. Ngoài ra, IEA đề nghị đẩy nhanh việc lắp đặt các bộ điều nhiệt thông minh để giảm nhu cầu năng lượng. Chẳng hạn, việc áp dụng có thể được đẩy nhanh bằng cách cung cấp trợ cấp cho các hộ gia đình để lắp đặt một chiếc.
Yêu cầu công chúng tiết kiệm sử dụng nhiệt: Hầu hết các tòa nhà có nhiệt độ trung bình là 22 độ C và việc yêu cầu người tiêu dùng giảm thêm 1 độ C sử dụng cũng đã có khả năng làm giảm đi khoảng 10 tỷ mét khối nhu cầu khí đốt.
Tăng cường cơ chế lưới phát thải thấp: IEA khuyến nghị EU nên tập trung vào việc tăng cường tính linh hoạt cho lưới điện cả về khả năng chống chịu khi thay đổi theo mùa và có khả năng xử lý các đợt tăng đột biến nhu cầu trong ngắn hạn. Hiện tại, nó quản lý ebbs và dòng chảy trong nhu cầu lưới năng lượng bằng khí tự nhiên được lưu trữ.
Cải thiện độ tin cậy và tính linh hoạt của lưới điện trong tương lai sẽ phụ thuộc vào danh mục đáp ứng đa dạng, bao gồm cả công nghệ pin và các công nghệ lưu trữ năng lượng dài hạn, quy mô lớn khác. Một số khí carbon thấp được sản xuất trong EU như biomethane, hydro carbon thấp và mêtan tổng hợp có thể là một phần của việc cải thiện độ tin cậy của lưới điện, nhưng chúng sẽ không đủ để đáp ứng nhu cầu năng lượng tổng thể.
Tuy nhiên, kế hoạch của IEA hiện sẽ phải “cạnh tranh” với một kế hoạch khác từ EU, có thể sớm công bố và được cho là sẽ cắt giảm tới 80% lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga trong năm tới.
