Khi năm 2025 bắt đầu, Giám đốc điều hành Nhà máy rượu Virginia Distillery Gareth Moore, vẫn rất lạc quan về triển vọng xuất khẩu rượu whisky mạch nha Mỹ sang thị trường Canada. Nhưng rồi mọi thứ sụp đổ khi mối quan hệ hữu nghị kéo dài hàng thế kỷ giữa hai nước láng giềng rạn nứt vì căng thẳng thương mại và phát biểu của Tổng thống Donald Trump đe dọa biến Canada thành bang thứ 51 của Mỹ.
DOANH NGHIỆP MỸ GÁNH NẠN
Trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại với CNN, ông Gareth Moore chia sẻ rằng công ty từng kỳ vọng doanh số sang Mỹ sẽ tăng gấp 3 lần, nhưng thay vào đó, mọi thứ đến nay sụt xuống con số 0. “Giống như thể người ta bỗng thấy rượu không còn ngon nữa chỉ vì nó có nguồn gốc từ Mỹ”, ông Moore trả lời phóng viên.
Ông Gareth Moore nói thêm rằng nhà máy của ông không phải là doanh nghiệp duy nhất bị vạ lây trong “cuộc chiến tranh lạnh” giữa hai nước. “Tất cả chuyện này là hậu quả từ những điều mà chúng tôi chẳng có liên quan gì. Chúng tôi không làm chính trị, mà đơn giản chỉ là những người dân Virginia muốn nỗ lực làm ra loại rượu ngon. Nhưng tiếc thay, chúng tôi lại trở thành nạn nhân”, ông Moore buồn bã nói.
Chính quyền tại nhiều tỉnh và bang của Canada thậm chí còn ban hành lệnh cấm bày bán rượu có xuất xứ từ Mỹ, một quy định đến nay vẫn còn hiệu lực tại nhiều nơi. Theo Hội đồng Rượu Chưng cất Mỹ (DISCUS), xuất khẩu rượu Mỹ sang Canada đã giảm tới 85% trong quý 2 năm nay.
Tương tự như trường hợp của Virginia Distillery, ông Jeff Quint, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Nhà máy rượu Cedar Ridge ở bang Iowa (Mỹ) cho biết họ từng phải rút khỏi thị trường châu Âu trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump vì chiến tranh thương mại và các mức thuế quan trả đũa lên rượu Mỹ.
Sau đó, Cedar Ridge chuyển hướng mạnh sang thị trường Canada - đặc biệt là tỉnh Ontario - một bước đi đã mang lại thành công rực rỡ cho nhà máy. Nhưng đến năm nay, khi nhiều bang Canada cấm nhập khẩu rượu Mỹ, doanh nghiệp này lại rơi vào bế tắc. “Thật đau lòng khi bạn đầu tư vào một thị trường suốt hai, ba năm liền; rồi lại phải rút lui”, ông Quint nghẹn ngào nói.
Doanh nhân Jeff Quint, cũng như nhiều đồng nghiệp khác đều hy vọng thương mại toàn cầu sẽ sớm ổn định trở lại. “Những loại thuế quan này tạo ra sự bất định khiến doanh nghiệp tê liệt. Chúng tôi chỉ muốn biết rõ luật chơi là gì. Một thời kỳ dài bất ổn như thế này chẳng có lợi cho ai cả”, ông Quint nhấn mạnh.
DU KHÁCH CANADA QUAY LƯNG
Không chỉ từ chối mua rượu Mỹ, nhiều người Canada còn quay lưng với du lịch Mỹ, một đòn giáng nặng nề đối với các khu nghỉ dưỡng và doanh nghiệp dịch vụ vốn phụ thuộc vào lượng khách đều đặn từ phía Bắc.
Tại sân golf Bluff Point ở Plattsburgh (New York, Mỹ), chỉ cách trung tâm Montreal (Canada) 35 phút lái xe, thông thường có tới 70% khách chơi golf mỗi ngày là người Canada. Nhưng năm nay, con số đó gần như biến mất. “Doanh thu sụt giảm nghiêm trọng. Hiếm khi chúng tôi thấy ai lái xe từ Canada sang chơi golf như trước”, ông Paul Dame, chủ sân golf, cho hay.
Theo số liệu mới nhất từ Cơ quan Thống kê Canada, lượng khách Canada đi đường bộ sang Mỹ tính đến cuối tháng 9/2025 đã giảm tới 31% so với cùng kỳ, trong khi lượng khách đi máy bay cũng giảm 13%. Để cắt giảm chi phí, sân golf Bluff Point buộc phải rút ngắn giờ mở cửa và giảm nhân sự bộ phận dọn phòng.
Viễn cảnh tương tự cũng ghi nhận tại hãng phà Clipper Navigation có trụ sở tại Seattle (Mỹ). Do lượng khách sụt giảm nghiêm trọng, công ty buộc phải cắt giảm lịch trình và sa thải khoảng 25% nhân viên, phần lớn lại là lao động người Mỹ.
Doanh nhân Canada Mark Collins - hiện là Giám đốc điều hành Clipper Navigation khẳng định rằng người Canada trước đây luôn tự hào về mối quan hệ hữu nghị với Mỹ và biên giới chung dài nhất thế giới không có phòng thủ quân sự. Thế nhưng, kể đầu năm nay, lượng khách đặt vé từ Canada sang Mỹ sụt mạnh. Tuyến phà giữa Vancouver và Seattle giảm tới 30% so với cùng kỳ năm ngoái. “Chúng tôi giờ chỉ biết thu hẹp quy mô và cố gắng cầm cự”, ông Collins giải thích.
Một nguyên nhân khác khiến người Canada hạn chế sang Mỹ là lo ngại về chính sách kiểm soát biên giới cứng rắn của chính quyền Trump. “Mọi người bắt đầu cảm thấy việc đi qua biên giới giờ đây mang đến quá nhiều rủi ro, có thể bị giam giữ hoặc kiểm tra thiết bị cá nhân khi làm thủ tục nhập cảnh. Người ta có cảm giác rằng du khách không còn được chào đón ở Mỹ”, ông Geoff Freeman, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Hiệp hội Du lịch Mỹ (U.S. Travel Association) nhận xét.
Nhưng “giọt nước tràn ly” chính là lời đe dọa của ông Trump về việc biến Canada thành bang thứ 51 của Mỹ. “Niềm tự hào dân tộc của người Canada bị tổn thương. Họ thấy, nếu đã như vậy chúng tôi sẽ không thèm đến Mỹ nữa", CEO Clipper Navigation Mark Collins chia sẻ.
Cùng có chung quan điểm trên, chủ sân golf Bluff Point Paul Dame thẳng thắn nói: “Điều khó chịu nhất là doanh nghiệp chúng tôi chẳng làm gì sai. Chúng tôi đã cố gắng rất nhiều để thu hút du khách, nhưng giờ người Canada không còn vui vẻ với Mỹ nữa. Không phải vì tình hình kinh tế, mà là vì những lời nói xúc phạm đến đất nước họ”.
Phép thử lớn nhất đối với ngành du lịch Mỹ sẽ đến vào mùa đông này, khi các điểm đến du lịch nổi tiếng tại Texas, Florida và Arizona sẽ biết được liệu nguồn khách hàng Canada quan trọng của họ có quay trở lại hay không.
Trong thời gian gần đây, tình hình căng thẳng thương mại giữa Ottawa và Washington đang ghi nhận một số dấu hiệu hạ nhiệt. Trong cuộc gặp tại Nhà Trắng vào tuần trước, Tổng thống Donald Trump đã ca ngợi Thủ tướng Canada Mark Carney là một nhà lãnh đạo đẳng cấp thế giới. Trong khi đó, mặc dù theo đuổi cách tiếp cận mềm mỏng và linh hoạt hơn, song ông Mark Carney vẫn giữ vững lập trường kiên định, thẳng thắn bác bỏ tham vọng sáp nhập lãnh thổ của ông Trump.