Tờ WSJ mở đầu bài viết nhận định rằng, trong cuộc đua xe điện, rõ ràng không phải đối thủ nào cũng sẽ về đích.
Các công ty như Rivian Automotive, Lucid Group và Fisker đang “đốt” nốt những đồng tiền mặt dự trữ cuối cùng khi họ chi mạnh tay vào việc mở rộng sản xuất và bán hàng tại nhà máy nhưng thua lỗ trên mỗi chiếc xe họ bán ra ngày một tăng.
Đối với người tiêu dùng, sự cạnh tranh gia tăng dẫn đến việc giảm giá mạnh đối với một số loại xe chạy bằng điện hào nhoáng nhất. Nhưng đối với các nhà sản xuất ô tô điện, nhu cầu chậm lại đồng nghĩa với việc đồng hồ đếm ngược sẽ bắt đầu khởi động, quyết định xem họ có thể sống trong bao lâu nữa.
Nhiều công ty trong số này lần đầu tiên trình làng dòng xe ô tô và SUV cải tiến chạy bằng pin vào năm 2018 và 2019, sau thành công tiên phong của Tesla tại thị trường mới. Khi ấy, có vẻ như một đội quân mới nổi đã sẵn sàng thay thế những gã khổng lồ trì trệ như Ford Motor và Toyota để trở thành cái tên quen thuộc tiếp theo trong ngành.
Ô tô điện mới bắt đầu trở thành xu hướng phổ biến và doanh số bán mẫu sedan Model 3 nổi tiếng của Tesla đang tăng vọt. Những công ty trẻ này đã ra IPO với mức định giá cao ngất ngưởng, mặc dù nhiều công ty không có doanh thu và có ít kinh nghiệm chế tạo ô tô.
Các nhà đầu tư, nhà phân tích và người mua thông thường tin rằng các nhà sản xuất xe điện có thể mô phỏng thành công của Tesla trong việc phá vỡ thị trường ô tô truyền thống. Ví dụ điển hình là giá trị thị trường của Rivian nhanh chóng tăng cao hơn Ford hay General Motors.
Giờ đây, các công ty này đang đấu tranh để tồn tại trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt. Doanh số bán ô tô và xe tải chạy bằng pin yếu hơn dự kiến ở Mỹ, khiến các công ty từ Ford đến Tesla phải giảm giá nhằm nỗ lực kích thích nhu cầu.
Quá ít người mua sẵn sàng chuyển sang sử dụng xe điện hoàn toàn vì lo lắng về giá tương đối cao, cơ sở hạ tầng sạc vẫn còn non trẻ và độ tin cậy lâu dài của xe điện. Các công ty khởi nghiệp thua lỗ đang giảm chi tiêu và trì hoãn đầu tư khi họ tìm cách bảo toàn số tiền còn lại của mình.
Một số, như nhà sản xuất xe bán tải chạy điện Lordstown Motors và công ty xe tải chạy bằng pin Arrival, đã nộp đơn xin phá sản, trong khi những công ty khác chỉ sản xuất một lượng nhỏ xe.
Những nhà sản xuất ô tô này đã IPO trong thời lãi suất thấp và tiếng vang ngày càng tăng về xe điện giờ đây phải chứng minh rằng họ có thể chịu được những điều kiện khắc nghiệt hơn. Nhiều công ty nói rằng họ đang tập trung vào việc ổn định các hoạt động chảy máu tiền mặt của mình, nhưng không phải tất cả trong số họ đều có thể vượt qua cơn bão.
Dưới đây là tóm lược sơ qua về tình hình của một số công ty xe điện non trẻ nổi bật trên thị trường:
Rivian
Thành lập năm 2009, IPO năm 2021
Giá cổ phiếu khi mới IPO: 106,75 USD
Giá cổ phiếu tính đến thời điểm đóng cửa ngày thứ sáu: 10,80 USD
Số xe đã bán đến nay (2021-23): 71.374
Lỗ gộp hàng quý trên mỗi xe bán được: 43.372 USD
Lỗ ròng vào năm 2023: 5,4 tỷ USD
Dự trữ tiền mặt khi IPO: 18 tỷ USD
Dự trữ tiền mặt đến cuối năm 2023: 7,9 tỷ USD
Dòng xe: Rivian hiện đang bán xe bán tải R1T và SUV R1S, có giá khởi điểm lần lượt là 69.900 USD và 74.900 USD. Công ty cũng sản xuất xe tải thương mại chạy điện cho Amazon.com.
Khởi đầu: Thường được so sánh với thương hiệu quần áo Patagonia, Rivian nhắm đến những người giàu có, thích phiêu lưu và quan tâm đến khí hậu. Người sáng lập công ty RJ Scaringe cho biết ông muốn chế tạo một chiếc xe bán tải chạy điện vì đây là loại phương tiện phổ biến nhất được bán ở Mỹ.
Scaringe thành lập công ty vào năm 2009, thế chấp căn nhà của mình để lấy vốn khởi nghiệp. Rivian đã huy động được hàng tỷ USD từ các nhà đầu tư như Amazon và Ford trước khi IPO thành một trong những thương vụ IPO sinh lợi nhất thập kỷ qua. Công ty đã mua lại một nhà máy cũ của Mitsubishi Motors ở Normal vào năm 2017 để sản xuất những chiếc xe đầu tiên.
Chuyện gì đã xảy ra: Sự tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng và các vấn đề trong việc đưa các bộ phận vào dây chuyền lắp ráp có nghĩa là Rivian phải vật lộn để vận hành nhà máy của mình ở công suất tối đa. Những thách thức trong sản xuất đã góp phần khiến công ty đốt khoảng 1,5 tỷ USD mỗi quý.
Công ty cũng phải thiết kế lại các bộ phận chính của xe nhằm cố gắng giảm chi phí sản xuất. Trong khi Rivian đã có thể vượt qua nhiều trở ngại về hậu cần để nâng cao sản lượng của nhà máy, công ty hiện đang cảnh báo về nhu cầu yếu hơn đối với các mẫu xe của mình.
Nhà sản xuất ô tô này lỗ hàng chục nghìn USD trên mỗi chiếc xe bán ra, nhưng các giám đốc điều hành cho biết khoản lỗ đó dự kiến sẽ giảm trong năm nay. Rivian cho biết họ có kế hoạch sản xuất số lượng xe trong năm nay tương đương với năm ngoái.
Cuối cùng, Rivian đặt mục tiêu trở thành một trong những nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới. Bước đầu tiên trong kế hoạch đó là một chiếc SUV mới trị giá 45.000 USD có tên R2, được ra mắt trong tháng này và sẽ được bán vào năm 2026. Công ty cho biết mẫu xe này là chìa khóa để chuyển đổi thành nhà sản xuất xe điện có lợi nhuận.
Lucid
Thành lập: 2007, IPO thông qua SPAC vào năm 2021
Giá cổ phiếu mở khi mới IPO: 25,24 USD
Giá cổ phiếu tính đến thời điểm đóng cửa ngày thứ sáu: 2,77 USD
Số xe đã bán tính đến thời điểm hiện tại (2021-23): 10.495
Lỗ gộp hàng quý trên mỗi xe bán được: 145.824 USD
Lỗ ròng vào năm 2023: 2,8 tỷ USD
Dự trữ tiền mặt khi IPO: 4,8 tỷ USD
Dự trữ tiền mặt cuối năm 2023: 1,4 tỷ USD
Dòng xe: Lucid hiện đang bán một mẫu xe có tên sedan Air, có giá dao động từ Air Pure 69.900 USD đến Air Sapphire 249.000 USD. Một chiếc SUV có tên Gravity sẽ được bán ra vào cuối năm nay.
Khởi đầu: Lucid đã thuyết phục các nhà đầu tư bằng kế hoạch chế tạo các phương tiện chạy bằng pin cao cấp, được cung cấp nhiên liệu bởi cái mà họ gọi là “công nghệ xe điện tốt nhất”.
Lucid bắt đầu tại một công ty kinh doanh pin tên là Atieva. Những người sáng lập công ty đó vào năm 2013 đã thuê Peter Rawlinson, cựu giám đốc của Tesla, người được mời đến để giúp Atieva chuyển hướng sang sản xuất ô tô.
Năm 2016, Atieva đổi tên và Lucid ra đời. Khi công ty bắt đầu cạn tiền mặt vào năm 2018, khoản đầu tư 1 tỷ USD từ Quỹ đầu tư công Ả Rập Saudi đã cứu Lucid. Rawlinson trở thành giám đốc điều hành vào năm 2019.
Chuyện gì đã xảy ra: Lúc đầu, Lucid dường như có nhu cầu rất lớn, báo cáo có hơn 25.000 lượt đặt hàng cho Air vào đầu năm 2022. Lucid bắt đầu nhận thấy nhu cầu đối với Air chậm hơn vào tháng 2 năm ngoái - sớm hơn các công ty khởi nghiệp khác trong danh sách này. Để đáp lại, công ty đã chi nhiều hơn cho việc tiếp thị và giảm giá để giúp thúc đẩy nhu cầu.
Nhà máy mới nhất của Lucid ở Ả Rập Saudi hiện đang lắp ráp ô tô như một phần của thỏa thuận bán ít nhất 50.000 chiếc cho chính phủ nước đó. Công ty cũng dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất Gravity trong năm nay.
Các giám đốc điều hành của công ty cho biết chiếc xe này sẽ thu hút nhiều đối tượng hơn vì doanh số bán xe SUV gấp 3 lần xe sedan ở Mỹ. Lucid cũng cho biết họ đang chuẩn bị mở rộng dòng sản phẩm của mình hơn nữa vào năm 2026, khi họ có kế hoạch ra mắt một mẫu xe hạng trung mới, giá cả phải chăng hơn.
Fisker
Thành lập: 2016, IPO thông qua SPAC vào năm 2020
Giá cổ phiếu khi mới IPO: 14,38 USD
Giá cổ phiếu tính đến thời điểm đóng cửa ngày thứ sáu: 12 xu
Số xe đã bán tính đến thời điểm hiện tại (2023): 4.929
Lỗ gộp hàng quý trên mỗi xe bán được: 23.814 USD
Lỗ ròng vào năm 2023: 762 triệu USD
Dự trữ tiền mặt khi IPO: 991 triệu USD
Dự trữ tiền mặt đến cuối năm 2023: 325 triệu USD
Dòng xe: Fisker hiện đang bán chiếc SUV Ocean, có giá từ 38.999 USD đến 61.499 USD.
Khởi đầu: Fisker đã thực hiện một cách tiếp cận khác với các công ty khởi nghiệp khác, sử dụng cái mà họ gọi là mô hình kinh doanh ít sử dụng tài sản. Thay vì tự sản xuất ô tô, họ ký hợp đồng làm việc với một công ty bên ngoài. Bằng cách đó, công ty không cần phải sở hữu một nhà máy hoặc sử dụng lực lượng lao động sản xuất.
Đây là công ty khởi nghiệp xe điện thứ hai được thành lập bởi cựu nhà thiết kế xe hơi BMW và Aston Martin Henrik Fisker, đồng thời là Giám đốc điều hành.
Công ty đầu tiên của ông, Fisker Automotive, đã bán một chiếc xe plug-in hybrid trị giá 100.000 USD có tên Fisker Karma, nhưng công ty này đã phá sản vào năm 2013 sau khi 300 chiếc xe bị phá hủy trong một cơn bão và nhà cung cấp pin của họ cũng ngừng hoạt động.
Chuyện gì đã xảy ra: Fisker chỉ bắt đầu giao xe cho khách hàng vào nửa cuối năm 2023. Công ty cho biết họ đã gặp phải sự chậm trễ trong việc đảm bảo các bộ phận và phê duyệt theo quy định. Kết quả là họ đã cắt giảm triển vọng sản xuất hai lần vào năm ngoái, nhưng cuối cùng lại không đạt được mục tiêu đã giảm.
Fisker cảnh báo vào cuối tháng 2 rằng họ có nguy cơ cạn tiền mặt trong năm nay. Tính đến giữa tháng 3, công ty có gần 5.000 xe chưa bán được và dự trữ tiền mặt đã giảm xuống còn 89 triệu USD.
Fisker cho biết họ đang huy động 150 triệu USD từ một nhà đầu tư và đang đàm phán với một nhà sản xuất ô tô lớn để có một khoản đầu tư khác. Nhưng theo nguồn tin thân cận, Fisker đã thuê các cố vấn tái cơ cấu để giúp chuẩn bị cho việc nộp đơn phá sản có thể xảy ra.