Lần đầu tiên kể từ khi chiến sự Nga - Ukraine nổ ra hơn hai năm trước, hoạt động xuất khẩu dầu của Nga đang bị gián đoạn nghiêm trọng bởi các lệnh trừng phạt phương Tây.
Theo Bloomberg đưa tin, một số diễn biến gần đây cho thấy các nỗ lực của Moscow trong việc tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu năng lượng đang gặp cản trở lớn. Có lẽ “đòn giáng” gây sốc nhất đã xảy ra khi các nhà máy lọc dầu Ấn Độ, khách hàng dầu lớn thứ hai của Nga sau Trung Quốc, quyết định ngừng nhận dầu thô trên các tàu chở dầu thuộc sở hữu của Sovcomflot do nhà nước điều hành. Động thái này từ phía Ấn Độ được xem như là để tránh khỏi các hệ luỵ liên đới từ lệnh trừng phạt phương Tây.
Hàng chục đội tàu chở dầu của Nga gần đây cũng không nhận được bất kỳ hàng hóa mới nào kể từ khi bị đưa vào danh sách đen. Ít nhất bảy tàu Sovcomflot đã hoàn toàn biến mất khỏi hệ thống theo dõi tàu hàng ở Biển Đen. Bản thân công ty cũng thừa nhận trong tuần này rằng các lệnh trừng phạt của phương Tây đã làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động của họ.
Trong khi đó, các lô hàng diesel của Nga vẫn chất đống trên các cảng biển vì không tìm được người mua. Theo công ty phân tích dữ liệu Kpler, có hơn 6 triệu thùng hàng tồn kho tính đến giữa tháng 3, khối lượng cao nhất kể từ năm 2017.
Và dù cho Nga vẫn có thể dựa vào “hạm đội bóng tối” gồm các tàu chở dầu được thay cờ để vượt qua các hạn chế, thì chi phí vận chuyển đắt đỏ hiện nay cũng gây ra áp lực lớn. Theo ước tính từ Argus Media, việc vận chuyển dầu thô của Nga sang Trung Quốc hiện phải chịu mức phí khoảng 14,50 USD/thùng, với hơn một nửa trong số đó là do các lệnh trừng phạt trực tiếp.
Janis Kluge, chuyên gia về trừng phạt tại Viện Các vấn đề An ninh và Quốc tế Đức, cho biết: “Washington vẫn có những công cụ mạnh mẽ để gây tổn hại cho xuất khẩu dầu của Nga, nhưng họ đã sử dụng chúng một cách thận trọng vì lo ngại giá xăng tăng đột biến trong năm bầu cử. Mặc dù hiện tại tác động vẫn còn hạn chế nhưng nó sẽ làm tăng chi phí vận chuyển và giảm giá dầu của Nga”.
Khi các “lớp hình phạt” ngày một dày lên, mọi con mắt đều đổ dồn vào việc Mỹ và các đồng minh sẽ còn tiến bao xa trong năm 2024 khi chi phí năng lượng cao có thể khiến cử tri Mỹ phẫn nộ.
Trong hầu hết hai năm qua, Moscow đã có thể duy trì hoạt động thương mại mạnh mẽ, thậm chí còn tăng doanh thu từ dầu mỏ. Khả năng phục hồi này là nhờ việc định tuyến lại hoạt động xuất khẩu dầu sang các quốc gia thân thiện như Ấn Độ và Trung Quốc, bất chấp những lệnh trừng phạt của phương Tây. Nhưng bức tranh đó đang thay đổi, dần dần thắt chặt tầm nhìn kinh tế đối của nước Nga khi chiến tranh tiếp tục diễn ra.
Hay như gần đây, các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhắm vào các nhà máy lọc dầu của Nga cũng làm giảm công suất và buộc các công ty phải tạm thời hạn chế xuất khẩu để bình ổn nguồn cung và giá cả trong nước.
Những diễn biến này cho thấy rằng mặc dù Nga có thể lách được một số lệnh trừng phạt, nhưng tác động tổng thể của các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ cũng như biện pháp trừng phạt chặt chẽ hơn đang bắt đầu làm gián đoạn cỗ máy xuất khẩu dầu của Điện Kremlin. Và điều này có thể mang ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với các diễn biến tiếp theo của cuộc chiến Nga - Ukraine.